Του Ole Hansen, Head of Commodity Strategy / Saxo Bank
Οι αγορές εμπορευμάτων ήταν σε γενικές γραμμές ανοδικές για τρίτη συνεχόμενη εβδομάδα, με τον προηγούμενο πρωτοπόρο στα κέρδη, τον κλάδο της ενέργειας, να σημειώνει μικρές απώλειες την εβδομάδα που πέρασε. Ωστόσο η κάθοδος αυτή οφείλεται κυρίως στο αδύναμο φυσικό αέριο, αφού το αργό πετρέλαιο και τα προϊόντα παραμένουν υψηλά εξαιτίας της έντασης στο Ιράκ. Τα πολύτιμα μέταλλα αποτέλεσαν τον μεγάλο νικητή, καθώς υποστηρίχθηκαν από διάφορα σημαντικά γεγονότα και ορισμένες τεχνικές εξελίξεις.
Τα βιομηχανικά μέταλλα ανέκαμψαν επίσης, με τον χαλκό HG να διεκδικεί τα πρώτα εβδομαδιαία κέρδη κατά τον τελευταίο μήνα, μετά από αναφορές ότι τα αποθέματα που βρίσκονται υπό παρακολούθηση από τα μεγαλύτερα χρηματιστήρια ΣΜΕ στη Νέα Υόρκη, το Λονδίνο και την Σαγκάη, έχουν πέσει στα χαμηλότερα επίπεδα από το 2008, καθώς η κινεζική ζήτηση παραμένει υψηλή και τα βιομηχανικά στοιχεία των ΗΠΑ συνεχίζουν να υποδεικνύουν μια πολλά υποσχόμενη εξέλιξη.
Ο αγροτικός κλάδος παρέμεινε σχετικά σταθερός, με εξαίρεση τον κλάδο των αγροτικών προϊόντων όπου το κακάο έφτασε την υψηλότερη τιμή από τον Αύγουστο του 2011, ενώ η ζάχαρη κινήθηκε αποφασιστικά προς τις υψηλές τιμές του τρέχοντος εύρους τιμών της, μεταξύ των 17,5 και 19 λεπτών ανά λίβρα.
Ωστόσο, στο επίκεντρο παραμένουν οι αγορές πετρελαίου. Μετά την κορύφωση των τιμών μια εβδομάδα νωρίτερα, οι αγορές πετρελαίου εξακολουθούν να υποστηρίζονται σημαντικά από τη συνεχιζόμενη ένταση στο Ιράκ: η χώρα προστέθηκε, δυστυχώς, στην ήδη μεγάλη λίστα των πετρελαιοπαραγωγών χωρών όπου η παραγωγή πετρελαίου έχει μειωθεί ή κινδυνεύει να μειωθεί.
Παρά το γεγονός ότι η προσφορά πετρελαίου από το Ιράκ δεν έχει ακόμα διαταραχθεί, η αγορά πετρελαίου και οι κεντρικοί τραπεζίτες θα ανησυχούν για την άνοδο στις τιμές πετρελαίου και τις επιπτώσεις της σε μια παγκόσμια οικονομία που ακόμα αγωνίζεται να ανακάμψει. Το Ιράκ κατά τα τελευταία τρία χρόνια έχει εξελιχθεί στον δεύτερο μεγαλύτερο παραγωγό και εξαγωγέα του ΟΠΕΚ, παραγκωνίζοντας απόλυτα το Ιράν, του οποίου οι εξαγωγές παραμένουν σε περιορισμό εξαιτίας των διαφωνιών της εν λόγω χώρας με τη Δύση με αφορμή το θέμα των πυρηνικών.
Οι αγορές αργού πετρελαίου παρέμειναν απολύτως σταθερές κατά τα τελευταία τρία χρόνια, παρά τα όποια σημαντικά γεωπολιτικά γεγονότα. Τα τελευταία τροφοδότησαν μια άνοδο στις τιμές μόνο για περιορισμένα, σχετικά, διαστήματα και δεν διατάραξαν την σταθερή τιμή του Brent γύρω στα 110 USD/βαρέλι, από την Αραβική Άνοιξη το 2011.
Αυτή η αίσθηση ασφάλειας απέναντι στους κινδύνους έλλειψης προσφοράς οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη μεγάλη αύξηση των εναλλακτικών καναλιών προσφοράς από παραγωγούς που δεν ανήκουν στον ΟΠΕΚ, όπως ο Καναδάς και οι ΗΠΑ. Μόλις την περασμένη εβδομάδα ανακοινώθηκε ότι η παραγωγή πισσούχου σχιστόλιθου στη Ντακότα έφτασε τα 1 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, όταν πριν από τρία χρόνια η παραγωγή αυτή δεν έφτανε τα 300.000 βαρέλια. Οι τρεις μεγαλύτερες εγκαταστάσεις παραγωγής πισσούχου σχιστόλιθου στις ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων και η Ντακότα, έχουν αυξήσει την παραγωγή τους, από τα 1,5 εκατομμύρια βαρέλια ανά ημέρα, στα 4 εκατομμύρια, και ο ρυθμός αυξάνεται διαρκώς.
