Πλέγμα αυστηρών ελέγχων σε εκατοντάδες φορείς επιχορηγούμενων από τον κρατικό προϋπολογισμό δρομολογεί το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, με στόχο την καταπολέμηση της κακοδιαχείρισης, της απάτης, της δωροδοκίας, καθώς και κάθε άλλης παράνομης δραστηριότητας.
Με απόφαση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών, Χρήστου Σταϊκούρα, εγκρίθηκε ο Κανονισμός Διενέργειας Ελέγχων και Ερευνών των Διευθύνσεων της Γενικής Διεύθυνσης Δημοσιονομικών Ελέγχων (ΓΔΔΕ) και τίθεται άμεσα σε εφαρμογή, ενώ οι εκθέσεις ελέγχου που θα συντάσσονται θα συνοδεύουν τον κρατικό προϋπολογισμό του μεθεπόμενου έτους.
Επίσης, με βάση τα αποτελέσματα του ελέγχου θα επιβάλλονται κυρώσεις, όπως είναι οι δημοσιονομικές διορθώσεις, δηλαδή η επιστροφή στον προϋπολογισμό μη νόμιμων δαπανών, ενώ σε υποθέσεις κατάχρησης προβλέπονται ποινικές κυρώσεις και τα περιστατικά που θα εντοπιστούν θα παραπέμπονται στον εισαγγελέα.
Διευκρινίζεται, πάντως, πως εάν υπάρχει εισαγγελική παραγγελία για τη διενέργεια ελέγχου σε κάποια δημόσια υπηρεσία, θα διεξάγεται με διαφορετική μέθοδο και θα είναι επικεντρωμένος στην εισαγγελική παραγγελία.
Αντικείμενο των ελέγχων θα είναι η διαχείριση του προϋπολογισμού των φορέων που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της ΓΔΔΕ, προκειμένου να διαπιστωθεί αν:
* Ολα τα ποσά τα οποία ψηφίζονται ή χορηγούνται δαπανώνται και χρησιμοποιούνται για τους σκοπούς για τους οποίους εγκρίθηκαν ή χορηγήθηκαν.
* Κατά την πραγματοποίηση των δαπανών τηρούνται οι ισχύουσες διατάξεις, καθώς και οι αρχές της δημοσιονομικής δέσμευσης και της νομικής δέσμευσης.
* Λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα για την εξασφάλιση της είσπραξης των εσόδων.
* Ολα τα έσοδα εισπράττονται και εμφανίζονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις.
Υποψηφιότητα για έλεγχο θέτουν αυτομάτως όλοι οι φορείς που επιχορηγούνται ή χρηματοδοτούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό, είτε απευθείας είτε μέσω των εποπτευόντων υπουργείων ή έχουν συμπεριληφθεί στον κατάλογο της ΕΛ.ΣΤΑΤ. ή και στο μητρώο υπηρεσιών και φορέων της Ελληνικής Διοίκησης του υπ. Εσωτερικών.
Η επιλογή των φορέων που ελέγχονται ετησίως γίνεται με τη χρήση μοντέλου ανάλυσης κινδύνου, που θα αξιολογούν τη λειτουργία των συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου των φορέων.
Με βάση την αξιολόγηση της λειτουργίας κάθε φορέα προκύπτει η βεβαιότητα εσωτερικού ελέγχου.
Οι περιοχές κινδύνου που επιβάλλουν έλεγχο προσδιορίζονται από την ανάλυση των σφαλμάτων που έχουν εντοπιστεί στους ελέγχους της ΓΔΔΕ και των λοιπών ελεγκτικών οργάνων τόσο στα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου των ελεγχθέντων φορέων όσο και στη διαχείριση του προϋπολογισμού αυτών.
Οι περιοχές αυτές κινδύνου αποτελούν προτεραιότητα ελέγχου και λαμβάνονται υπόψη κατά τη σύνταξη του ετήσιου προγράμματος ελέγχων.
Επιπλέον, περιοχές κινδύνου μπορούν να προκύψουν έπειτα από καταγγελία.
