Ο δομικός πληθωρισμός στην Ευρωζώνη αναμένεται να επανέλθει σύντομα σε καθοδική πορεία, εκτιμά η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος στη μηνιαία έκθεσή της για την οικονομία της Ευρωζώνης (τεύχος Ιουνίου).
Εκτιμάται επίσης ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα τηρήσει στάση αναμονής μέχρι τα μέσα του 2005, ενώ προβλέπεται αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ κατά 50 μονάδες βάσης σε δύο ισόποσες δόσεις (στα μέσα του 2005 και στο τρίτο τρίμηνο του 2005), που θα οδηγήσει το επιτόκιο παρέμβασης στο 2,5% στο τέλος του 2005.
Αναλυτικότερα, όπως αναφέρεται στην έκθεση της Εθνικής, η άνοδος των διεθνών τιμών του πετρελαίου από τις αρχές του έτους οδήγησε τον πληθωρισμό στην ευρωζώνη στα υψηλότερα επίπεδα της τελευταίας διετίας (2,5% το Μάιο και 2,4% τον Ιούνιο).
Καθώς οι τιμές του πετρελαίου έχουν ήδη υποχωρήσει σημαντικά από τις αρχές του Ιουνίου, η πρόσφατη αύξηση του πληθωρισμού δεν θα ήταν ιδιαίτερα ανησυχητική αν δεν συνδυαζόταν με υψηλό διαχρονικά δομικό πληθωρισμό (2,1% το Μάιο) και με αυξητική τάση των πληθωριστικών προσδοκιών (2,5% τον Ιούνιο από 2,2% στις αρχές του έτους). Το καίριο ερώτημα που γεννάται είναι αν οι πληθωριστικές πιέσεις θα είναι παροδικές ή θα διατηρηθούν.
Το βασικό συμπέρασμα των αναλυτών της Εθνικής είναι ότι η άνοδος του δομικού πληθωρισμού απορρέει από φορολογικά μέτρα και μεταρρυθμίσεις στον τομέα της υγείας που υιοθετήθηκαν από ορισμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Συγκεκριμένα, η επίδρασή τους στον πληθωρισμό προβλέπεται να είναι παροδική, αφού δεν υπάρχουν μέχρι στιγμής ενδείξεις ότι έχει μετακυλισθεί στο δομικό πληθωρισμό. Συνεπώς, αναμένουμε ο δομικός πληθωρισμός να επανέλθει σύντομα σε καθοδική πορεία, αντανακλώντας τις συνθήκες ασθενούς ζήτησης και συγκρατημένων μισθολογικών αυξήσεων.
Όπως τονίζεται, η άνοδος του πληθωρισμού στο 2,5% το Μάιο και 2,4% τον Ιούνιο – τα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων δύο ετών - κυρίως αντανακλά την αύξηση της τιμής της ενέργειας (29% σε ετησιοποιημένη βάση το Μάιο). Συνεπώς, ένα από τα σημεία-κλειδιά για τη μελλοντική πορεία του πληθωρισμού στην ευρωζώνη είναι αν θα διατηρηθεί η άνοδος της τιμής του πετρελαίου από τα 24 ευρώ το βαρέλι στις αρχές του έτους, στα 30 ευρώ το βαρέλι στα μέσα Ιουνίου.
Η ισχυρή παγκόσμια ζήτηση προερχόμενη κυρίως από την Κίνα και τις ΗΠΑ (81 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως – το υψηλότερο επίπεδο από το 1988), σε συνδυασμό με την κρίση στη Μέση Ανατολή, η οποία έχει οδηγήσει σε αναπροσαρμογή των επιπέδων ασφαλείας στα αποθέματα πετρελαίου στις αναπτυγμένες χώρες, ασκεί αυξητική επίδραση στη διεθνή τιμή του πετρελαίου. Κατά συνέπεια, προβλέπουμε η τιμή του πετρελαίου να παραμείνει σε υψηλά επίπεδα (πάνω από τα 30 δολάρια το βαρέλι) και το κρίσιμο ερώτημα πλέον είναι αν οι αυξήσεις αυτές θα μετακυλισθούν στο δομικό πληθωρισμό της ευρωζώνης.
Προς το παρόν, η άνοδος της τιμής του πετρελαίου έχει επηρεάσει το δομικό πληθωρισμό της ευρωζώνης, μόνο μέσω της αύξησης των τιμών στον τομέα των μεταφορών, ο οποίος επηρεάζεται σημαντικά από το επίπεδο της τιμής του πετρελαίου. Συγκεκριμένα, η αύξηση των τιμών των καυσίμων προσέθεσε μισή ποσοστιαία μονάδα στο δομικό πληθωρισμό του Μαΐου (σε σχέση με 0,1% κατά μέσο όρο την προηγούμενη δεκαετία).
