Του Αντώνη Τσιμπλάκη
[email protected]
Το διάστημα των τελευταίων δύο χρόνων η ναυτιλία στην κυριολεξία ήταν ο πάροχος «ζωής» για τη λειτουργία όλων των κλάδων παραγωγής και εμπορίου διασφαλίζοντας τη μεταφορά αγαθών και πρώτων υλών σε παγκόσμιο επίπεδο. Επανερχόμενοι σταδιακά στο πλαίσιο μιας κανονικότητας, αρκετά διαφοροποιημένης όμως, η ναυτιλία καλείται να βρει επίσης βιώσιμες λύσεις. Το 6ο Ναυτιλιακό Συνέδριο με τίτλο «Ναυτιλία, η βιομηχανία της χρονιάς: Η επόμενη μεγάλη κίνηση!», που πραγματοποιείται σήμερα, Τρίτη 24 Μαΐου 2022 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, ανοίγει έναν δημόσιο διάλογο, στον οποίο θα συμμετάσχουν εκπρόσωποι όλων των τομέων της ναυτιλιακής κοινότητας καταθέτοντας απόψεις και προτάσεις για το μέλλον της ναυτιλίας στη μετά την πανδημία εποχή.
Η ναυτιλία έχει καθοριστική συμβολή στην ευημερία των πολιτών της Ε.Ε., καθώς διασφαλίζει τον εφοδιασμό του μεγαλύτερου μέρους των αναγκαίων πρώτων υλών, της ενέργειας, των τροφίμων και άλλων βασικών ειδών. Το θαλάσσιο εμπόριο αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μέρος των εισαγωγών και εξαγωγών από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. σε κύριες κατηγορίες βασικών προϊόντων διατροφής, ενέργειας και πρώτων υλών.
Σχεδόν το 90% του παγκόσμιου εμπορίου αγαθών μεταφέρεται μέσω θαλάσσης. Το θαλάσσιο εμπόριο αντιπροσωπεύει σχεδόν το 72% του συνολικού όγκου του διεθνούς εμπορίου της Ε.Ε., ενώ ο ελληνόκτητος στόλος αποτελεί το 59% του ευρωπαϊκού στόλου και το 21% του παγκόσμιου.
Ακόμα και στο ζήτημα της πράσινης μετάβασης, για την οποία έχει ανοίξει ένας παγκόσμιος διάλογος, μπορεί χαρακτηριστικά να ειπωθεί ότι η ναυτιλία είναι το πιο αποτελεσματικό μέσο εμπορευματικών μεταφορών.
Αυτό αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι τα τελευταία 50 χρόνια, αν και το παγκόσμιο θαλάσσιο εμπόριο έχει τετραπλασιαστεί σε όγκο, οι εκπομπές CO2 από τη ναυτιλία έχουν μόλις διπλασιαστεί.
Το εμπόριο χύδην ξηρού φορτίου και φορτίου δεξαμενοπλοίων αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 75% του συνολικού όγκου του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου, το οποίο το 2020 ανήλθε σε 10.648 εκατομμύρια τόνους. Ο τομέας της bulk/tramp ναυτιλίας (στον οποίο κυριαρχούν οι Έλληνες πλοιοκτήτες) αντιπροσωπεύει επίσης το μεγαλύτερο μέρος του θαλάσσιου εμπορίου της Ε.Ε., γεγονός που υπογραμμίζει τον ζωτικής σημασίας ρόλο του στην οικονομία και στο εμπόριο της Ε.Ε.
Σε ορισμένες κατηγορίες, περισσότερο από το 85% του συνολικού όγκου του εμπορίου μεταφέρεται διά θαλάσσης, όπως στα δημητριακά (93%), σε ζωικά και φυτικά λίπη και έλαια (86%), σε μη σιδηρούχα μεταλλεύματα (93%), σε μετάλλευμα χαλκού (97%). Το 90% των συνολικών εισαγωγών κρίσιμων πρώτων υλών, οι οποίες είναι απαραίτητες για την οικονομία της Ε.Ε., λόγω της διασύνδεσής τους με όλες τις βιομηχανίες και της σημασίας τους στην παραγωγή σύγχρονων και καθαρών τεχνολογικών προϊόντων, μεταφέρονται επίσης διά θαλάσσης. Οι θαλάσσιες μεταφορές κατέχουν επίσης ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στο ενδοκοινοτικό εμπόριο, καθώς η Ε.Ε. βασίζεται στη ναυτιλία για το 33% του εσωτερικού της εμπορίου. Η Ναυτιλία Μικρών Αποστάσεων (SSS) είναι καθοριστική για το κοινοτικό εμπόριο, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί ένα από τα πλέον φιλικά προς το περιβάλλον μέσα μεταφοράς.
Πράσινη μετάβαση
Η κατάσταση είναι παρόμοια όχι μόνο όσον αφορά τις εκπομπές CO2, αλλά και τις συνολικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (Greenhouse Gas - GHG). Ενδεικτικά στοιχεία δείχνουν ότι οι εκπομπές GHG από τις διεθνείς θαλάσσιες μεταφορές στην Ε.Ε. παρέμειναν τα τελευταία 30 χρόνια σχεδόν στο ίδιο επίπεδο ως ποσοστό των συνολικών εκπομπών από τον τομέα των μεταφορών. Καταλαμβάνοντας την 8η θέση σε όρους χωρητικότητας (dwt), η Ελλάδα είναι ένα από τα σημαντικότερα νηολόγια στον κόσμο και ένα από τα κορυφαία μεταξύ παραδοσιακών ναυτιλιακών χωρών.
Στρατηγική σημασία
Η στρατηγική σημασία της ελληνικής ναυτιλίας για την Ε.Ε. αναδεικνύεται περαιτέρω:
- Στο πλαίσιο του αυξανόμενου ανταγωνισμού από τις ασιατικές χώρες, των οποίων η συνολική πλοιοκτησία αναπτύσσεται ραγδαία, κερδίζοντας ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς.
- Με τις ανησυχίες της Ε.Ε. για την ενεργειακή της ασφάλεια να αυξάνονται, ο ελληνόκτητος στόλος και ιδιαίτερα τα πλοία που μεταφέρουν άνθρακα, πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου, καθώς και υγροποιημένα αέρια (LNG/ LPG) έχουν κρίσιμη σημασία για τη διασφάλιση των εισαγωγών ενέργειας και άλλων βασικών προϊόντων στην Ε.Ε. από διαφορετικές και απομακρυσμένες περιοχές στον κόσμο, διευκολύνοντάς την να περιορίσει την εξάρτησή της από περιορισμένο αριθμό χωρών.
- O ελληνόκτητος στόλος είναι σε θέση να προσαρμόζεται άμεσα στις διαρκείς μεταβολές των παγκόσμιων εμπορικών ροών, καθώς και σε σχεδιασμούς πλοίων με βελτιωμένα χαρακτηριστικά αποδοτικότητας, ασφάλειας και προστασίας του περιβάλλοντος