Εάν πάντως ο αριθμός των φορέων που πρόκειται να ελεγχθούν είναι πολύ μεγάλος, θα επιλέγονται οι στόχοι με δειγματοληπτική μέθοδο.
Ακόμη, ο κανονισμός προβλέπει πως οι δημοσιονομικοί έλεγχοι διακρίνονται σε προγραμματισμένους και έκτακτους.
Οι προγραμματισμένοι έλεγχοι διενεργούνται με βάση ετήσιο πρόγραμμα που καταρτίζεται από τη ΓΔΔΕ (Δ/νση Γ) με μέριμνα των προϊσταμένων των διευθύνσεων και εγκρίνεται από την Επιτροπή Συντονισμού Ελέγχων (ΕΣΕΛ).
Οι έκτακτοι έλεγχοι διενεργούνται έπειτα από καταγγελίες, δημοσιεύματα, πληροφορίες και βάσιμες υπόνοιες για δωροδοκίες, δωροληψίες, απάτες, ατασθαλίες ή διαχειριστικές ανωμαλίες ή κατόπιν εντολής του υπουργού Οικονομικών ύστερα από εισαγγελική παραγγελία ή αιτημάτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Ακόμη, η ΕΣΕΛ, μετά την εισήγηση της αρμόδιας διεύθυνσης, αξιολογεί τις καταγγελίες για ελέγχους και αποφασίζει, εκτιμώντας τη σοβαρότητά τους, είτε τη διενέργεια ελέγχου είτε την αρχειοθέτησή τους, εκτός απ’ αυτούς που διενεργούνται έπειτα από εντολή του υπουργού Οικονομικών, εισαγγελική παραγγελία ή αίτημα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Οι έλεγχοι που τίθενται στο αρχείο με απόφαση της ΕΣΕΛ μπορούν να επανεξετάζονται έπειτα από εντολή του υπουργού Οικονομικών.
Η έκθεση που συντάσσεται από τις ελεγκτικές ομάδες υποβάλλεται στην καθ' ύλην αρμόδια Διεύθυνση Ελέγχου, η οποία την ελέγχει ως προς την πληρότητά της και τη θεωρεί.
Στη συνέχεια τη γνωστοποιεί στον ελεγχόμενο φορέα, καθώς και στα πρόσωπα κατά των οποίων προτείνεται αναζήτηση των αχρεωστήτως ή παρανόμως καταβληθέντων ποσών ή τα οποία τυχόν φέρουν πειθαρχική ή ποινική ευθύνη, εντός προθεσμίας ενός (1) μηνός από την υποβολή της, η οποία μπορεί να παραταθεί με αιτιολογημένη απόφαση του προϊσταμένου της ΓΔΔΕ.
Οι ελεγχόμενοι φορείς, καθώς και τα φυσικά πρόσωπα, έχουν δικαίωμα να υποβάλουν εγγράφως αντιρρήσεις κατά της έκθεσης, εντός αποκλειστικής προθεσμίας ενός (1) μηνός από την παραλαβή αυτής, οι οποίες έπειτα από σχετική εισήγηση των αρμόδιων Δημοσιονομικών Ελεγκτών εξετάζονται από την ΕΣΕΛ.
Σε περίπτωση μη υποβολής αντιρρήσεων εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας επιβάλλονται δημοσιονομικές διορθώσεις ή πράξεις καταλογισμού.
Κυρώσεις
Εάν από τους ελέγχους διαπιστώνονται ελλείμματα, πληρωμή αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών ή μη νόμιμων δαπανών, φθορά ή απώλεια τίτλων, απαιτήσεων και περιουσιακών στοιχείων του ελεγχόμενου φορέα που δεν οφείλονται σε ανωτέρω βία ή απρόβλεπτα γεγονότα, ακολουθεί ο καταλογισμός σε βάρος:
-
Του υπευθύνου, αν από δόλο ή βαριά αμέλεια προέβη σε παράνομες πράξεις ή παραλείψεις ή συνέπραξε στην έκδοση αυτών ή στη μη τήρηση των νόμιμων διαδικασιών πραγματοποίησης της δαπάνης και σε περίπτωση θανάτου αυτού σε βάρος των κληρονόμων του.
