Την Πέμπτη και την Παρασκευή στις Βρυξέλλες, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Χέρμαν Βαν Ρόμπεϊ, θα επιχειρήσει, για δεύτερη φορά μέσα σε τρεις μήνες, να γεφυρώσει τις μεγάλες διαφωνίες μεταξύ των κρατών, ώστε να εγκριθεί το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ), δηλαδή ο κοινοτικός προϋπολογισμός της περιόδου 2014-2020.
Για την Ελλάδα, το ΠΔΠ θα είναι η βασική πηγή χρηματοδότησης των αναπτυξιακών δράσεων τα επόμενα χρόνια, δεδομένου ότι, εξαιτίας της δημοσιονομικής κατάστασης της χώρας, οι πόροι για δημόσιες επενδύσεις θα κινούνται σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Δυστυχώς, σε σχέση με το πακέτο της περιόδου 2007-2013, η χώρα μας θα πάρει για την επόμενη επταετία λιγότερα χρήματα, και εκείνο που θα κριθεί στη διαπραγμάτευση είναι το ακριβές ποσό της μείωσης.
ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ
Ο καθορισμός του χρηματοδοτικού «πακέτου» θεωρείται διαχρονικά ως η σκληρότερη διαπραγμάτευση στην Ε.Ε., η οποία γίνεται κάθε επτά χρόνια. Στην παρούσα διαπραγμάτευση, το ποσό που θα βρεθεί στο «τραπέζι» θα κινείται μεταξύ 900 και 1.000 δισ. ευρώ. Είναι σαφές ότι το βάρος του κοινοτικού προϋπολογισμού πέφτει στις πλούσιες χώρες, που έχουν καθαρή συνεισφορά, δηλαδή δίνουν περισσότερα απ’ όσα εισπράττουν μέσω των διαφόρων κοινοτικών πολιτικών.
Πρόκειται, κυρίως, για τη Γερμανία και κατά δεύτερο λόγο την Ολλανδία, τη Σουηδία, τη Φινλανδία, την Αυστρία, ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν προστεθεί στις χώρες με καθαρή συνεισφορά η Ιταλία και η Γαλλία. Στις παραπάνω χώρες προστίθεται και η Μεγάλη Βρετανία, παρά το γεγονός ότι η καθαρή συνεισφορά της είναι πολύ μικρή, λόγω ενός μηχανισμού επιστροφών που έχει αποσπάσει το Λονδίνο από τη δεκαετία του 1980. Οι πλούσιοι, με επικεφαλής τη Γερμανία, επικαλούμενοι την οικονομική επιβράδυνση και την πολιτική των δημοσιονομικών περικοπών στο εσωτερικό τους, ζητούν την επέκταση της λιτότητας και στον κοινοτικό προϋπολογισμό.
Από την άλλη, οι φτωχότερες χώρες (περίπου 15), η Κομισιόν και η Ευρωβουλή αντιτίθενται στη λογική της σκληρής λιτότητας, θεωρώντας ότι το «ψαλίδισμα» του κοινοτικού προϋπολογισμού θα περιορίσει τις αναπτυξιακές δράσεις στις χώρες που δεν έχουν δημοσιονομικά τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν εθνικούς πόρους. Ωστόσο, ισχυρότεροι είναι πάντα εκείνοι που πληρώνουν. Ετσι και τώρα, είναι βέβαιο ότι θα επικρατήσουν και η όποια μάχη από την πλευρά των φτωχότερων θα κινείται στη λογική του μικρότερου κακού.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της συμβιβαστικής πρότασης που θα βρεθεί την Πέμπτη και την Παρασκευή στο τραπέζι της Συνόδου Κορυφής, η χώρα ξεκινάει την τελική διαπραγμάτευση με συνολικές χρηματοδοτήσεις κατά περίπου 10 δισ. ευρώ χαμηλότερες σε σχέση με το πακέτο της περιόδου 2007-2013. Κι αυτό γιατί εκτός από τη δεδομένη περικοπή των κοινοτικών δαπανών, η Ελλάδα έχει και ένα επιπρόσθετο μειονέκτημα, που έχει να κάνει με τη μεθοδολογία κατανομής των πόρων στα κράτη-μέλη. Αυτή γίνεται με βάση το βιοτικό επίπεδο, δηλαδή τον πλούτο κάθε περιφέρειας. Οσο φτωχότερη είναι τόσο ψηλότερες και μαζικές είναι χρηματοδοτήσεις απ’ όλα τα διαρθρωτικά ταμεία.
Ο υπολογισμός γίνεται με βάση μια περίοδο αναφοράς, η οποία στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι η τριετία 2008-2010 για όλα τα Ταμεία, εκτός του Ταμείου Συνοχής που είναι η περίοδος 2009-2011. Από την πολιτική συνοχής με βάση την πρόταση Βαν Ρόμπεϊ η Ελλάδα θα έχει απώλειες σε σχέση με το προηγούμενο πακέτο της τάξης των 8,5 δισ. ευρώ. Την περίοδο 2007-2013, το ποσό που αναλογούσε στη χώρα μας ήταν 20,6 δισ. ευρώ, ενώ με βάση την πρόταση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου το συνολικό ποσό για την περίοδο 2014-2020 δεν ξεπερνάει τα 12 δισ. ευρώ. Την περίοδο 2007-2013, οι συνολικές κοινοτικές χρηματοδοτήσεις προς τους αγρότες έφταναν τα 18,7 δισ. ευρώ, ενώ για την περίοδο 2014-2020 δεν αναμένεται να ξεπεράσουν τα 16,5 δισ. ευρώ.
