ΚΑΤΑ 1.583 εκατ. ευρώ περιορίστηκε στο οκτάμηνο Ιανουαρίου - Αυγούστου 2004 το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2003 και διαμορφώθηκε στα 3.146 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, η εξέλιξη αυτή αντανακλά κυρίως τη μεγάλη άνοδο του πλεονάσματος του ισοζυγίου των υπηρεσιών και δευτερευόντως την αύξηση του πλεονάσματος του ισοζυγίου των μεταβιβάσεων. Οι αυξήσεις αυτές υπεραντιστάθμισαν τη σημαντική διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος. Το εμπορικό έλλειμμα αυξήθηκε κατά 1.820 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2003.
Ειδικότερα, η κατά 2.354 εκατ. ευρώ (ή 12,9%) αύξηση της δαπάνης για εισαγωγές αγαθών εκτός καυσίμων υπερκάλυψε την κατά 879 εκατ. ευρώ (ή 13,9%) άνοδο των αντίστοιχων εισπράξεων από εξαγωγές, ενώ, οι καθαρές πληρωμές για εισαγωγές καυσίμων ήταν αυξημένες κατά 345 εκατ. ευρώ. Εξάλλου, το πλεόνασμα του ισοζυγίου των υπηρεσιών διευρύνθηκε κατά 2.797 εκατ. ευρώ, γεγονός που οφείλεται κυρίως στη μεγάλη αύξηση των καθαρών εισπράξεων από μεταφορικές υπηρεσίες (κυρίως ναυτιλιακές) κατά 1.974 εκατ. ευρώ.
Σε μικρότερο βαθμό η διεύρυνση του πλεονάσματος προκύπτει από την άνοδο των καθαρών εισπράξεων από ταξιδιωτικές υπηρεσίες κατά 588 εκατ. ευρώ και τη μείωση των καθαρών πληρωμών για ''λοιπές'' υπηρεσίες κατά 235 εκατ. ευρώ. Τέλος, η άνοδος του πλεονάσματος του ισοζυγίου των μεταβιβάσεων κατά 631 εκατ. ευρώ σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στην αύξηση κατά 823 εκατ. ευρώ των εισπράξεων της γενικής κυβέρνησης (κυρίως μεταβιβάσεων από την ΕΕ), η οποία ήταν πολύ μεγαλύτερη από την αύξηση κατά 185 εκατ. ευρώ των πληρωμών της γενικής κυβέρνησης (κυρίως προς την ΕΕ).
Tον Αύγουστο του 2004 το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρουσίασε πλεόνασμα σημαντικά υψηλότερο από εκείνο του αντίστοιχου μήνα του προηγούμενου έτους. Η βελτίωση αυτή οφείλεται κυρίως στην μεγάλη άνοδο του πλεονάσματος του ισοζυγίου των υπηρεσιών και - σε πολύ μικρότερο βαθμό - στην άνοδο του πλεονάσματος του ισοζυγίου των μεταβιβάσεων. Αντίθετα, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου διευρύνθηκε, καθώς επίσης και εκείνο του ισοζυγίου των εισοδημάτων.
Ειδικότερα, η διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος οφείλεται αφενός στην αύξηση του ελλείμματος του ισοζυγίου των εκτός καυσίμων αγαθών και αφετέρου στην άνοδο (σχεδόν τον τριπλασιασμό) των καθαρών πληρωμών για εισαγωγές καυσίμων, η οποία αντανακλά τη σημαντική αύξηση της τιμής του πετρελαίου στην παγκόσμια αγορά. Το πλεόνασμα του ισοζυγίου των υπηρεσιών παρουσίασε σημαντική βελτίωση, η οποία οφείλεται κυρίως σε δύο παράγοντες. Πρώτον, στην σημαντική άνοδο των καθαρών εισπράξεων από ταξιδιωτικές υπηρεσίες, οι οποίες επηρεάστηκαν θετικά από τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων, και, δεύτερον, στην άνοδο των καθαρών εισπράξεων από μεταφορικές (κυρίως ναυτιλιακές) υπηρεσίες. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ακαθάριστες εισπράξεις από ταξιδιωτικές υπηρεσίες τον Αύγουστο του 2004 αυξήθηκαν κατά 25,4% σε σύγκριση με τον Αύγουστο του 2003. Τέλος, αυξημένες ήταν και οι καθαρές εισπράξεις από "λοιπές" υπηρεσίες, κυρίως λόγω της ανόδου των εισπράξεων από υπηρεσίες σχετιζόμενες με τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων (κυρίως τηλεοπτικά δικαιώματα). Το έλλειμμα του ισοζυγίου εισοδημάτων διευρύνθηκε λόγω της αύξησης των καθαρών πληρωμών για τόκους, μερίσματα και κέρδη. Τέλος, η άνοδος του πλεονάσματος του ισοζυγίου μεταβιβάσεων αντανακλά την αύξηση των καθαρών μεταβιβάσεων από την ΕΕ προς τη γενική κυβέρνηση.
