Eίναι πλέον κοινός τόπος ότι η ανάκαμψη και η βιώσιμη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας θα προέλθουν από την υιοθέτηση ενός νέου παραγωγικού και αναπτυξιακού μοντέλου που, σε συνδυασμό με τη διαμόρφωση ενός φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, θα σηματοδοτήσει την αύξηση του ΑΕΠ μέσω των εξαγωγών, των εγχώριων και ξένων επενδύσεων και της εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας.
Η ανάπτυξη μπορεί και πρέπει να στηριχθεί σε κλάδους διεθνώς εμπορευσίμων αγαθών και υπηρεσιών, όπως η μεταποίηση, ο τουρισμός, οι τεχνολογίες αιχμής, η γεωργία, η ενέργεια, η ναυτιλία.
Η εθνική στρατηγική για τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών στηρίζεται σε τρεις πυλώνες, με πρώτο τη διεύρυνση της εξαγωγικής βάσης, μέσω της αύξησης της παραγωγής διεθνώς ανταγωνιστικών προϊόντων και υπηρεσιών, από ολοένα και περισσότερες ελληνικές εταιρείες. Ο δεύτερος πυλώνας αφορά την καλύτερη προώθηση των ελληνικών εξαγωγών σε επιλεγμένες αγορές (παραδοσιακές - αναδυόμενες), στις οποίες έχει καταγραφεί αυξημένο ενδιαφέρον απορρόφησης συγκεκριμένων κλάδων προϊόντων και υπηρεσιών. Ο τρίτος πυλώνας αφορά την απλοποίηση των διαδικασιών και τη διευκόλυνση του εξαγωγέα για την αποστολή του παραγόμενου προϊόντος στον αγοραστή του εξωτερικού.
Ο εθνικός στόχος, δεδομένης της δυναμικής ανόδου των εξαγωγών την τετραετία 2009-2012 και της σταθεροποίησής τους το 2013, παραμένει, ώστε, το 2015, οι εξαγωγές αγαθών να αντιπροσωπεύουν το 16% του ΑΕΠ. Επισημαίνεται ότι η αναλογία αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία να επιτευχθεί και να διατηρηθεί όταν το ΑΕΠ θα ανακάμψει και θα καταγράψει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Αναφορικά με το μερίδιο των εξαγωγών αγαθών σε σχέση με το ΑΕΠ, τα αντίστοιχα ποσοστά άλλων χωρών της Ε.Ε. είναι πολύ υψηλότερα απ’ ό,τι στην Ελλάδα (για την Ισπανία και την Πορτογαλία το ποσοστό κυμαίνεται στο 20-25% του ΑΕΠ, για την Ιρλανδία στο 55%, ενώ για την Ολλανδία και το Βέλγιο φθάνει αντίστοιχα το 70% και το 90% του ΑΕΠ). Εάν μάλιστα συνυπολογιστούν και οι εξαγωγές υπηρεσιών (τουρισμός, ναυτιλία), ο εθνικός στόχος διαμορφώνεται στο να αντιπροσωπεύουν, έως το 2020, τουλάχιστον το 35% του ΑΕΠ έναντι 27% σήμερα. Στον τομέα της προσέλκυσης επενδύσεων, οι άμεσες ξένες επενδύσεις θα πρέπει να αντιπροσωπεύουν, έως το 2015, το 4% του ΑΕΠ έναντι 0,59% (2012).
Η ενσωμάτωση των αρμοδιοτήτων της οικονομικής διπλωματίας και της υποστήριξης της ελληνικής επιχειρηματικότητας στο εξωτερικό, στις δομές του υπουργείου Εξωτερικών, ξεκίνησε το 2002 και ολοκληρώθηκε το 2003 (Ν. 3196/2003), με τη μεταφορά, από το τότε υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, του κλάδου υπαλλήλων Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων (ΟΕΥ) και των αρμοδιοτήτων του, καθώς και του δικτύου των Γραφείων ΟΕΥ στο εξωτερικό.
Στόχος της σημαντικής αυτής μεταρρύθμισης, που χαιρετίστηκε από σύσσωμο τον πολιτικό και επιχειρηματικό κόσμο, ήταν η ουσιαστικότερη εμπλοκή του ΥΠΕΞ, μέσω των παρεχομένων υπηρεσιών του ειδικού κλάδου ΟΕΥ και των Γραφείων ΟΕΥ ως εξειδικευμένων τμημάτων των Διπλωματικών Αρχών, στην οικονομική διπλωματία και η αποτελεσματικότερη υποστήριξη των οικονομικών συμφερόντων της χώρας και της ελληνικής επιχειρηματικότητας στο εξωτερικό.
