Αναδημοσίευση από τη «Ναυτεμπορική»
Ληξιπρόθεσμα χρέη νοικοκυριών και επιχειρήσεων προς Δημόσιο, τράπεζες και ασφαλιστικά ταμεία, συνολικού ύψους 159 δισ. ευρώ ή 87% του ΑΕΠ θα βρεθούν αναγκαστικά στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων κυβέρνησης - τρόικας.
Πρόκειται για μια εφιαλτική εξέλιξη, απόρροια της βίαιης συρρίκνωσης της οικονομικής δραστηριότητας και των εισοδημάτων την τελευταία τετραετία, που αποτελεί τροχοπέδη σε οποιαδήποτε προσπάθεια ανάκαμψης της οικονομίας. Το υψηλό ιδιωτικό χρέος απειλεί τη βιωσιμότητα νοικοκυριών και επιχειρήσεων, τον κρατικό προϋπολογισμό, την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών, καθώς και τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος.
Κατά την επικείμενη επίσκεψη της τρόικας στα μέσα Ιουλίου, η κυβέρνηση θα θέσει στους δανειστές το αίτημα για τη νέα ρύθμιση των χρεών προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία σε περισσότερες δόσεις, ώστε να ανακοπεί η αυξητική τους πορεία, όπως επίσης και το σχέδιο της Τράπεζας της Ελλάδος για τη ρύθμιση των τραπεζικών δανείων επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Χωρίς καμία παρέμβαση θεωρείται ανέφικτο να αποπληρωθούν οι συγκεκριμένες οφειλές σε ορατό χρονικό ορίζοντα, αφού κάτι τέτοιο προϋποθέτει επιστροφή της οικονομίας σε ταχεία ανάπτυξη και θεαματική βελτίωση των εισοδημάτων.
Τα υφιστάμενα χρέη, όπως καταγράφονται σήμερα από επίσημες πηγές, είναι:
1. Με βάση τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, το ύψος των ληξιπρόθεσμων χρεών προς το Δημόσιο στις 31 Μαΐου του 2014 έφτασε στο ποσό των 66,4 δισ. ευρώ.
2. Σύμφωνα με το διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα, τα «κόκκινα» δάνεια, δηλαδή εκείνα τα δάνεια που δεν αποπληρώνονται πλέον από τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα, έφτασαν στο ποσό των 77 δισ. ευρώ.
3. Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία φτάνουν στο ποσό των 15,5 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ομοσπονδίας των εργαζομένων στα ταμεία (ΠΟΠΟΠΚΑ).
Οι συνολικές ληξιπρόθεσμες οφειλές, δηλαδή, φτάνουν στο εφιαλτικό ποσό των 158,9 δισ. ευρώ (87,3% του ΑΕΠ), με αποτέλεσμα να μπλοκάρεται η δραστηριότητα χιλιάδων επιχειρήσεων, καθώς και οι συναλλαγές χιλιάδων νοικοκυριών.
Η έκρηξη και των τριών κατηγοριών απλήρωτων χρεών οφείλεται στη βαθιά ύφεση, που οδήγησε σε απώλεια ΑΕΠ ύψους 21% ή 51 δισ. ευρώ από το 2008 και μετά, στη μείωση των εισοδημάτων κατά 30%-35%, στην απώλεια 900.000 θέσεων απασχόλησης και στην περαιτέρω συρρίκνωση του διαθέσιμου εισοδήματος λόγω της υψηλής φορολόγησης εισοδημάτων και ακινήτων.
Τα χρέη προς το Δημόσιο
Με ρυθμό σχεδόν 1 δισ. ευρώ το μήνα αυξήθηκαν τα χρέη των ιδιωτών, νοικοκυριών και επιχειρήσεων προς το Δημόσιο στο πρώτο πεντάμηνο του 2014, εξέλιξη που προκαλεί ανησυχία για τη συνέχεια, ιδιαίτερα για τους επόμενους μήνες, μετά την έλευση των εκκαθαριστικών σημειωμάτων φορολογίας εισοδήματος και ακινήτων τον Ιούλιο.
Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών ανησυχεί πως όχι μόνο δεν θα ανακοπεί η αύξηση των απλήρωτων φόρων, αλλά θα αυξηθεί εάν δεν γίνει νέα ρύθμιση σε πολλές δόσεις ώστε να διευκολυνθούν τα νοικοκυριά. Η ίδια ρύθμιση θα ισχύσει και για τις οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία, με την προσδοκία βελτίωσης της οικονομικής τους θέσης. Το ΥΠΟΙΚ θα ζητήσει από την τρόικα αύξηση του αριθμού των δόσεων, από τις 12 που είναι τώρα σε 48 ή έστω σε 24, προκειμένου να διευκολυνθούν οι οφειλέτες, αλλά και να ανακοπεί η αυξητική τους πορεία. Παράλληλα με την αύξηση των δόσεων το υπουργείο Οικονομικών θα αποφύγει τη λήψη ευρείας κλίμακας αναγκαστικών μέτρων είσπραξης, όπως είναι οι κατασχέσεις μισθών και συντάξεων και γενικά τραπεζικών λογαριασμών, κατασχέσεις ακινήτων και άλλων περιουσιακών στοιχείων, καθώς και φυλακίσεις
Από την πλευρά τους οι δανειστές δεν έχουν άλλη επιλογή από το να αποδεχτούν τη νέα ρύθμιση, αλλά ταυτόχρονα, σύμφωνα με τα μηνύματα που λαμβάνει το ΥΠΟΙΚ, θα ζητήσουν την αυστηρή εφαρμογή των αναγκαστικών μέτρων σε όσους δεν ενταχθούν στις ρυθμίσεις.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων, τα ληξιπρόθεσμα χρέη στο πεντάμηνο του έτους έφθασαν πλέον στα 66,37 δισ. ευρώ, με τις οφειλές να αυξάνονται με ρυθμό πάνω από 1 δισ. ευρώ το μήνα. Ενδεικτικό είναι πως από τον Ιανουάριο και μετά οι νέες ληξιπρόθεσμες οφειλές ανήλθαν σε 5,2 δισ. ευρώ, δηλαδή αποτελούν φόρους οι οποίοι βεβαιώθηκαν αλλά δεν πληρώθηκαν, προφανώς λόγω οικονομικής αδυναμίας. Το μήνα Μάιο τα νέα ληξιπρόθεσμα χρέη ανήλθαν στα 873 εκατ. ευρώ, αλλά ο κίνδυνος και η ανησυχία των επιτελών του ΥΠΟΙΚ είναι οι μήνες από τον Ιούλιο και μετά, όταν και θα αρχίσουν να καταφθάνουν τα εκκαθαριστικά σημειώματα. Πρόκειται για φόρο εισοδήματος, ειδική εισφορά αλληλεγγύης, φόρους πολυτελούς διαβίωσης και ενιαίο φόρο ακινήτων (ΕΝΦΙΑ), οι οποίοι θα πρέπει να πληρωθούν μέχρι το Δεκέμβριο, αλλά δεδομένων των συνθηκών των εισοδημάτων των νοικοκυριών κάτι τέτοιο θεωρείται αδύνατο.
Στα 77 δισ. ευρώ το ύψος των «κόκκινων» δανείων
Η ύφεση και η συρρίκνωση των εισοδημάτων εξακολουθούν να δημιουργούν νέα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τάση που θα συνεχίσει να υφίσταται μέχρι το τέλος του 2014, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος και να φρενάρει από το 2015.
Σύμφωνα με την κεντρική τράπεζα, ο λόγος των δανείων σε καθυστέρηση προς το σύνολο των δανείων αυξήθηκε σημαντικά, τόσο το 2013 όσο και στους πρώτους μήνες του 2014. Το Δεκέμβριο του 2013 ο λόγος των δανείων σε καθυστέρηση ως προς το ύψος των δανείων ανήλθε σε 31,9%, από 24,5% ένα χρόνο νωρίτερα, στο τέλος Δεκεμβρίου 2012. Στο πρώτο τρίμηνο του 2014 αυξήθηκε περαιτέρω, με αποτέλεσμα τα ληξιπρόθεσμα δάνεια να αυξηθούν σε 77 δισ. ευρώ, ποσό το οποίο, σύμφωνα με το διοικητή της ΤτΕ, κατανέμεται ως εξής
* Στα επιχειρηματικά δάνεια, το ύψος των οποίων ανέρχεται σε 117,1 δισ. ευρώ, σε καθυστέρηση βρίσκονται δάνεια ύψους 42 δισ. ευρώ.