Ισοζύγιο Χρηματοοικονομικών Συναλλαγών
Τον Αύγουστο του 2004 στην κατηγορία των άμεσων επενδύσεων παρατηρήθηκε καθαρή εισροή κεφαλαίων ύψους 165 εκατ. ευρώ. Η σημαντικότερη άμεση επένδυση στην Ελλάδα από μη κατοίκους αφορά εισροή 192 εκατ. ευρώ για την αύξηση της συμμετοχής της Paneuropean Oil and Industrial Holdings S.A. στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρίας Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε. Στην κατηγορία των επενδύσεων χαρτοφυλακίου, η καθαρή εισροή ύψους 3.915 εκατ. ευρώ οφείλεται κυρίως στην εισροή κεφαλαίων μη κατοίκων, ύψους 3.470 εκατ. ευρώ για τοποθετήσεις σε τίτλους του Ελληνικού Δημοσίου. Τέλος, όσον αφορά τις ''λοιπές'' επενδύσεις, η καθαρή εκροή κεφαλαίων ύψους 5.341 εκατ. ευρώ είναι αποτέλεσμα της αύξησης των απαιτήσεων των κατοίκων από μη κατοίκους (κυρίως της αύξησης των καταθέσεων και των τοποθετήσεων σε repos στο εξωτερικό από εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα και θεσμικούς επενδυτές) καθώς και της μείωσης των υποχρεώσεων των κατοίκων έναντι μη κατοίκων (κυρίως της μείωσης των καταθέσεων και των τοποθετήσεων σε repos στο εσωτερικό από μη κατοίκους).
Το οκτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2004 οι άμεσες επενδύσεις στην Ελλάδα από μη κατοίκους ανήλθαν σε 925 εκατ. ευρώ, ενώ οι άμεσες επενδύσεις στο εξωτερικό από κατοίκους Ελλάδος έφθασαν τα 324 εκατ. ευρώ, με αποτέλεσμα η καθαρή εισροή στην κατηγορία των άμεσων επενδύσεων να διαμορφωθεί σε 600 εκατ. ευρώ. Την ίδια περίοδο σημειώθηκε σημαντική καθαρή εισροή ύψους 10.761 εκατ. ευρώ στην κατηγορία των επενδύσεων χαρτοφυλακίου, η οποία αντανακλά κυρίως την εισροή κεφαλαίων για τοποθετήσεις μη κατοίκων σε ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου (15.593 εκατ. ευρώ), η οποία υπερκάλυψε την αντίστοιχη εκροή κεφαλαίων κατοίκων για τοποθετήσεις σε ομόλογα του εξωτερικού (6.212 εκατ. ευρώ). Τέλος, στην κατηγορία των "λοιπών'' επενδύσεων η καθαρή εκροή 8.408 εκατ. ευρώ συνδέεται κυρίως με τη σημαντική εκροή για καταθέσεις και τοποθετήσεις εγχώριων πιστωτικών ιδρυμάτων σε repos στο εξωτερικό, ύψους 10.575 εκατ. ευρώ, καθώς και -- σε μικρότερο βαθμό -- με την εκροή κεφαλαίων για την εξόφληση δανείων (1.193 εκατ. ευρώ) που είχαν χορηγηθεί από μη κατοίκους σε κατοίκους, οι οποίες υπεραντιστάθμισαν την εισροή κεφαλαίων για καταθέσεις και τοποθετήσεις σε repos από μη κατοίκους (3.404 εκατ. ευρώ).
Στο τέλος Αυγούστου του 2004 τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας διαμορφώθηκαν σε 3,3 δισεκ. ευρώ. (Υπενθυμίζεται ότι, ήδη από τους πρώτους μήνες του 2003, η Τράπεζα της Ελλάδος άρχισε να διαφοροποιεί τη σύνθεση του χαρτοφυλακίου της, μειώνοντας τις τοποθετήσεις της σε νομίσματα χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ, τα οποία περιλαμβάνονται στα συναλλαγματικά διαθέσιμα, και αυξάνοντας εκείνα τα στοιχεία του ενεργητικού της που έχουν υψηλότερες αποδόσεις ή είναι εκφρασμένα σε ευρώ -- κυρίως ομόλογα κρατών-μελών της ζώνης του ευρώ, τα οποία δεν περιλαμβάνονται στα συναλλαγματικά διαθέσιμα. Δεδομένου ότι έχει μειωθεί η ανάγκη για διατήρηση υψηλών αποθεμάτων σε ξένα νομίσματα, με τον τρόπο αυτό η Τράπεζα της Ελλάδος βελτιώνει την αποδοτικότητα των επενδύσεών της. Όπως έχει σημειωθεί επανειλημμένα, από την ένταξη της Ελλάδος στη ζώνη του ευρώ τον Ιανουάριο του 2001 τα συναλλαγματικά διαθέσιμα, σύμφωνα με τον ορισμό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, περιλαμβάνουν μόνο το νομισματικό χρυσό, τη "συναλλαγματική θέση" στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τα "ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα" και τις απαιτήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος σε ξένο νόμισμα έναντι κατοίκων χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ. Αντίθετα, δεν περιλαμβάνουν τις απαιτήσεις σε ευρώ έναντι κατοίκων χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ, τις απαιτήσεις σε συνάλλαγμα και σε ευρώ έναντι κατοίκων χωρών της ζώνης του ευρώ, και τη συμμετοχή της Τράπεζας της Ελλάδος στο κεφάλαιο και στα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ.)