Διαπραγμάτευση βάσει της πρότασης 1,01% του ΑΕΠ
Η διαπραγμάτευση στη Σύνοδο Κορυφής θα γίνει με βάση την τελευταία συμβιβαστική πρόταση που είχε υποβάλει το Νοέμβριο ο κ. Βαν Ρόμπεϊ. Η εν λόγω πρόταση καθορίζει τις συνολικές κοινοτικές δαπάνες την περίοδο 2014-2020 στα 973 δισ. ευρώ ή στο 1,01% του κοινοτικού ΑΕΠ, η οποία σε σχέση με την αρχική πρόταση της Κομισιόν είναι χαμηλότερη κατά περίπου 75 δισ. ευρώ.
Είναι πολύ πιθανό ότι ο πρόεδρος του Συμβουλίου θα πάει ακόμη παρακάτω στη διάρκεια της διαπραγμάτευσης, μειώνοντας περαιτέρω τον προϋπολογισμό, ώστε να αποσπάσει τη συναίνεση των πλουσιότερων χωρών. Η περικοπή του κοινοτικού προϋπολογισμού σε σχέση με το πακέτο της περιόδου 2007-2013 θα πλήξει τόσο την πολιτική συνοχής όσο και τις γεωργικές δαπάνες. Στην αρχική πρόταση της Κομισιόν για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο οι δαπάνες του γεωργικού τομέα καθορίζονταν σε 390 δισ. ευρώ για την επταετία, έναντι 420 δισ. ευρώ που ήταν την περίοδο 2007-2013.
Το Νοέμβριο, στην πρώτη συμβιβαστική πρόταση που παρουσίασε, ο κ. Βαν Ρόμπεϊ μείωσε περαιτέρω την αρχική πρόταση της Κομισιόν καθορίζοντας τις γεωργικές δαπάνες στα 373 δισ. ευρώ, δηλαδή μια συνολική μείωση σε σχέση με το πακέτο της περιόδου 2007-2013 της τάξης των 47 δισ. ευρώ, που μπορεί τελικά να είναι και μεγαλύτερη. Οι χώρες με δημοσιονομικά προβλήματα θα τύχουν υπό προϋποθέσεις ταμιακών διευκολύνσεων σχετικά με τη συγχρηματοδότηση. Από το μέτρο αυτό μπορούν να επωφεληθούν σίγουρα η Πορτογαλία, η Ελλάδα, η Ιρλανδία και Ισπανία.
Η πρόταση της Κομισιόν προβλέπει ότι, κατόπιν αίτησης ενός κράτους-μέλους, τα ποσά των ενδιάμεσων πληρωμών και οι πληρωμές του τελικού υπολοίπου μπορούν να αυξηθούν κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες άνω του ποσοστού συγχρηματοδότησης που εφαρμόζεται σε κάθε Ταμείο. Δηλαδή, στην περίπτωση της Ελλάδας το ποσοστό της κοινοτικής χρηματοδότησης μπορεί να φτάσει μέχρι και 95% για το Ταμείο Συνοχής και 85% για το Περιφερειακό, το Κοινωνικό και τα Ταμεία Ανάπτυξης της Υπαίθρου και Αλιείας. Ωστόσο, πρόκειται για ταμιακή διευκόλυνση με ουδέτερο τελικό αποτέλεσμα, αφού η εμπροσθοβαρής κοινοτική συμμετοχή θα φθίνει σταδιακά, ώστε το τελικό ποσό να είναι το ίδιο. Η βασική προϋπόθεση για την εμπροσθοβαρή καταβολή της κοινοτικής χρηματοδότησης είναι να λαμβάνει το κράτος-μέλος μακροοικονομική συνδρομή από τα ταμεία διάσωσης.
28,5 δισ. ευρώ στη γεωργία για 2014 - 2020
Συνολικά για την περίοδο 2007-2013 η Ελλάδα εξασφάλισε 39,3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 20,6 αφορούσαν τα διαθρωτικά ταμεία και 18,7 δισ. ευρώ τον τομέα της γεωργίας. Με βάση την πρόταση του κ. Βαν Ρόμπεϊ για την περίοδο 2014-2020, το ποσό που αναλογεί στη χώρα μας ανέρχεται σε 28,5 δισ. ευρώ, από τα οποία 12 αφορούν τα διαρθρωτικά ταμεία και 16,5 δισ. ευρώ τους αγρότες.
Οι πρωθυπουργοί των χωρών με δημοσιονομικά προβλήματα, δηλαδή της Ελλάδας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, αλλά και της Ιταλίας που έχει καθαρή συνεισφορά στον κοινοτικό προϋπολογισμό, έχουν δημιουργήσει ένα μέτωπο διεκδίκησης βελτίωσης της τελικής απόφασης. Ο κ. Βαν Ρόμπεϊ, η Κομισιόν, η Ευρωβουλή, αλλά και το Βερολίνο αναμένεται να ανταποκριθούν, ωστόσο το ερώτημα είναι σε ποιο βαθμό. Ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς έχει και ένα πρόσθετο επιχείρημα, τη σφοδρή ύφεση που πλήττει τη χώρα μας, αλλά και το γεγονός ότι για στατιστικούς λόγους, που δεν έχουν σχέση με τη σημερινή πραγματικότητα, η Ελλάδα κινδυνεύει με σημαντικές απώλειες σε περιφέρειες που εμφανίζονται πλούσιες στα χαρτιά αλλά έγιναν εξαιρετικά φτωχές στην πράξη.
Η χώρα θα διεκδικήσει ένα πρόσθετο ποσό της τάξης των 2 δισ. ευρώ, ώστε να φτάσει συνολικά τα 14 δισ. ευρώ στις χρηματοδοτήσεις της συνοχής.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΛΛΟΣ - [email protected]