Ωστόσο, η άνοδος του δομικού πληθωρισμού επιπροσθέτως αντανακλά τις αυξήσεις των φόρων στον καπνό (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία) και των τιμών των φαρμάκων στη Γερμανία. Αυτά τα μέτρα - που στοχεύουν στη μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων - αύξησαν το δομικό πληθωρισμό περαιτέρω κατά ¾% (σε σχέση με λιγότερο από ¼% κατά μέσο όρο την προηγούμενη δεκαετία). Χωρίς να συνυπολογίσουμε αυτή την παροδική επίδραση, ο δομικός πληθωρισμός το Μάιο ήταν 1,4%. Καθώς, η επίδραση αυτή θα περιορίζεται, εκτιμούμε ότι ο πληθωρισμός θα ακολουθήσει καθοδική πορεία.
Η εξέλιξη αυτή είναι συμβατή με την πορεία των διαρθρωτικών προσδιοριστικών παραγόντων του δομικού πληθωρισμού. Αναλυτικότερα, η ζήτηση στην ευρωζώνη παραμένει ασθενής (η απόκλιση του πραγματοποιηθέντος από το δυνητικό προϊόν παραμένει μεγάλη: 2,3% το 2004). Επιπλέον, οι μισθολογικές αυξήσεις είναι συγκρατημένες (το κόστος ανά μονάδα εργασίας αυξήθηκε κατά 1,5% το τελευταίο τρίμηνο του 2003, σε σύγκριση με 2,5% το 2002).
Όπως επισημαίνεται πάντως στην έκθεση, οι υψηλές τιμές πετρελαίου δημιουργούν πληθωριστικές πιέσεις ακόμα και ένα χρόνο μετά την πραγματοποίησή τους, καθώς ασκούν έμμεση αυξητική επίδραση στις τιμές άλλων αγαθών και στους μισθούς. Η επίδραση αυτή προέρχεται από τις διαρθρωτικές ακαμψίες της οικονομίας της ευρωζώνης. Συγκεκριμένα, η Εθνική εκτιμά ότι, ακόμη και αν οι τιμές του πετρελαίου παραμείνουν στα τρέχοντα επίπεδα κατά τους επόμενους 12 μήνες, η αύξηση της τιμής του πετρελαίου σε σχέση με το 2003 θα συνεισφέρει 0,5% στο δομικό πληθωρισμό του 2005.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Εθνικής, η επίδραση της τιμής του πετρελαίου στον πληθωρισμό θα αντισταθμισθεί πλήρως από το γεγονός ότι θα έχει εξαλειφθεί η προαναφερθείσα επίδραση των μέτρων που υιοθετήθηκαν εφέτος από τις ευρωπαϊκές χώρες. Συνεπώς, η Εθνική προβλέπει πως ο δομικός πληθωρισμός στην ευρωζώνη να παραμείνει γύρω στο 2% το 2004 και να μειωθεί στο 1,7% το 2005, σε μέσα επίπεδα.
Ενδεχομένως επηρεασμένες από την άνοδο του πληθωρισμού και τις προσδοκίες για πιο περιοριστική νομισματική πολιτική στις ΗΠΑ, οι αγορές φαίνεται να υπερεκτιμούν το βαθμό περιορισμού της νομισματικής πολιτικής, που είναι αναγκαίος για να διατηρηθεί η σταθερότητα των τιμών στην ευρωζώνη. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την προθεσμιακή καμπύλη επιτοκίων, οι αγορές προβλέπουν αύξηση των επιτοκίων παρέμβασης της ΕΚΤ κατά 75 μονάδες βάσης μέσα στους επόμενους 12 μήνες.
Ωστόσο, οι προβλέψεις της Εθνικής όσον αφορά τον πληθωρισμό και την ανάπτυξη στην ευρωζώνη συγκλίνουν στο ότι η ΕΚΤ θα τηρήσει στάση αναμονής εφέτος και μέχρι τα μέσα του 2005. Αναλυτικότερα, προβλέπει αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ κατά 50 μονάδες βάσης σε δύο ισόποσες δόσεις (στα μέσα του 2005 και στο τρίτο τρίμηνο του 2005), που θα οδηγήσει το επιτόκιο παρέμβασης στο 2,5% στο τέλος του 2005.
Μία παράμετρος που ενδέχεται να επηρεάσει τη μελλοντική στάση της ΕΚΤ είναι η πορεία της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ. Ειδικότερα, αν το ευρώ ανατιμηθεί σημαντικά, εκτιμούμε ότι οι αυξήσεις των επιτοκίων από την ΕΚΤ θα καθυστερήσουν περαιτέρω – χωρίς να αποκλείεται το ενδεχόμενο ακόμα και μείωσης αυτών – καθώς οι πληθωριστικές πιέσεις θα είναι χαμηλότερες και η ανάπτυξη θα πληγεί από τις αναιμικές εξαγωγές.
