Στην τέλεια καταιγίδα που περνάμε, το να κάνουμε προβλέψεις πόσο θα αυξηθεί το ενεργειακό κόστος είναι σαν να προσπαθούμε να διαβάσουμε το μέλλον κρατώντας… φύλλα δάφνης, όπως η Πυθία. Το μόνο που γνωρίζουμε με βεβαιότητα είναι ότι τους τελευταίους μήνες, για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, το κόστος του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας έχει αυξηθεί σε μη βιώσιμα επίπεδα. Ούτε κατά τη διάρκεια του πετρελαϊκού σοκ της δεκαετίας του ‘70 δεν έχουν φτάσει τέτοια επίπεδα.
Η κατάσταση πανευρωπαϊκά επιδεινώνεται και από το γεγονός ότι το ευρώ υποχωρεί σε ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου,με το οποίο γίνονται οι συναλλαγές στα πετρελαιοειδή. Η φθίνουσα εμπιστοσύνη των επενδυτών στην ευρωζώνη θεωρείται ένας από τους κύριους λόγους υποχώρησης του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος. Το ευρώ γίνεται μάλιστα όλο και πιο αδύναμο έναντι και του Ελβετικού φράγκου. Αυτή την εβδομάδα, ένα ευρώ άξιζε μόνο 0,9605 φράγκα, που αποτελεί ιστορικό χαμηλό. Για την ιστορία , στα μέσα Σεπτεμβρίου πέρυσι, πληρώνονταν 1.0932 φράγκα για ένα ευρώ.
Οι δραματικές αυτές εξελίξεις στην ευρωζώνη έχουν πάντως και μια θετική παρενέργεια. Υπάρχει μια ευκαιρία για ένα ποιοτικό άλμα στις σχέσεις μεταξύ Βερολίνου και της Ευρώπης. Μεταξύ άλλων ενδείξεων, ξεχωρίζει η πολύ πιο ανοιχτή στάση της Γερμανικής «ατμομηχανής» της ΕΕ απέναντι στα ελλείμματα και το χρέος, όχι μόνο στο εσωτερικό της χώρας αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η συζήτηση για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης είναι μια μεγάλη ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί για να απαλλαγεί η ΕΕ από έναν «ζουρλομανδύα».
Οπως γράφει εύστοχα ο Economist, «υπάρχει μια ασημένια γραμμή σε όλα: Ακόμη και στη δραματική κατάσταση της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας τις παραμονές του φθινοπώρου που, μαζί με το κρύο και τους ακριβούς λογαριασμούς, μάλλον θα επιφέρει και την ύφεση στην ΕΕ, αλλά ξυπνά και τον Γερμανικό γίγαντα». Τόσο η
Γερμανία, όσο και οι λεγόμενες «φειδωλές» χώρες του Βορρά,με πρώτη την Ολλανδία, θα πρέπει να αποδεχτούν -στο πλαίσιο της αλληλεγγύης που τόσο πολύ επικαλούνται το τελευταίο διάστημα για την ενέργεια-ότι τα ομόλογά τους θα πωλούνται από την ΕΚΤ για να αγοραστούν για παράδειγμα,τα ελληνικά, που δεν είναι ακόμη σε επενδυτική βαθμίδα.Γιατί αν η αγορά τιμολογούσε μια πιθανή διακοπή της επανεπένδυσης των ομολόγων, τα spread του Νότου θα εκτοξευόταν στα ύψη .
Η εναλλακτική λύση για να αποφευχθεί αυτό σήμερα είναι το πρόγραμμα TPI της ΕΚΤ . Η λεγόμενη «αντι-spread ασπίδα» , που προβλέπει στοχευμένες και απεριόριστες αγορές του χρέους της χώρας που ζητά την ενεργοποίηση του προγράμματος. Προϋποθέτει όμως και όρους το TPI , ίσως και πιο αυστηρούς από εκείνους του ESM, αλλά σε κάθε περίπτωση είναι μια δικλείδα ασφαλείας. Μια δικλείδα που δεν αποκλείεται να χρειαστούν οι υπερχρεωμένες χώρες του Νότου σε κρίσιμες ώρες.
Στο πλαίσιο αυτό , η Κομισιόν «απελευθέρωσε» την Ελλάδα από την «ενισχυμένη επιτήρηση» των δημόσιων οικονομικών μετά από 12 χρόνια, όπως γράφει σήμερα η γερμανική Handelsblatt, προειδοποιώντας όμως ότι «οι συνέπειες της κρίσης δεν έχουν τελειώσει». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ανακοίνωσε πάντως ότι «ως αποτέλεσμα των προσπαθειών της Ελλάδας, η ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας έχει βελτιωθεί σημαντικά και οι κίνδυνοι δευτερογενών επιπτώσεων στην οικονομία της ευρωζώνης έχουν μειωθεί σημαντικά».
Ο Βόλφγκανγκ Πίκολι, συμπρόεδρος και διευθυντής έρευνας στη συμβουλευτική Teneo, ο οποίος κάλυπτε την οικονομική κρίση στην Ελλάδα για χρόνια, υποστηρίζει όμως ότι το τέλος της ενισχυμένης επιτήρησης δεν είναι πιθανό να έχει ουσιαστικό αντίκτυπο. «Είναι κυρίως ένα τεχνικό θέμα που οι περισσότεροι επενδυτές αναμένεται να αγνοήσουν», υποστηρίζει ο Πίκολι . «Η συντριπτική πλειοψηφία του κοινού είναι επικεντρωμένη στην κρίση κόστους ζωής», προσθέτει.
Για την ιστορία, η έξοδος από την ενισχυμένη εποπτεία είχε συμφωνηθεί στις 20 Αυγούστου 2018 αν και μεσολάβησε η πανδημία και μια 2ετία διανομής ενισχύσεων και επιδοτήσεων της τάξης των 50 δισ. ευρώ όχι πάντα με ορθολογικά, κοινωνικά και αναπτυξιακά κριτήρια. Η Ελλάδα ουσιαστικά παραμένει εκτός ευρωπαϊκής κανονικότητας καθώς έχει ένα δυσθεώρητο χρέος και είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που τα ομόλογά της κατατάσσονται στην κατηγορία «σκουπίδια» από τους οίκους αξιολόγησης. Οπως εκτιμά το αμερικανικό Associated Press, « οι προκλήσεις για την Αθήνα παραμένουν, πολλές να είναι εκτός ελέγχου»…
