Αναδημοσίευση από τη «Ναυτεμπορική»
Βρόχο στο σχεδιασμό του νέου Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος 2014-2017 αποτελούν οι φιλόδοξοι στόχοι του μνημονίου για τα πρωτογενή πλεονάσματα άνω των 9 δισ. ευρώ στα επόμενα χρόνια, τα οποία δεν βγαίνουν χωρίς νέα σκληρά μέτρα, αλλά και η μέχρι τώρα άκαμπτη στάση των ελεγκτών.
Στο πλαίσιο αυτό η κυβέρνηση επιδιώκει να πείσει την τρόικα για δύο ουσιώδους σημασίας θέματα, που είναι η αναβολή για μετά τις εκλογές των μέτρων, αλλά και η ελαστικοποίηση των όρων του μνημονίου, με μείωση των απαιτούμενων πρωτογενών πλεονασμάτων των επόμενων ετών, τα οποία είναι ανέφικτα. Η ελληνική πλευρά έχει με το μέρος της την κριτική που δέχεται διεθνώς η πολιτική της τρόικας και τις εκτιμήσεις ανεξάρτητων ξένων φορέων για το αδιέξοδο του ελληνικού προγράμματος και θα πιέσει για άμβλυνση της δημοσιονομικής προσαρμογής.
Ο Απρίλιος
Αυτοί είναι και οι λόγοι που το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα της περιόδου 2014-2017 καθυστερεί και το υπουργείο Οικονομικών δεν αποκλείεται να εξαντλήσει την προθεσμία που προβλέπεται για την υποβολή του, μέχρι το τέλος Απριλίου, ενώ ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε πως θα ήταν έτοιμο τον περασμένο Νοέμβριο, ταυτόχρονα με τον προϋπολογισμό του 2014. Ταυτόχρονα, καθυστερεί και η συμφωνία με την τρόικα, καθώς -πλην του Μεσοπρόθεσμου- υπάρχουν και άλλες δεκάδες εκκρεμότητες και συνεπώς και η εκταμίευση της δόσης.
Το χειρότερο σενάριο για την κυβέρνηση είναι να υποχρεωθεί να ανακοινώσει τον Απρίλιο, λίγες μέρες προ των εκλογών του Μαΐου, το Μεσοπρόθεσμο, με νέα μέτρα.
«Θολές περιγραφές»
Το υπουργείο Οικονομικών και συνολικά η κυβέρνηση επιδιώκουν να πείσουν τους δανειστές να μην ανακοινωθούν μέτρα προ των εκλογών. Συγκεκριμένα ζητούν να καταρτιστεί το νέο Μεσοπρόθεσμο, με τους μακροοικονομικούς στόχους, αλλά με «θολές» περιγραφές για τον τρόπο εξεύρεσης των πρόσθετων εσόδων που απαιτούνται, καθώς και για τις μειώσεις δαπανών.
Επίσης, το νέο Μεσοπρόθεσμο θα ζητηθεί να έχει «αστερίσκους» και να είναι προσωρινό, καθώς θα τροποποιηθεί αναγκαστικά όταν αποφασιστούν τα μέτρα για το δημόσιο χρέος. Για να αναβάλει τον προσδιορισμό και την ανακοίνωση των μέτρων, η κυβέρνηση χρησιμοποιεί ως επιχείρημα την επικείμενη μείωση του δημόσιου χρέους, με την οποία θα αλλάξουν τα δημοσιονομικά δεδομένα, καθώς θα μειωθούν οι υποχρεώσεις για πληρωμές τόκων και το συνολικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα (όχι το πρωτογενές).
Στόχοι... χωρίς μέτρα
Δηλαδή το ΥΠΟΙΚ ζητεί από τους δανειστές να καταρτίσει τώρα το Μεσοπρόθεσμο, με στόχους, σύμφωνα με τους οποίους η οικονομία από το 2017 θα εξέρχεται από την κρίση και την επιτήρηση, αλλά χωρίς τα πρόσθετα μέτρα. Το καλοκαίρι, και αφού έχουν ληφθεί οι αποφάσεις για τη μείωση του δημόσιου χρέους, όπως προβλέπει η συμβατική υποχρέωση των δανειστών, θα γίνει «επικαιροποίηση» του Μεσοπρόθεσμου 2014-17, στο οποίο θα ενταχθούν οι νέοι στόχοι και οι προοπτικές για την εξέλιξη των προϋπολογισμών και του δημόσιου χρέους, αλλά και τα πρόσθετα μέτρα που θα απαιτηθούν.
