Περί τα 20 δισ. ευρώ νέα «κόκκινα» δάνεια φορτώθηκε το τραπεζικό σύστημα στη διάρκεια του 2012, αφού σε καθυστέρηση βρίσκεται πλέον το ένα στα τέσσερα. Το ποσοστό των επισφαλειών υπερέβη το 25% στο τέλος του έτους και έχει ανέλθει κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες στο δωδεκάμηνο, ενώ οι προοπτικές είναι ακόμη δυσμενέστερες.
Η βαθιά ύφεση και η συνακόλουθη έκρηξη της ανεργίας, τη στιγμή που οι υποχρεώσεις ιδιωτών και επιχειρήσεων διογκώνονται περαιτέρω μέσω φορολογικών και άλλων απαιτήσεων του Δημοσίου, εντείνουν την αδυναμία των δανειοληπτών να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους, «ακυρώνοντας» σε ένα βαθμό τις ρυθμίσεις που πραγματοποιούνται.
Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ
Οι εξελίξεις έχουν οδηγήσει τους τραπεζίτες, με την Εθνική Τράπεζα να το διατυπώνει και επισήμως, στο «αίτημα» επικαιροποίησης των μεγεθών της BlackRock, ώστε αφενός οι τράπεζες να έχουν «μαξιλάρι» προβλέψεων και αφετέρου η εικόνα που θα έχουν οι δυνητικοί επενδυτές, κατά τις αυξήσεις κεφαλαίου, να είναι πιο ρεαλιστική. Είναι ενδεικτική η αναφορά της Κομισιόν στο προσχέδιο του μνημονίου, ότι τα 50 δισ. ευρώ της ανακεφαλαιοποίησης είναι «επί του παρόντος επαρκή», με την επισήμανση ότι η ύφεση «καίει» τις προβλέψεις που έχουν λάβει οι τράπεζες και άρα τα κεφάλαιά τους.
Οι κινήσεις αναδιάρθρωσης, με επιμήκυνση της διάρκειας των δανείων και μείωση της δόσης, είναι αυτές που αποτρέπουν την εκτίναξη των καθυστερήσεων, αφού δάνεια που ρυθμίζονται, παραμένουν «εν ζωή» και δεν περνάνε σε επίσημη καθυστέρηση. Η διαχείριση των επισφαλειών βρίσκεται στο πιο κρίσιμο σημείο, καθώς, εξαιτίας της ύφεσης, διευρύνεται η βάση των πελατών που αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τις υποχρεώσεις τους. Ηδη, έχει ρυθμιστεί το 30% σχεδόν των δανείων όλων των κατηγοριών, αν συμπεριλάβει κανείς και τις πιο ήπιες παρεμβάσεις, οι οποίες γίνονται και σε ενήμερους δανειολήπτες.
Στο τέλος του έτους, τα καθυστερούμενα δάνεια υπολογίζονται σε περίπου 57 δισ. ευρώ και η σοβαρότερη ένδειξη της αδυναμίας που εμφανίζουν οι δανειολήπτες είναι οι επισφάλειες των στεγαστικών δανείων, αφού δεν εξυπηρετείται τουλάχιστον το ένα στα πέντε. Επειτα από ένα εξαιρετικά κακό δεύτερο τρίμηνο, λόγω των δύο εκλογικών αναμετρήσεων που δημιούργησαν προσδοκίες αποφυγής των υποχρεώσεων σε μέρος των δανειοληπτών, το τρίτο τρίμηνο ήταν σαφώς καλύτερο, αλλά εύλογα η άνοδος συνεχίστηκε και εντάθηκε στο τέταρτο τρίμηνο. Οσον αφορά το σύνολο του 2012, τραπεζικά στελέχη εκτιμούν ότι εάν συνυπολογιστούν και τα ρυθμισμένα δάνεια, δηλαδή σε μεγαλύτερη βάση δανείων, σε καθυστέρηση άνω των 180 ημερών βρίσκεται το 20% των στεγαστικών, το 40% των επιχειρηματικών και το 50% των καταναλωτικών δανείων.
Τραπεζικά στελέχη διατηρούν την ανησυχία για την πιθανή εμπέδωση του λεγόμενου ηθικού κινδύνου που θα εκτινάξει τις επισφάλειες, δημιουργώντας προσδοκίες μη αποπληρωμής των υποχρεώσεων. Αυτό που είναι κρίσιμο, τονίζουν, είναι να υπάρχει ένα πλαίσιο που θα είναι λειτουργικό, αφού ο νόμος Κατσέλη δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες ούτε καν των δανειοληπτών που βρίσκονται εν αδυναμία.
Τα τελευταία επίσημα στοιχεία των ελληνικών τραπεζικών ομίλων αφορούν το εννεάμηνο όπου καταγράφεται για την Εθνική Τράπεζα η λήψη επισφαλειών ύψους 1,87 δισ. ευρώ, με αύξηση κατά 43% σε ετήσια βάση και κάλυψη των καθυστερούμενων πάνω από 90 ημέρες δανείων κατά 53% με προβλέψεις. Ενώ οι καθυστερήσεις στον Ομιλο διαμορφώνονται στο 18% του συνόλου, στην Ελλάδα το ποσοστό φθάνει το 21,9% από 13% στο τέλος του 2011.
Η Eurobank ενέγραψε προβλέψεις ύψους 1,2 δισ. ευρώ στο εννεάμηνο και διατηρεί δείκτη κάλυψης στο 53%, ενώ τα δάνεια σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών αντιστοιχούν στο 21,3%. Ο αντίστοιχος δείκτης για την Alpha Bank είναι 20,9% για τον Ομιλο και 21,5% ειδικά στην Ελλάδα, με την τράπεζα να έχει προβλέψεις 1,17 δισ. ευρώ στο εννεάμηνο. Η Τράπεζα Πειραιώς έχει δείκτη δανείων σε καθυστέρηση στο 18% στον Ομιλο και στο 21,4% στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένου του χαρτοφυλακίου της ATEbank και προβλέψεις 1,4 δισ. ευρώ.
Η Deloitte
Η εφαρμογή ενός σύγχρονου και πιο αποτελεσματικού λειτουργικού μοντέλου αποτελεί πρόκληση για τις ελληνικές τράπεζες, την περίοδο που θα ακολουθήσει την ανακεφαλαιοποίηση, εκτιμά η Deloitte. Η εταιρεία απαριθμεί σε ειδική μελέτη τις προοπτικές του τραπεζικού κλάδου για το 2013 και όπως επισημαίνει ο πρόεδρος της Deloitte Ελλάδος, Νίκος Σοφιανός, η ανάγκη αντιμετώπισης των προκλήσεων, που είναι διαχρονικές σε μεγάλο βαθμό, δεν είναι δυνατόν να υποβαθμιστεί από τους Ελληνες τραπεζίτες.
Θεμελιώδη ζητήματα του κλάδου είναι η λήψη αποφάσεων για τις νέες στρατηγικές που θα κάνουν τις τράπεζες πιο ανταγωνιστικές στο μέλλον και η δημιουργία στις τράπεζες μιας οργάνωσης που βασίζεται στο μεγάλο όγκο δεδομένων, μεταξύ άλλων, για τις αυξημένες απαιτήσεις των ρυθμιστικών αρχών, τις αλλαγές στις προτιμήσεις των πελατών και τη διάθεση των διοικήσεων των τραπεζών για ευκαιρίες ανάπτυξης.
Οσον αφορά τις επιχειρησιακές λειτουργίες, οι διοικήσεις των τραπεζών οφείλουν ειδικά από φέτος να εστιάσουν στη διαφοροποίηση των προϊόντων τους και στην παροχή άριστης εξυπηρέτησης πελατών, αφού η εξυπηρέτηση των πελατών δεν αποτελεί πλέον απλώς ορθή εφαρμογή τραπεζικών εργασιών, αλλά και απαραίτητη προϋπόθεση από την πλευρά των ρυθμιστικών αρχών. Σημαντικό στοιχείο της στρατηγικής είναι επίσης οι επενδύσεις σε βελτιωμένες λειτουργίες μειωμένου κόστους.
Σύμφωνα με την Deloitte, για την προστασία του κεφαλαίου των τραπεζών κρίσιμη είναι η συμμόρφωση και η διαχείριση κινδύνων, ενώ επίσης είναι σημαντική η αντιμετώπιση νέων μεθόδων στον τομέα των πληρωμών, ειδικά μέσω κινητών συσκευών.
Για πολλές τράπεζες το 2013 μπορεί να σημαίνει ότι θα «ξαναδοκιμάσουν» τις παλιές στρατηγικές που χρησιμοποιήθηκαν σε παλαιότερες κρίσεις: περικοπές δαπανών, έμφαση σε πιο κερδοφόρους πελάτες, και επενδύσεις αναφορικά με την συμμόρφωση προς το κανονιστικό πλαίσιο, εκτιμά η Deloitte.
Σε αναμονή ρυθμίσεων
Η τραπεζική αγορά πραγματοποιεί ενεργό διαχείριση των καθυστερήσεων, αναμένοντας και τις ρυθμίσεις του υπουργείου Ανάπτυξης για τη διευκόλυνση των δανειοληπτών, έως τα μέσα Μαρτίου, αφού έχει καθυστερήσει η σχετική γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Στο μεσοδιάστημα, πάντως, συνεχίζεται, σε μεγάλη έκταση, η προσφυγή των δανειοληπτών στο υφιστάμενο πλαίσιο του νόμου Κατσέλη, με τις δικασίμους που δίνονται από τα κατά τόπους Ειρηνοδικεία να φθάνουν το 2020.
ΑΝΝΑ ΔΟΓΑ - [email protected]
