Πριν από μερικά χρόνια, είχε κυκλοφορήσει -με πρωτοβουλία και επιμέλεια του Μιχάλη Ψαλιδόπουλου- η Εκθεση του Paul A. Porter, απεσταλμένου του προέδρου Τρούμαν, το 1947 («Ζητείται ένα θαύμα για την Ελλάδα»). Η αναφορά του Πόρτερ ηχούσε εφιαλτικά επίκαιρη και η διάγνωσή του «σημερινή», απόλυτα: «Ποτέ άλλοτε δεν έχω δει διοικητική δομή που να είναι, λόγω ανικανότητας και αναποτελεσματικότητας και μόνο, τόσο απαράδεκτη... Δεν είναι δυνατόν να βασιστεί κανείς ότι η δημόσια διοίκηση θα φέρει εις πέρας ακόμη και τις πιο απλές λειτουργίες μιας κυβέρνησης: την είσπραξη φόρων, την εφαρμογή οικονομικών ρυθμίσεων, την επισκευή των δρόμων».
Ή ακόμη: «Πίσω από την κυβέρνηση υπάρχει μια μικρή εμπορική και τραπεζική κλίκα […] Αυτή η κλίκα είναι αποφασισμένη να προστατεύσει πάνω απ’ όλα τα οικονομικά της προνόμια, όποιο κι αν είναι το κόστος όσον αφορά την οικονομική υγεία της χώρας».
Κινδυνεύει να μην μπορεί να ξεκολλήσει κανείς από αυτό το κείμενο! Ομως, ήδη, ο Μιχάλης Ψαλιδόπουλος ξαναχτύπησε, φέρνοντας στην επιφάνεια κείμενα άλλων 6 Αμερικανών συμβούλων της εποχής 1947-1953, ανθρώπων που «έτρεξαν» τις παρεμβάσεις της αμερικανικής βοήθειας στην Ελλάδα. Είδαν και προσπάθησαν να καταλάβουν τα προβλήματα και τα αδιέξοδα. Πίστεψαν ότι «κάτι θα αλλάξει, κάτι θα προχωρήσει». Πίεσαν, απελπίστηκαν, επισήμαναν, υπεραπλούστευσαν, έκαναν λάθη, ξαναπροσπάθησαν… «Επιτηρητές σε απόγνωση» ονομάσθηκε το καινούργιο αυτό βιβλίο -που κυριολεκτικά λες και το έχουν γράψει πριν από 60 ή 65 χρόνια οι άνθρωποι της τωρινής τρόικας ή της Task Force.
Η ανθολόγηση παρατηρήσεων μπορεί να σοκάρει. Παραδείγματα: «Ο υπουργός Οικονομικών είχε, με κάθε σοβαρότητα, αναλάβει υποχρεώσεις ύψους 3,8 δισ. δραχμών έναντι συνολικών εισπράξεων 2,1 δισ. δραχμών: τόσο ο ίδιος όσο και οι συνάδελφοί του υπουργοί ανθίσταντο σθεναρά στο ενδεχόμενο οποιασδήποτε περικοπής δαπανών. Η (αμερικανική) αποστολή βρέθηκε αντιμέτωπη με την ανάγκη ‘’να αναλάβει την ευθύνη’’ περικοπών και των στρατιωτικών και των πολιτικών δαπανών». (John Maynard).
«Η ελληνική βιομηχανία βρίσκεται φορτωμένη με ένα πλήθος φόρων που επιβαρύνουν τις εισροές της -καύσιμα, πρώτες ύλες, εργασία και μεταφορικά. […] Λόγω του φόβου της Αγορανομίας, πολλές βιομηχανίες δεν τηρούν ακριβή λογιστική. Αυτό, πάλι, οδηγεί σε αυθαίρετη βεβαίωση φόρων και στις μεγάλες επιχειρήσεις που τηρούν ακριβή λογιστική και σε εκείνες που δεν το πράττουν». (Reginald Gillmor).
«Το πρώτο πράγμα που πρέπει να συζητηθεί είναι η αμερικανική πολιτική στην Ελλάδα […]. Μολονότι ορισμένοι ισχυρίζονται ότι δεν είχαμε πολιτική, πέρα από το να σέρνουμε μια κατάσταση, έχω την πεποίθηση ότι πολιτική διαθέτουμε. Πρόκειται για μια πολιτική-άρνηση - για μια πολιτική απλοϊκά αποσπασματική». (John Coppοck).