Ανάλογα με τα μέτρα που θα απαιτηθούν για τη μείωση του ελληνικού χρέους, αλλάζουν κατ’ αρχήν οι στόχοι για το δημόσιο χρέος, το ύψος του οποίου θα μειωθεί, αυτό θα σημάνει λιγότερους τόκους, οπότε μικραίνει και το δημοσιονομικό έλλειμμα. Παράλληλα θα ζητηθεί και μείωση των στόχων για τα πρωτογενή πλεονάσματα, ώστε να προσαρμοστούν σε πιο εφικτά επίπεδα. Οι εξελίξεις αυτές απελευθερώνουν πόρους, οι οποίοι θα μπορούσαν να υποστηρίξουν μια αναπτυξιακή διαδικασία, οπότε θα αλλάξουν και οι προβλέψεις για την κατανάλωση, την εξέλιξη του ΑΕΠ κ.λπ.
Το «πολιτικό ατύχημα»
Από την πλευρά των δανειστών, ακόμα κι αν αρθούν οι ενδοιασμοί για την αποτελεσματικότητα του προγράμματος, εάν αυτό χαλαρώσει, υπάρχει έντονος προβληματισμός για το «πολιτικό ατύχημα», που μπορεί να προκύψει από το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, το οποίο μπορεί να προκαλέσει εθνικές εκλογές και να ανατρέψει τα συμφωνηθέντα.
Ρεαλιστικοί στόχοι για τα πρωτογενή αποτελέσματα
Το κεντρικό πρόβλημα της μεσοπρόθεσμης δημοσιονομικής στρατηγικής είναι τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα που προβλέπει το ισχύον πρόγραμμα, τα οποία είναι ανέφικτα, χωρίς την επιβολή νέων μέτρων. Αλλωστε, τη βιωσιμότητα των πρωτογενών πλεονασμάτων αμφισβήτησε και το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, με την τελευταία του έκθεση.
Αναλυτικότερα:
-
Για το 2013 ο στόχος του προγράμματος είναι το μηδενικό πρωτογενές αποτέλεσμα, αλλά η κυβέρνηση υποστηρίζει πως θα επιτύχει πρωτογενές πλεόνασμα άνω του 1 δισ. ευρώ. Τα στοιχεία θα οριστικοποιηθούν το Μάρτιο και τον Απρίλιο θα επικυρωθούν από τη Eurostat και την τρόικα, γιατί πρέπει να διευκρινιστεί πως άλλη μέθοδο χρησιμοποιούν οι ελεγκτές και άλλη η κοινοτική στατιστική υπηρεσία.
-
Για το 2014 ο στόχος είναι το πλεόνασμα να διαμορφωθεί σε 2,8 δισ. ευρώ, δηλαδή τα έσοδα του προϋπολογισμού Γενικής Κυβέρνησης θα πρέπει να υπερβαίνουν τις δαπάνες κατά 2,8 δισ. ευρώ, χωρίς στις δαπάνες να υπολογίζονται οι πληρωμές για τόκους. Η τρόικα εκτιμά πως ο στόχος δεν επιτυγχάνεται εάν δεν επιβληθούν πρόσθετα μέτρα. Αρχικά ζήτησε μέτρα ύψους 2,9 δισ. ευρώ, κατόπιν υποχώρησε σε 1,2 δισ. ευρώ, ενώ τελευταίες πληροφορίες αναφέρουν πως η διαφορά βρίσκεται στο 1,5 δισ. ευρώ. Το βέβαιο είναι πως θεωρούν ότι πρέπει να επιβληθούν νέα μέτρα, το ύψος των οποίων θα διευκρινιστεί στον επικείμενο έλεγχο.