* Στα στεγαστικά δάνεια, το ύψος των οποίων φτάνει σε 71 δισ. ευρώ, σε καθυστέρηση πάνω από τρεις μήνες βρίσκονται δάνεια ύψους 25 δισ. ευρώ.
* Στα καταναλωτικά δάνεια, το ύψος των οποίων είναι 28,4 δισ. ευρώ, σε καθυστέρηση άνω των τριών μηνών βρίσκονται δάνεια ύψους 10 δισ. ευρώ.
Η αντιμετώπισή τους θα γίνει με το πλαίσιο που κατήρτισε η Τράπεζα της Ελλάδος, το οποίο περιέχει 22 συνήθεις στη διεθνή πρακτική τύπους ρυθμίσεων για διευθέτηση της υπερχρέωσης επιχειρήσεων και νοικοκυριών (όπως έγραψε η «Ν» στις 18 Ιουνίου 2014) και θα τεθεί σε εφαρμογή από την 31η Δεκεμβρίου 2014
Στα μέτρα που εισηγείται η Κεντρική Τράπεζα είναι η μερική διαγραφή χρεών, η παροχή πρόσθετης εξασφάλισης από το δανειολήπτη, η πώληση και ενοικίαση του ακινήτου η οποία μπορεί να συνοδεύεται από παραχώρηση του δικαιώματος διαμονής στο ακίνητο έναντι μισθώματος (για ελάχιστη περίοδο τριών ετών), η μεταβίβαση-πώληση του δανείου / αναπροσαρμοσμένο υπόλοιπο σε άλλο ίδρυμα, πιστωτή ή χρηματοδοτικό σχήμα, η ανταλλαγή με στεγαστικό δάνειο μικρότερης αξίας αλλά και η ρευστοποίηση εξασφαλίσεων.
Απλήρωτες εισφορές 15,5 δισ.
Σε εκρηκτική αύξηση των ληξιπρόθεσμων χρεών προς τα ασφαλιστικά ταμεία οδήγησαν η κρίση, η μείωση του τζίρου και τα λουκέτα εκατοντάδων χιλιάδων επιχειρήσεων, λόγω απλήρωτων εισφορών, μεγάλο μέρος των οποίων είναι σχεδόν αδύνατο να εισπραχθεί.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την ομοσπονδία των εργαζομένων στα ταμεία (ΠΟΠΟΠΚΑ), οι καθυστερούμενες εισφορές προς το ΙΚΑ ανήλθαν στο τέλος του 2013 σε 8,1 δισ. ευρώ.
Από αυτά τα μισά θεωρούνται ανεπίδεκτα είσπραξης, γεγονός που επιδεινώνει ακόμη περισσότερο τα οικονομικά του μεγαλύτερου ασφαλιστικού φορέα. Στο τέλος του 2010, όταν ξεκινούσε η κρίση, τα χρέη προς το ΙΚΑ ήταν 4,8 δισ. ευρώ, δηλαδή σε μια τριετία σχεδόν διπλασιάστηκαν.
Στον ΟΑΕΕ, τον ασφαλιστικό φορέα των ελευθέρων επαγγελματιών, σε σύνολο 750.000 ασφαλισμένων στις 31/12/2013 οι 370.000 ενεργοί ασφαλισμένοι δεν πληρώνουν εισφορές, με οφειλές κοντά στα 5,9 δισ. ευρώ. Από τις επιχειρήσεις που διέκοψαν τις εργασίες τους, 196.000 ασφαλισμένοι διέκοψαν την ασφάλισή τους στο ταμείο, αφήνοντας οφειλές 1,5 δισ. ευρώ.
Η ΠΟΠΟΠΚΑ εκτιμά πως ένας στους δύο ελεύθερους επαγγελματίες δεν καταβάλλει τις εισφορές του στον ΟΑΕΕ, με αποτέλεσμα οι απλήρωτες εισφορές στο Ταμείο να φτάνουν στα 7,4 δισ. ευρώ.
ΠΑΝΟΣ ΚΑΚΟΥΡΗΣ - [email protected]