Εκτοτε η Γενική Γραμματεία Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Αναπτυξιακής Συνεργασίας (ΔΟΣ & ΑΣ), η Β’ Γενική Διεύθυνση Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων του υπουργείου και το δίκτυο των Γραφείων ΟΕΥ των Διπλωματικών Αρχών στο εξωτερικό, σε στενή συνεργασία και καθημερινή επικοινωνία με όλα τα εμπλεκόμενα υπουργεία (Οικονομικών, Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών και Δικτύων, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Τουρισμού), τους δημόσιους Οργανισμούς και τους φορείς του ιδιωτικού τομέα (Επιμελητήρια, Σύνδεσμοι, Ενώσεις) έχουν επιφορτισθεί με το συντονισμό και την καθοδήγηση του δικτύου των Γραφείων ΟΕΥ αλλά και των Διπλωματικών μας Αρχών, με βασικό στόχο, μεταξύ άλλων, την υποστήριξη των ελληνικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό στην προώθηση των προϊόντων και υπηρεσιών τους, καθώς και την προσέλκυση επενδύσεων από το εξωτερικό.
Ενδεικτικά και όσον αφορά τις συναφείς με την υποστήριξη της ελληνικής επιχειρηματικότητας στις ξένες αγορές δράσεις οικονομικής διπλωματίας, τα 59 Γραφεία ΟΕΥ σε 49 χώρες παρείχαν, εντός του 2013, υποστήριξη σε ελληνικές εταιρείες που συμμετείχαν σε 262 διεθνείς εμπορικές εκθέσεις στο εξωτερικό, διοργάνωσαν, σε συνεργασία με επιχειρηματικούς φορείς και οργανισμούς, 58 επιχειρηματικές αποστολές στο εξωτερικό, υποστήριξαν 39 επιχειρηματικές αποστολές από τις χώρες αρμοδιότητάς τους προς την Ελλάδα και διοργάνωσαν 6 εκδηλώσεις σε επιλεγμένες αγορές για τους σημαντικότερους οικονομικούς συνεργάτες των ελληνικών επιχειρήσεων. Παράλληλα απέστειλαν εξειδικευμένη πληροφόρηση σε 14.964 αιτήματα ελληνικών επιχειρήσεων που τους απευθύνθηκαν, για την οποία και αξιολογήθηκαν με ιδιαίτερα θετική βαθμολογία (95%) από τους εξυπηρετηθέντες επιχειρηματίες. Στο πλαίσιο της επιχειρηματικής πληροφόρησης εκπόνησαν 181 μελέτες και έρευνες αγοράς, απέστειλαν 292 ενημερωτικά δελτία και 45 ετήσιες εκθέσεις για την οικονομική κατάσταση συγκεκριμένων ξένων αγορών και τις προοπτικές απορρόφησης ελληνικών προϊόντων, καθώς και 30 «οδηγούς επιχειρείν», ενώ ανήρτησαν περί τα 8.000 αρχεία οικονομικής και επιχειρηματικής πληροφόρησης στη διαδικτυακή πύλη AGORA του ΥΠΕΞ (www.agora.mfa.gr). Επίσης στελέχη ΟΕΥ συμμετείχαν σε 14 ημερίδες πληροφόρησης Ελλήνων επιχειρηματιών, που διοργανώθηκαν στην Ελλάδα, από τις αρμόδιες Διευθύνσεις του ΥΠΕΞ σε συνεργασία με επιμελητηριακούς φορείς και Περιφέρειες.
Ειδικότερα και όσον αφορά την πολυεπίπεδη υποστήριξη που παρέχεται από τα Γραφεία ΟΕΥ προς τις εξωστρεφείς ελληνικές επιχειρήσεις, αυτή εστιάζεται στην παροχή στοχευμένης πληροφόρησης που αφορά τόσο το μακροοικονομικό (κατάσταση οικονομίας, αποτύπωση του θεσμικού πλαισίου και του επιχειρηματικού περιβάλλοντος) όσο και το μικροοικονομικό προφίλ της κάθε χώρας αρμοδιότητάς τους (στοιχεία εκεί δραστηριοποιούμενων ελληνικών εταιρειών, μελέτες και τάσεις αγοράς ανά κλάδο προϊόντων και υπηρεσιών, ενημέρωση για τις διεθνείς κλαδικές εκθέσεις, καταγραφή σημαντικότερων εισαγωγέων διανομέων ανά κλάδο προϊόντων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για συνεργασία με ελληνικές επιχειρήσεις, διοργάνωση επιχειρηματικών αποστολών σε συνεργασία με επιμελητηριακούς φορείς και εξαγωγικούς συνδέσμους, διοργάνωση ημερίδων και συνεδρίων για την προβολή επιλεγμένων κλάδων ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών, ενημέρωση για προκηρύξεις διεθνών διαγωνισμών σε κλάδους ενδιαφέροντος ελληνικών εταιρειών κ.λπ.).