-
Για το 2015 ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος έχει τεθεί στο ποσό των 5,7 δισ. ευρώ ή 2,8% του ΑΕΠ. Για να επιτευχθεί, η τρόικα θεωρεί πως δεν επαρκούν τα μέτρα που έχουν ήδη ληφθεί, όπως και εκείνα που θα ληφθούν για το 2014, αλλά ζητεί επιμόνως πρόσθετα μέτρα ύψους 3 δισ. ευρώ. Αρχικά εκτιμούσε πως απαιτούνταν πρόσθετα μέτρα ύψους 3,9 έως 4,2 δισ. ευρώ, συνολικά για τη διετία 2015-2016, αλλά τώρα ζητεί 3 δισ. ευρώ για το 2015 και επανεξέταση αργότερα των δημοσιονομικών προοπτικών του 2016, οπότε και θα κριθεί εάν χρειάζονται μέτρα ή όχι.
-
Για το 2016, ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος αυξάνεται δραματικά στο ποσό των 9 δισ. ευρώ ή στο 4,5% του ΑΕΠ! Θα πρόκειται για δημοσιονομικό θαύμα, με τα σημερινά δεδομένα, η Ελλάδα να καταφέρει να έχει έσοδα περισσότερα από τις δαπάνες κατά 9 δισ. ευρώ, ποσό το οποίο θα διατεθεί ολόκληρο για τη μείωση του δημόσιου χρέους.
-
Για το 2017 δεν έχει τεθεί επίσημος στόχος, αφού το υφιστάμενο πρόγραμμα καλύπτει μέχρι και το έτος 2016. Ομως, ένα σενάριο του ΔΝΤ, που περιέχεται σε προηγούμενη έκθεση, οριοθετεί το στόχο στο 4,2% του ΑΕΠ ή σε 9,4 δισ. ευρώ. Το 2014 προβλέπεται αύξηση του ΑΕΠ 0,6%, το 2015 2,9%, το 2016 3,7% και το 2017 3,5%.
Συζητήσεις με την τρόικα
Εφόσον η τρόικα αποδεχτεί το πρωτογενές πλεόνασμα, η κυβέρνηση σχεδιάζει να το χρησιμοποιήσει ως όπλο, για να επιτύχει χαλάρωση των δημοσιονομικών στόχων και ειδικά του πρωτογενούς πλεονάσματος. Ενδεικτική των κυβερνητικών προθέσεων είναι η αναφορά του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά, σε ανύποπτο χρόνο, σε συνέντευξή του τον περασμένο Νοέμβριο.
Ερωτώμενος για την πολιτική διαπραγμάτευση, είπε: «Πολιτική διαπραγμάτευση, αν εννοείτε αλλαγή των όρων του προγράμματος, δηλαδή εκεί που με περιμένουν να έχω 1,5% πλεόνασμα το ‘14 να έχω 0,8%, ασφαλώς μου δίνει μεγάλη ανάσα. Αυτό όμως θα πρέπει να πάει πίσω σε όλα τα Κοινοβούλια και δεν το έχω ζητήσει. Δεν το έχουμε ζητήσει, ούτε μπορεί τώρα να γίνει. Πότε θα γίνει; Τη στιγμή που θα έχω στο μαντίλι, που λένε στο χωριό μου, το πρωτογενές πλεόνασμα». Ανέφερε επίσης πως το πρωτογενές πλεόνασμα φέρνει από μόνο του με την απόφαση του Νοεμβρίου του 2012 την ελάφρυνση του χρέους και συμπλήρωσε πως «το να το κάνω τώρα θα είναι λάθος».
Σημειώνεται πως το 100% των πρωτογενών πλεονασμάτων διατίθεται αποκλειστικά για τόκους και χρεολύσια. Εάν υπάρχει υπέρβαση του στόχου, το επιπλέον ποσό κατά 70% διατίθεται για κοινωνική και αναπτυξιακή πολιτική και το 30% για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους.
ΠΑΝΟΣ Φ. ΚΑΚΟΥΡΗΣ - [email protected]