Ισως, πάντως, το πιο διδακτικό να είναι το επεισόδιο «Αμερικανού ‘’ειδικού’’ σε ξένη χώρα», που περιγράφει ο Harold Alderfer. Ξεκινώντας με την διαπίστωση: «Οι Ελληνες μιλούν πολύ για την «ψυχολογία του Ελληνα». «Οχι, όχι αποκλείεται», λένε οσάκις τους γίνεται μια αμερικανική πρόταση που δεν τους αρέσει, «αυτό είναι αντίθετο με την ψυχολογία του Ελληνα». Για τους περισσότερους ανθρώπους της αποστολής, αυτό είναι αρκετό για να τους ανέβει απότομα η πίεση», ο Alderfer δίνει ζωντανά το οδοιπορικό ενός Αμερικανού που πολεμάει επί μήνες και μήνες την ελληνική γραφειοκρατία (και πολιτική νομενκλατούρα). Η οποία πάντα βρίσκει τρόπο να χρονοτριβεί, να τον γειώνει -και να παγώνει κάθε αλλαγή. Αξίζει να διαβάσει κανείς κάθε λέξη αυτής της ξενάγησης στην -αιώνια - ελληνική πραγματικότητα.
Η άφιξη του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε γίνεται υπό αμφίβολες συνθήκες
Απολύτως ανάλογη η κατάσταση που (θεωρούν ότι τουλάχιστον) βρίσκουν μπροστά τους οι σημερινοί επιτηρητές - τρόικα, Eurogroup, ΔΝΤ, Task Force. Μπορεί ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να καταφθάνει αποφασισμένος να μας πει καλά και ενθαρρυντικά λόγια -ελπίζουμε να φυλαχθούν ο Γιάννης Στουρνάρας και ο Αντώνης Σαμαράς (α, ναι, και ο Βαγγέλης Βενιζέλος…) και να μην κάνουν έναντί του κάτι τού τύπου «Στρατηγέ, ιδού ο στρατός σας!», στη λογική Παναγιώτη Κανελλόπουλου. Ομως, η Εκθεση της Ε.Ε. για το Πρόγραμμα Προσαρμογής, η ίδια η εισήγηση της τρόικας προς το Eurogroup, το ΔΝΤ σε διάφορες στροφές, όλοι αφήνουν να ανέβουν αμφιβολίες για το αν «Το Πρόγραμμα βγαίνει». Ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός, λόγω φορολογικής κόπωσης, τρομάζει τους επιτηρητές-αρχιτέκτονές του…..
Μπορεί ο Γιάννης Στουρνάρας να θεωρεί την υστέρηση στα έσοδα «διαχειρίσιμη, ερμηνεύσιμη και αναστρέψιμη», όμως οι αμφιβολίες στο διεθνή Τύπο ανεβαίνουν και πάλι. Και τα δικά μας media, όσο και αν πίστεψαν στο success story, ξαναξυπνούν. Μεταφράζουν, βλέπετε!
Τα δικά μας τα παιδιά, ο Χρ. Παπουτσής και ο Δημ. Αβραμόπουλος
Μπροστά σ’ αυτά τα δεδομένα, τι κάνει η σημερινή εκδοχή εξουσίας; Προσπαθεί με ό,τι μέσο της είναι διαθέσιμο, να βολέψει και να βολευτεί. Ας ξεκινήσουμε με τα κωμικά -αλλά αυτά είναι που δείχνουν συχνά τη βαθύτερη ισορροπία των εξουσιών, όταν αισθάνονται κυνηγημένες. Ο υπουργός Αμύνης επειδή-ο-Βαγγέλης-έπρεπε-να-γίνει-Εξωτερικών, Δημήτρης Αβραμόπουλος, προστίθεται στους δικαιούμενους να πετούν με το προεδρικό/πρωθυπουργικό αεροπλανάκι. Χρειάζεται γι’ αυτό νομοθετική ρύθμιση, επειδή δικαιούχοι είναι μόνον ο Πρόεδρος, ο πρωθυπουργός και ο ΥΠΕΞ; Ουδέν πρόβλημα! Βάζουμε μια τροπολογία και καθαρίσαμε. (Εδώ, μικρή παρένθεση: δικαιούχοι της τιμής του αεροπλανακίου είναι και οι περιλαμβανόμενοι στην εκάστοτε ακολουθία των παραπάνω. Αμα κάποτε συναντήσετε άνθρωπο που μόλις έχει πετάξει με το αεροπλανάκι της εξουσίας, κινδυνεύετε να τον κατανοήσετε τον Αβραμόπουλο που αιφνιδίως το ’χασε και ζήτησε να του νομοθετήσουν τη συνέχιση της χρήσης: κάτι τους κάνει, των περισσοτέρων, η πρόσβαση σ’ αυτήν την τιμή- σαν να ψηλώνουν δέκα πόντους!).