Η πιθανολογούμενη επανέναρξη εξαγωγών αργού πετρελαίου από τις ΗΠΑ, κάτι το οποίο αυτή τη στιγμή απαγορεύεται δια νόμου, σε συνδυασμό με την αυξημένη παραγωγή από τη Σαουδική Αραβία, βοήθησαν να διατηρηθούν σταθερές οι αγορές πετρελαίου παρά τα εμπόδια σε επίπεδο προσφοράς, ειδικά σε ό,τι αφορά την Λιβύη και το Ιράν, όπου η συνολική παραγωγή έχει μειωθεί κατά 2,4 εκατ. βαρέλια την ημέρα από το 2011.
Το Ιράκ σήμερα είναι χωρισμένο σε τρεις περιοχές: τη βορειανατολική που ελέγχεται από του Κούρδους, τη δυτική που ελέγχεται από του σουνίτες και τη νότια που ελέγχεται από τους σιίτες. Το μεγαλύτερο ποσοστό της παραγωγής πετρελαίου στο Ιράκ βρίσκεται συγκεντρωμένο στον σιιτικό νότο, όπου οι εξαγωγές πραγματοποιούνται μέσω του λιμανιού της Μπάσρα. Οι εξαγωγές από τον κουρδικό βορά έχουν περιοριστεί μόλις σε λίγα εκατοντάδες χιλιάδες βαρέλια την ημέρα, εξαιτίας των διαρκών διακοπών στον μεγαλύτερο αγωγό παροχής του Κιρκούκ, δυναμικότητας 600.000 βαρελιών την ημέρα, που διέρχεται βόρεια προς την Τουρκία.
Το γεγονός που καθιστά τη συγκεκριμένη κρίση εν δυνάμει εκρηκτική είναι για άλλη μια φορά η διαμάχη μεταξύ ομάδων του πληθυσμού των σουνιτών και των σιιτών: το ανατραπέν καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν υποστηριζόταν από τους σουνίτες και αντικαταστάθηκε από μια σιιτική κυβέρνηση η οποία αναγκάστηκε να συμπεριλάβει εκπροσώπους των σουνιτών.
Αυτή η ελλιπής ένταξη αποτελεί σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για μια λύση με διάρκεια στην τρέχουσα κρίση.
Ταυτόχρονα, είδαμε το Ιράν να προβαίνει σε δηλώσεις υποστήριξης των σιιτών και τη Σαουδική Αραβία, μια χώρα σουνιτών, να προειδοποιεί τις ξένες δυνάμεις να μην εμπλακούν. Η ανάμειξη δύο από τους μεγαλύτερους προμηθευτές πετρελαίου στον κόσμο φέρνει για άλλη μια φορά τις ΗΠΑ σε δίλημμα, και μια ενδεχόμενη εμπλοκή της θα συγκεντρώσει πολύ μεγάλη προσοχή τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες.
Μέχρι στιγμής, οι σουνίτες αντάρτες κατάφεραν να αποκτήσουν τον έλεγχο του μεγαλύτερου διυλιστηρίου του Ιράκ, και έχουν αναφερθεί ζημιές, οι οποίες ενδέχεται να υποχρεώσουν την ιρακινή κυβέρνηση να στραφεί στο εξωτερικό για βασικές προμήθειες προϊόντων όπως η βενζίνη και το ντίζελ.
Από το τέλος του 2010, η παραγωγή πετρελαίου του Ιράκ αυξήθηκε σχεδόν κατά 1 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, γεγονός που, όπως προαναφέρθηκε, βοήθησε να αναπληρωθούν οι απώλειες από τη Λιβύη και το Ιράν. Η ιδιαίτερα ανοδική πρόβλεψη της κυβέρνησης για παραγωγή που θα έφτανε τα 4 εκατομμύρια στο τέλος του 2014 και τα 7 εκατομμύρια ως το 2017 πλέον, όμως, αμφισβητείται από την προοπτική των μηνών, ή και των ετών, πολιτικής αστάθειας που θα ακολουθήσουν, όπως είδαμε ήδη να συμβαίνει στη Λιβύη μετά την ανατροπή του Μουαμάρ Καντάφι.