-
Του προϊσταμένου του, αν αμέλησε να ασκήσει την επιβαλλόμενη από τη θέση του εποπτεία και να αποτρέψει την πραγμάτωση της μη νόμιμης πληρωμής.
-
Του λαβόντος, αν έχει συντελέσει υπαίτια στη μη νόμιμη πληρωμή και σε κάθε περίπτωση αχρεώστητης πληρωμής, ανεξάρτητα από υπαιτιότητα αυτού.
-
Των οργάνων διοίκησης του φορέα, αν έχουν συντελέσει υπαιτίως στη μη νόμιμη πληρωμή. Το καταλογιστέο ποσό προσαυξάνεται με πρόστιμο δύο τοις εκατό (2%).
-
Αν από τον έλεγχο προκύψει δόλος ή βαριά αμέλεια σε βάρος των ανωτέρω, η υπόθεση παραπέμπεται στον αρμόδιο εισαγγελέα για τα περαιτέρω. Σε περίπτωση καταλογισμού σε βάρος περισσότερων προσώπων, αυτά ευθύνονται αλληλεγγύως εις ολόκληρον.
Βαθμολόγηση
Μετά το πέρας του ελέγχου σε έναν επιχορηγούμενο φορέα οι ελεγκτές διατυπώνουν συστάσεις και βαθμολογούν το φορέα με την ακόλουθη κλίμακα:
-
Λειτουργεί καλά. Απαιτούνται μόνο επουσιώδεις βελτιώσεις.
-
Λειτουργεί, όμως απαιτούνται κάποιες βελτιώσεις.
-
Λειτουργεί μερικώς. Απαιτούνται ουσιαστικές βελτιώσεις.
-
Ουσιαστικά δεν λειτουργεί.
Επιστροφή παρανόμως εισπραχθέντων ποσών
Η επιστροφή από τους λαβόντες φορείς των ποσών επιχορηγήσεων που εισπράχθηκαν παρανόμως ή η διεκδίκησή τους θα γίνεται ως ακολούθως:
-
Εάν αφορούν πληρωμή μισθών Δημοσίου, ειδοποιούνται οι λαβόντες και τους παρέχεται ευχέρεια ώστε να επιστραφούν τα ποσά με παρακράτηση του ενός δέκατου κάθε μήνα των μηνιαίων αποδοχών τους μέχρις εξοφλήσεως της οφειλής τους. Σε περίπτωση θανάτου των λαβόντων ειδοποιούνται οι κληρονόμοι αυτών. Σε περίπτωση που οι αχρεωστήτως λαβόντες αρνηθούν την επιστροφή με τον ανωτέρω διακανονισμό, εκδίδεται καταλογιστική πράξη από τη ΓΔΔΕ και αποστέλλεται στην αρμόδια ΔΟΥ για την είσπραξη, με βάση των Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων.
-
Εάν τα αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά αφορούν πληρωμές συντάξεων Δημοσίου, η επιστροφή γίνεται σύμφωνα με τον Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων.
-
Εάν τα αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά αφορούν λοιπές δαπάνες φορέων που διέπονται από τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ΚΕΔΕ), εκδίδεται καταλογιστική πράξη σύμφωνα με τον ΚΕΔΕ και αποστέλλεται στην αρμόδια ΔΟΥ.
-
Εάν τα ποσά αφορούν μισθοδοσία, συντάξεις και λοιπές δαπάνες άλλων φορέων που δεν υπάγονται στον ΚΕΔΕ, ο υπόχρεος οφείλει να καταβάλει το ποσό το οποίο έχει καταλογισθεί σε βάρος του, σύμφωνα με τις διατάξεις που διέπουν τους οικείους φορείς τόσο για την κύρια και επικουρική σύνταξη όσο και για τις λοιπές δαπάνες.
ΠΑΝΟΣ ΚΑΚΟΥΡΗΣ - [email protected]