Πέρα από τον τομέα της πρωτογενούς πληροφόρησης και της επιχειρηματικής δικτύωσης, τα Γραφεία Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων, σε συνεργασία με τις αρμόδιες Δ/νσεις του ΥΠΕΞ και τα συναρμόδια υπουργεία, συμβάλλουν αποτελεσματικά στη διαμόρφωση του κατάλληλου θεσμικού πλαισίου με τρίτες χώρες, για την άρση δασμολογικών και άλλων εμποδίων και τη διευκόλυνση προσβασιμότητας συγκεκριμένων προϊόντων στις αγορές αυτές, μέσω της διοργάνωσης Μεικτών Διυπουργικών Επιτροπών και της επεξεργασίας διμερών συμφωνιών για την κατοχύρωση και προώθηση ελληνικών προϊόντων. Μεταξύ άλλων, προβαίνουν σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για την επίλυση προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές επιχειρήσεις ή τα εξαγόμενα ελληνικά προϊόντα σε συγκεκριμένες ξένες αγορές (προστασία ελληνικών προϊόντων ΠΟΠ ΠΓΕ, παρεμβάσεις για αντιμετώπιση γραφειοκρατικών δυσλειτουργιών στη διαδικασία προμήθειας και εισαγωγής ελληνικών προϊόντων, διευθέτηση ενδεχόμενων εμπορικών διαφορών).
Μετά την πρόσφατη ψήφιση του νόμου 4242/2014 με τον οποίο συστήνεται η Ελληνική Εταιρεία Επενδύσεων και Εξωτερικού Εμπορίου (Enterprise Greece) και θεσμοθετούνται οι τρόποι συνεργασίας της με τις αρμόδιες Υπηρεσίες του υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας και του υπουργείου Εξωτερικών, δίνεται η ευκαιρία, μέσα από τη συντονισμένη και στενή συνεργασία των ανωτέρω με τους συλλογικούς φορείς του ιδιωτικού τομέα (Ενώσεις, Σύνδεσμοι, Επιμελητήρια), να επιτευχθούν τα τόσο αναγκαία και επιθυμητά αποτελέσματα στον τομέα των εξαγωγών, που θα συνδράμουν καθοριστικά την ανάκαμψη και βιώσιμη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.
Ο ρόλος των υπαλλήλων Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων στη στελέχωση των υπηρεσιών του υπουργείου Εξωτερικών που ασχολούνται με την οικονομική διπλωματία και την υποστήριξη των ελληνικών οικονομικών συμφερόντων και της ελληνικής επιχειρηματικότητας στο εξωτερικό (Γενική Γραμματεία ΔΟΣ & ΑΣ, Β’ Γενική Διεύθυνση Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων, Γραφεία ΟΕΥ) είναι ιδιαίτερα σημαντικός, λόγω της τεχνογνωσίας και της επαγγελματικής τους εμπειρίας στο συγκεκριμένο αντικείμενο. Αριθμός υπαλλήλων ΟΕΥ θα κληθεί επίσης να συνδράμει στη στελέχωση ορισμένων θέσεων στην νεοσυσταθείσα Ελληνική Εταιρεία Επενδύσεων και Εξωτερικού Εμπορίου. Δεδομένης της σημαντικής μείωσης (κατά 25%) του αριθμού των υπαλλήλων του κλάδου ΟΕΥ, την τελευταία επταετία, που οφείλεται στην ανεξήγητη και αδικαιολόγητη σταδιακή κατάργησή του από το 2007, με την ψήφιση του ισχύοντος Οργανισμού (Ν. 3566/2007) του υπουργείου Εξωτερικών, που απαγορεύει την πρόσληψη νέων στελεχών ΟΕΥ, τίθεται πλέον επιτακτικά η ανάγκη άμεσης ανατροφοδότησής του, η οποία εξαγγέλθηκε τον περασμένο Οκτώβριο από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών. Ο εμπλουτισμός του κλάδου ΟΕΥ με νέα στελέχη υποστηρίζεται ενθέρμως από τους εκπροσώπους της εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας, που θεωρούν τα στελέχη του κλάδου ΟΕΥ ως πολύτιμους και απαραίτητους συμμάχους τους, στην τιτάνια προσπάθεια που καταβάλλουν για να εξάγουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους.
Στη παρούσα συγκυρία, που όλοι αναφέρονται στην εξωστρέφεια και στην ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας ως τη βασικότερη προϋπόθεση για τη βιώσιμη ανάπτυξή της, το υπουργείο Εξωτερικών, με τις αρμόδιες υπηρεσίες του, μπορεί να συνδράμει αποτελεσματικά την εθνική προσπάθεια επανόδου της χώρας μας σε ρυθμούς βιώσιμης ανάπτυξης. Κλειδί, από πλευράς διοίκησης, ώστε να επιτευχθεί ο επιδιωκόμενος στόχος, είναι η αναβάθμιση των ανωτέρω υπηρεσιών με τη στελέχωσή τους από ικανό αριθμό εξειδικευμένων υπαλλήλων επιφορτισμένων με την προώθηση της οικονομικής διπλωματίας. [SID:8594631]
ΔΟΥΚΑΣ ΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ
* Ο κ. Δούκας Μαρινόπουλος είναι πρόεδρος της Ενωσης Διπλωματικών Υπαλλήλων Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων
