Μετά τα ατυχήματα των δεξαμενοπλοίων ERIKA και PRESTIGE, η Ευρωπαϊκή Ένωση έδρασε άμεσα προκειμένου να θέσει σε εφαρμογή έναν «αμυντικό» μηχανισμό με στόχο την προστασία της Ευρώπης κατά των κινδύνων που προκαλούνται από ατυχήματα και ρυπάνσεις.
Η Επιτροπή, όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή της, πρόκειται να προτείνει σήμερα, μέσω της τρίτης δέσμης μέτρων στον τομέα της θαλάσσιας ασφάλειας, μια περισσότερο επιθετική πολιτική που έχει ως στόχο την αποκατάσταση, κατά βιώσιμο τρόπο, των όρων ενός υγιούς ανταγωνισμού για τις ναυτιλιακές επιχειρήσεις που σέβονται τους διεθνείς κανόνες.
Η τρίτη δέσμη μέτρων σχετικά με τη θαλάσσια ασφάλεια περιλαμβάνει επτά προτάσεις που διαρθρώνονται γύρω από δύο βασικούς άξονες:
1. Ενισχυμένη πρόληψη των ατυχημάτων και ρυπάνσεων
Στο νέο αυτό πλαίσιο που δημιουργήθηκε από τη διεύρυνση της Ευρώπης σε 25 κράτη μέλη και που κατέστησε την Ευρωπαϊκή Ένωση μείζονα ναυτιλιακή δύναμη, η πρώτη πρόταση της Επιτροπής αποσκοπεί στην ενίσχυση των όρων χορήγησης ευρωπαϊκών σημαιών. Ο στόχος της Επιτροπής είναι να απαιτήσει από τα κράτη μέλη να ελέγχουν αποτελεσματικά την τήρηση των διεθνών κανόνων εκ μέρους των σκαφών που φέρουν τη σημαία τους και να διαθέτουν, για το σκοπό αυτό, ναυτιλιακές αρχές οι οποίες να εφαρμόζουν αυστηρά τα κριτήρια ποιότητας. Η εν λόγω ευαισθητοποίηση της υπευθυνότητας αποτελεί το προοίμιο για τη μελλοντική ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής σημαίας.
Δύο άλλες προτάσεις έχουν ως στόχο την ενίσχυση των υφισταμένων νομοθεσιών σχετικά με τους νηογνώμονες και τον έλεγχο από το κράτος λιμένα. Πραγματοποιήθηκε επίσης αναδιατύπωση των δύο αυτών κειμένων προκειμένου να υπάρξει ένα ενιαίο, σαφέστερο και περισσότερο ευανάγνωστο κείμενο.
Η βελτίωση της ποιότητας του έργου των νηογνωμόνων προϋποθέτει τη θέση σε εφαρμογή ενός ανεξάρτητου συστήματος ελέγχου – ποιότητας καθώς και τη θέσπιση περισσότερο κλιμακωτών και αναλογικών χρηματικών προστίμων.
Όσον αφορά τον έλεγχο από το κράτος λιμένα, το σημερινό καθεστώς γίνεται αυστηρότερο έναντι των σκαφών που δεν πληρούν τα ισχύοντα πρότυπα, ιδίως με την ενίσχυση του καθεστώτος απαγόρευσης. Τέλος, η πρόταση εισάγει τις αρχές μιας μεταρρύθμισης εις βάθος, η οποία έχει ως στόχο την αντικατάσταση του σημερινού καθεστώτος (το οποίο στηρίζεται στην επιθεώρηση από κάθε κράτος μέλος του 25% των σκαφών που προσεγγίζουν σε λιμάνια) από έναν κοινοτικό στόχο επιθεώρησης που θα ανέρχεται στο 100% των σκαφών, λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη ελάφρυνσης των επιθεωρήσεων για τα σκάφη ποιότητας.
Τέλος, η Επιτροπή προτείνει την τροποποίηση της οδηγίας για την παρακολούθηση της κυκλοφορίας. Μεταξύ των επιδιωκόμενων στόχων είναι η βελτίωση του νομικού πλαισίου σχετικά με τις περιοχές καταφυγής για τα σκάφη που βρίσκονται σε κίνδυνο. Η υποχρέωση διορισμού μιας ανεξάρτητης αρχής και ο προκαθορισμός όλων των εν δυνάμει περιοχών καταφυγής θα βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα και την ταχύτητα της λήψης αποφάσεων σε περίπτωση θαλάσσιων ατυχημάτων. Εξάλλου, η Επιτροπή προτείνει την γενίκευση εξοπλισμού των αλιευτικών σκαφών με συστήματα αυτόματης ταυτοποίησης και εντοπισμού (AIS) με στόχο τη μείωση των κινδύνων προσαράξεων και συγκρούσεων.
2. Ενέργειες μετά από ατυχήματα
Η ποιότητα των κανόνων θαλάσσιας ασφάλειας εξαρτάται από την ικανότητα ανάλυσης των αιτίων των ατυχημάτων και εξαγωγής διδαγμάτων. Μια νέα πρόταση οδηγίας αποσκοπεί στην δημιουργία ενός εναρμονισμένου ευρωπαϊκού πλαισίου για την διεξαγωγή ερευνών μετά από ατυχήματα και για την ενίσχυση της ανεξαρτησίας των αρμόδιων για τις έρευνες οργανισμών.
Τέλος, οι δύο τελευταίες προτάσεις της δέσμης μέτρων έχουν ως στόχο τη βελτίωση της ποιότητας του συνολικού πλαισίου ευθύνης και αποκατάστασης των ζημιών σε περίπτωση ατυχημάτων. Πρόκειται για την ενσωμάτωση στο ευρωπαϊκό δίκαιο των διατάξεων της Σύμβασης των Αθηνών (2002) με στόχο τη γενίκευση του προστατευτικού καθεστώτος που προβλέπεται από τη σύμβαση αυτή για όλους τους επιβάτες πλοίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, συμπεριλαμβανομένων των πλοίων που εκτελούν ταξίδια μεταξύ ευρωπαϊκών λιμένων καθώς και εσωτερικούς πλόες. Πρόκειται επίσης για μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση της υπευθυνότητας των πλοιοκτητών και την επιβολή σε αυτούς της υποχρέωσης ασφάλισης ή άλλης χρηματοοικονομικής εγγύησης για ζημίες προς τρίτους, οι οποίες να καλύπτουν επίσης τα έξοδα επαναπατρισμού των ναυτικών σε περίπτωση εγκατάλειψης.
Λεπτομερέστερες πληροφορίες σχετικά με το περιεχόμενο της τρίτης δέσμης μέτρων σχετικά με την θαλάσσια ασφάλεια περιλαμβάνονται στο παράρτημα.
«Η ποιότητα των θαλάσσιων μεταφορών που παρέχεται από τις ναυτιλιακές επιχειρήσεις αποτελεί το βασικό στοιχείο της ανταγωνιστικότητας του κλάδου και, στο πλαίσιο αυτό, έχει πρωταρχική σημασία η ικανότητα παροχής υπηρεσιών που να είναι ασφαλείς και να σέβονται το περιβάλλον», δήλωσε ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Jacques Barrot.
« Η ποιότητα των θαλάσσιων μεταφορών προϋποθέτει επίσης την επιβολή αυστηρότερων περιορισμών για τους «κακούς παίκτες», οι οποίοι στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό, καθώς και τη διατήρηση αποτελεσματικών ναυτιλιακών αρχών και νηογνωμόνων».