Η μεταβλητότητα του αργού πετρελαίου σημείωσε άνοδο από χαμηλές τιμές ρεκόρ, αλλά μέχρι στιγμής η αγορά παραμένει σχετικά σταθερή, με τον σιιτικό νότο να μην έχει ακόμα επηρεαστεί. Κατά την τρέχουσα εβδομάδα, τα καθιερωμένα εύρη τιμών του Brent και του WTI θα μείνουν μάλλον αμετάβλητα, χωρίς όμως να απομακρύνεται ο κίνδυνος ανόδου τους, ειδικά δεδομένων των συνεχιζόμενων προβλημάτων στην Ουκρανία, τα οποία εξακολουθούν να ρίχνουν τη σκιά τους στους τίτλους ενέργειας.
Μόνο μια αναδίπλωση σε τιμές κάτω των 111 USD/βαρέλι για το Brent και κάτω των 105 USD/βαρέλι για το WTI θα υποδείκνυαν ότι οι εντάσεις άρχισαν να υποχωρούν. Εάν υλοποιηθεί οποιαδήποτε απειλή απέναντι στη ροή προσφοράς, θα επιστρέψουμε στις υψηλές τιμές του 2011 και 2012, δηλαδή πάνω από τα 125 δολάρια το βαρέλι, και ίσως πολύ υψηλότερα.
Τα προαναφερθέντα επίπεδα υποστήριξης, ωστόσο, είναι επίσης αυξημένης σημασίας γιατί τίποτα δεν κινείται ποτέ αποκλειστικά προς μία κατεύθυνση. Τα hedge funds καταγράφουν για άλλη μια φορά ρεκόρ έκθεσης σε καθαρές θέσεις αγοράς, ειδικά σε ό,τι αφορά το αργό WTI, και μια κίνηση προς κάποια ενδεχόμενη λύση που θα μετέβαλε τα επίπεδα υποστήριξης θα προκαλούσε σημαντική μεταβολή της τιμής λόγω ρευστοποίησης των θέσεων αγοράς, ακριβώς όπως είδαμε να συμβαίνει τον Μάιο του 2011 και του 2012.
Μια διόρθωση, ωστόσο, θα μείωνε απλώς ελαφρώς το ασφάλιστρο, το οποίο έχει αυξηθεί λόγω του γεωπολιτικού κινδύνου, δεδομένου ότι η Λιβύη εξακολουθεί να παράγει στο λιγότερο από το 15% της δυναμικότητάς της και η Ουκρανία συνεχίζει να αποτελεί πιθανό κίνδυνο.
Ο χρυσός και ειδικά το ασήμι παρουσίασαν, επίσης, σημάδια ανάκαμψης κατά την περασμένη εβδομάδα, με το χρυσό να καταγράφει ράλι επιστρέφοντας σε τιμές άνω του κυλιόμενου μέσου όρου 200 ημερών και το ασήμι να φθάνει σε ύψος ρεκόρ για τους τελευταίους 3 μήνες.
Η θετική, αυτή, απόδοση οφείλεται σε διάφορα μεμονωμένα γεγονότα. Καταρχήν, η γεωπολιτική αβεβαιότητα λόγω του Ιράκ, αλλά και της Ουκρανίας, ήδη βοήθησε την τιμή να ανακάμψει από το πρόσφατο χαμηλό της επίπεδο. Επιπλέον, η σχετικώς ήπια ανακοίνωση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας (Fed) των ΗΠΑ, μετά την ολοκλήρωση της πρόσφατης συνάντησης της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Ανοικτής Αγοράς (FOMC), βοήθησε και τα δύο μέταλλα να ξεπεράσουν τα προηγούμενα επίπεδα αντίστασης, γεγονός που ενίσχυσε περαιτέρω και τα δύο λόγω ενεργειών τόσο από τους δυναμικούς όσο και από τους τεχνικούς επενδυτές.
Τελευταίο, αλλά εξίσου σημαντικό παράγοντα αποτέλεσε η κερδοσκοπική στάση που διατήρησαν στην αγορά οι επενδυτές τακτικής, όπως τα hedge funds και οι διαχειριστές κεφαλαίων. Από τη 10η Ιουνίου, διατηρούν ρεκόρ καθαρών θέσεων πώλησης στο ασήμι και μόνο σχετικά λίγες καθαρές θέσεις αγοράς στον χρυσό εξαιτίας της διατήρησης του μεγαλύτερου αριθμού μεικτών θέσεων πώλησης από τον Ιανουάριο.
Το ασήμι κατέγραψε τις καλύτερες αποδόσεις μεταξύ των δύο και, κρίνοντας από το παρακάτω γράφημα, βρισκόμαστε στη διαδικασία να ξεπεράσουμε τη γραμμή τάσης που προέβαλε αντίσταση σχεδόν από τη στιγμή που έφτασε τα 50 USD/ουγγιά, τον Απρίλιο του 2011.