Από τα κωμικά, ας πάμε στα γραφικά. Εκπρόσωπος της Ελλάδας στην Παγκόσμια Τράπεζα ορίζεται, λέει, ο Χρήστος Παπουτσής. Με πρωτοβουλία Βαγγέλη Βενιζέλου, λέει επίσης. Εχοντας διατελέσει δύο και τρεις φορές υπουργός, συν επίτροπος στις Βρυξέλλες (με κάτι χλομά χαρτοφυλάκια, Μεταφορές και Τουρισμό, πάντως επίτροπος), συν ευνοούμενος του Ανδρέα, συν πρόεδρος της ΕΦΕΕ πολύ παλιά, 1978-1980 («που ήσουν νιότη που ‘δειχνες» κ.λπ.) , ασφαλώς το «δικαιούται» το πόστο. Αν μάλιστα αληθεύει ότι κάπου εκεί γύρω-τριγύρω δουλεύει και η κόρη του, ακόμη περισσότερο: family reunion δικαιούνται οι μετανάστες, όχι και ο Χ.Π.; Ομως, μια στιγμή! Αυτός δεν ήταν απ’ εκείνους που απομακρύνθηκαν από το κεντρικό ΠΑΣΟΚ προ καιρού, μην αντέχοντας να βλέπουν την τροπή του Κινήματος, την κυβερνητική συνεργασία με ΝΔ, την αρχηγία Βαγγέλη Βενιζέλου; Προφανώς… προσέρχεται στις τάξεις των pentiti της εξουσίας. Ας ελπίσει κανείς να μη δούμε να τον ακολουθούν στη βαθιά αυτή αυτοσυνειδησία κι άλλοι σύντροφοι του χώρου. (Δεν διανοούμεθα να φαντασθούμε ότι έχουν ίχνος αλήθειας τα περί προσέγγισης προς Αννα Διαμαντοπούλου, για παράδειγμα).
Κι από τα κωμικά και τα γραφικά, πάμε στα αδιανόητα. Ερχεται στη Βουλή των Ελλήνων -ξέρετε, εκεί, πάνω από το Σύνταγμα, όπου ο Μακρυγιάννης και ο Βενιζέλος (Ελευθέριος) και ο Παπανδρέου (Γεώργιος) είπαν ιστορικά λόγια. Εκεί όπου πρόσφατα ακούστηκε το επίσης ιστορικό «να καεί, να καεί κ.λπ.» -το πολυνομοσχέδιο, όπου, μεταξύ άλλων, ρυθμίζονταν οι λεπτομέρειες της διαθεσιμότητας/εξόδου ανθρώπων από το Δημόσιο.
Στο άρθρο 90, παρ. 2Α ρυθμίζεται η «αποτίμηση προσόντων» των υπαλλήλων που, κρινόμενοι, δεν θα κινδυνέψουν με απομάκρυνση από το Δημόσιο. Σειρά κριτηρίων (λογικής ΑΣΕΠ θα ‘λεγε κανείς) ξεκινούσαν από τη βασική εκπαίδευση, περνάνε στην επαγγελματική κατάρτιση, φθάνουν στην εργασιακή και διοικητική εμπειρία των ενδιαφερομένων. Στο τέλος, όμως, εμφιλοχωρούσε ένα κριτήριο «ειδικά καθήκοντα» και -προσοχή, τώρα!- «όπως των υπηρετούντων με οποιοδήποτε σχέση σε Διεθνείς Οργανισμούς και σε γραφεία και υπηρεσίες που εμπίπτουν στις διατάξεις του π.δ. 63/2005». Αν τώρα πάει κανείς στο π.δ. 63/2005 -δηλαδή το οργανωτικό νομοθέτημα της κυβέρνησης (Κώστα Καραμανλή) για τη δομή των κυβερνητικών οργάνων- θα δει ότι εκεί περιγράφονται οι θέσεις «συμβούλων, μετακλητών υπαλλήλων, μελών επιτροπών» κ.λπ.
Δηλαδή; Στο σύστημα βαθμολόγησης/μοριοδότησης, προκειμένου να μείνει κανείς στον προστατευμένο χώρο του Δημοσίου, ρόλο θα παίξουν τα διάφορα αντικειμενικά κριτήρια, αλλά από δίπλα και η τυχόν υπηρεσία σε Διεθνείς Οργανισμούς (αυτό λέγεται «στάχτη στα μάτια του κόσμου»: πόσοι να ‘ναι αυτοί; μια ντουζίνα; δυο ντουζίνες;) κυρίως όμως σε υπουργικά γραφεία, επιτροπές ημετέρων κ.ο.κ. Σε απλά ελληνικά: και στην ώρα ακόμη της μέγιστης έκθεσης των «δικών μας των παιδιών» (=των δημοσίων υπαλλήλων) σε κίνδυνο - να βρεθούν «εκτός», όπως οι εκατοντάδες χιλιάδες των ανέργων/παιδιών ενός κατώτερου Θεού - στους πολύ δικούς μας επιφυλάσσεται μια ιδιαίτερη γωνίτσα, μια κατοχύρωση!
Υποτίθεται ότι αυτό το αδιανόητο, τελευταία στιγμή «μαζεύτηκε». Ομως αποδεικνύεται ότι, όταν βουλιάζει το καράβι, τα ποντίκια δεν φεύγουν. Τρυπώνουν καλύτερα.
Α. Δ. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΗΣ
