Στα πρόθυρα της οικονομικής ασφυξίας βρίσκεται ένα μεγάλο μέρος των ελληνικών νοικοκυριών, όπως προκύπτει από την ετήσια έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, που διεξήχθη σε συνεργασία με την εταιρεία MARC A.E.
Το Ινστιτούτο διαπιστώνει σημαντική επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης των νοικοκυριών, με αποτέλεσμα τη μεγάλη περικοπή των δαπανών τους, ειδικά για είδη διατροφής, ένδυση / υπόδυση και εξόδους.
Αίσθηση προκαλεί, εξάλλου, ότι ένα στα 3 νοικοκυριά φοβάται ότι θα χάσει το σπίτι του εξαιτίας τόσο των συσσωρευμένων υποχρεώσεων όσο και των επιπρόσθετων επιβαρύνσεων (δανειακών, φορολογικών και άλλων), ενώ μεγάλο μέρος του πληθυσμού δηλώνει πως δεν καλύπτει φορολογικές και δανειακές υποχρεώσεις.
Από την έρευνα προκύπτει, μεταξύ άλλων, πως το 40,2% των νοικοκυριών, δηλαδή 1,4 εκατομμύρια νοικοκυριά, έχουν στην οικογένεια ένα τουλάχιστο άτομο σε ανεργία. Από αυτό το ποσοστό μόνο το 9,8% λαμβάνει επίδομα ανεργίας. Την ίδια ώρα, περισσότεροι από 1 εκατ. πολίτες έχουν μείνει ακάλυπτοι για τον κίνδυνο της ανεργίας.
Το 44,3% του πληθυσμού έχει οικονομικές υποχρεώσεις προς τις τράπεζες, ενώ 1 στα 10 νοικοκυριά αναγκάστηκε να ρευστοποιήσει περιουσιακά στοιχεία για ανταπεξέλθει στην κρίση. Εκτιμάται, μάλιστα, ότι οι πρόσφατοι νόμοι για τη φορολόγηση ακινήτων, τις κατασχέσεις καταθέσεων και τη μερική άρση των πλειστηριασμών θα δημιουργήσουν συνθήκες ασφυξίας στα νοικοκυριά.
Εξάλλου, 1 στα 3 νοικοκυριά βρίσκεται στο όριο καθυστέρησης πληρωμών προς το δημόσιο, ταμεία Δ.Ε.Κ.Ο., τράπεζες, δάνεια κ.λ.π, λόγω αδυναμίας. Συγκεκριμένα, το 34,8% των νοικοκυριών καθυστερεί τις οφειλές για να μπορέσει να αντεπεξέλθει, ενώ το 41,7% δήλωσε ότι δε διαθέτει επαρκές εισόδημα για την κάλυψη των υποχρεώσεων.
Η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης των νοικοκυριών συνεχίζεται αν και πλέον το φαινόμενο επιβραδύνει, παρατηρεί το Ινστιτούτο. Μεγάλο μέρος του πληθυσμού δεν καλύπτει φορολογικές και δανειακές υποχρεώσεις, αγοράζει αγαθά χαμηλότερης ποιότητας για να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις και φοβάται ότι κάποια στιγμή θα κινδυνεύσει να χάσει το σπίτι του.
Μέση μείωση του εισοδήματος κατά 40%
Σύμφωνα με την έρευνα, το 94,6% των νοικοκυριών έχει υποστεί μειώσεις εισοδήματος το διάστημα της κρίσης (2010-2013). Η συντριπτική πλειοψηφία των νοικοκυριών που ανήκουν στo εισοδηματικό κλιμάκιο 10,000-25,000 ευρώ (96-97%) εμφανίζει μειώσεις στα εισοδήματά της. Σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά (2012), το 82,4% του πληθυσμού αναφέρει ότι έχει υποστεί μειώσεις μέσα στο 2013, γεγονός που δείχνει ότι τα εισοδήματα διατηρούν την καθοδική τους τάση.
Ο μέσος όρος μείωσης του εισοδήματος σύμφωνα με την εκτίμηση του ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ αγγίζει το 40% (39,47%). Η Αττική είναι η περιοχή με τη μεγαλύτερη μείωση (41,06%).
Βασική, ίσως και μοναδική στήριξη των νοικοκυριών αποτελούν τα εισοδήματα από συντάξεις (48,6%). Τα εισοδήματα από μισθωτές υπηρεσίες, ελευθέρια επαγγέλματα και επιχειρηματική δραστηριότητα έχουν υποχωρήσει ως προς τη συνεισφορά τους στην οικονομία του νοικοκυριού (35,9% των νοικοκυριών στηρίζεται σε μισθούς, 10,3% σε επιχειρηματικά κέρδη).
Το κλίμα απαισιοδοξίας που συνεχίζει να διακατέχει τα ελληνικά νοικοκυριά φαίνεται και από το γεγονός ότι το 41,7% θεωρεί ότι δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις οικονομικές υποχρεώσεις του επόμενου έτους. Αυξημένη αδυναμία δηλώνουν τα νοικοκυριά με 1 τουλάχιστο άνεργο (51%).
«Ψαλίδι» στην κατανάλωση
Δραματικές εμφανίζονται, την ίδια ώρα, οι περικοπές στην κατανάλωση λόγω της συρρίκνωσης των εισοδημάτων.
Όπως προκύπτει από την έρευνα, το 63,7% των νοικοκυριών έχει κάνει περικοπές στις δαπάνες ειδών διατροφής, ενώ το 90,3%, περιόρισε τις δαπάνες για ένδυση - υπόδηση και περίπου το 90% έχει περιορίσει τις εξόδους σε εστιατόρια, ταβέρνες, μπαρ, σινεμά. Επίσης, άνω του 75% των νοικοκυριών έχει κάνει περικοπές στις δαπάνες για θέρμανση και μετακινήσεις.
Παράλληλα, το 36,5% του πληθυσμού δηλώνει ότι αγοράζει προϊόντα χαμηλότερης ποιότητας.
Ένα στα τρία νοικοκυριά φοβάται ότι θα χάσει το σπίτι του
Από την έρευνα επιβεβαιώνεται επίσης το υψηλό ποσοστό κατοχής ακίνητης περιουσίας από τα ελληνικά νοικοκυριά. Το 86,7% του πληθυσμού κατέχει κάποιο ακίνητο. Το 28,1% των νοικοκυριών που διαμένει σε ιδιόκτητο σπίτι έχει στεγαστικό δάνειο. Αυτό σημαίνει ότι περίπου 1εκ. νοικοκυριά έχουν δανειακά βάρη στο ακίνητο που διαμένουν.
Ένα στα 3 νοικοκυριά φοβάται ότι θα χάσει το σπίτι του εξ αιτίας τόσο των συσσωρευμένων υποχρεώσεων όσο και των επιπρόσθετων επιβαρύνσεων (δανειακών, φορολογικών και άλλων). Η ανασφάλεια αυτή δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο αποεπένδυσης και κατάρρευσης των αξιών των ακινήτων.
