Τη σύνδεση του ΕΤΕΑΝ με το ΤΕΜΠΜΕ για την αποπληρωμή των δανείων Α και Β φάσης, ζήτησε η Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου (ΕΣΕΕ) από την Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής, επικαλούμενη τη συνεχιζόμενη «αιμορραγία» των επιχειρήσεων και την αδυναμία τους να καλύψουν τις τρέχουσες και έκτακτες υποχρεώσεις τους.
Η ΕΣΕΕ παραθέτει στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, σύμφωνα με τα οποία, το σύνολο του ιδιωτικού δανεισμού στη χώρα μας έφθασε το 2010 τα 262 δις δηλαδή το 113% του ΑΕΠ. Τα 128 δισ. από αυτά έχουν δανειστεί επιχειρήσεις, τα 16 δισ. ελεύθεροι επαγγελματίες και τα 118 δις. νοικοκυριά. Το 2010 είχαν μια καθαρή αρνητική ροή δανεισμού των επιχειρήσεων κατά 553 εκατ., ευρώ έναντι θετικής ροής 302 εκατ. ευρώ το 2009.
Τα 128 δισ. από αυτά έχουν δανειστεί επιχειρήσεις, τα 16 δισ. ελεύθεροι επαγγελματίες και τα 118 δισ. νοικοκυριά. Το 2010 είχαν μια καθαρή αρνητική ροή δανεισμού των επιχειρήσεων κατά 553 εκατ., ευρώ έναντι θετικής ροής 302 εκατ. ευρώ το 2009.
Η πιστωτική επέκταση στον επιχειρηματικό ιδιωτικό τομέα κινείται σε αρνητικό έδαφος με την βιομηχανία -1,6%, το εμπόριο -1,5%, τις κατασκευές -1,4%, τις μεταφορές -1,4% και τη γεωργία - 0,3%, ενώ με μειωμένο αλλά θετικό πρόσημο παραμένουν η ναυτιλία στο +7% και ο τουρισμός +3,8%.
Οι ιδιωτικές καταθέσεις μειώθηκαν εξάλλου κατά περίπου 30 δισ. ή 2,5 δισ. μηνιαίως, αφού από τα 238 δισ. ιδιωτικών καταθέσεων τον Δεκέμβριο 2009, σήμερα οι καταθέσεις κυμαίνονται στα 208 δισ.
Παράλληλα, υπολογίζεται ότι περίπου 78 δισ. αναγχρηματοδοτήθηκαν μέσα στο 2010, εκ των οποίων τα 34 δισ. ήταν επιχειρηματικά δάνεια.
Όπως σημειώνει η ΕΣΕΕ η μετατροπή του ΤΕΜΠΜΕ σε ΕΤΕΑΝ είναι εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα. Κι αυτό γιατί η εύρυθμη λειτουργία του ΕΤΕΑΝ βασίζεται αποκλειστικά στη μεγάλη συμμετοχή του Χρηματοπιστωτικού τομέα και τη βούληση των τραπεζών για το πώς θα διαθέσουν τα επιδοτούμενα από την ΕΚΤ (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) κεφάλαια.
Ένα σημαντικό ζήτημα που αναδύεται είναι αυτό των κριτηρίων που θα ορισθούν από τα Χρηματοπιστωτικά ζητήματα και τα οποία θα πρέπει να τηρούνται από τις επιχειρήσεις, προκειμένου οι τελευταίες να γίνουν λήπτες των συγκεκριμένων επιδοτήσεων - επιχορηγήσεων. «Εύλογα λοιπόν», όπως επισημαίνεται, «τίθεται το ερώτημα εάν οι τράπεζες σκοπεύουν να διαθέσουν αξιοκρατικά τα παραπάνω ποσά ή εάν προσβλέπουν στην παρακράτησή τους για εξυπηρέτηση ιδίων συμφερόντων και αναγκών. Άλλωστε, η πρόσφατη εμπειρία της λειτουργίας του ΤΕΜΠΜΕ αποτελεί ένα άριστο παράδειγμα για τη σωρεία προβλημάτων που προκλήθηκαν, όσον αφορά τη ρευστότητα των επιχειρήσεων, με κυριότερα όλων τη χρονοτριβή στην έγκριση δανείων, τα απαγορευτικά επιτόκια και την καθυστέρηση της απόδοσης χρημάτων από τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις στις δικαιούχες επιχειρήσεις. Συλλήβδην θα μπορούσαμε να προσδιορίσουμε πως το άμεσο ζητούμενο από την ίδρυση και λειτουργία του ΕΤΕΑΝ είναι η αποκατάσταση της ροής προς τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις και η τόνωση της αγοράς με τα απαραίτητα κεφάλαια».
Η ΕΣΕΕ γνωστοποίησε ότι βρίσκεται σε συνεχή επαφή με την Ελληνική Ένωση Τραπεζών, τα αρμόδια υπουργεία και το ΤΕΜΠΜΕ και αναμένει την ταχύτερη μετεξέλιξη του ΤΕΜΠΜΕ σε ΕΤΕΑΝ, με στόχο τη συμβολή του στη βελτίωση της ρευστότητας των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Σε αυτό το πλαίσιο υπογραμμίζονται κάποια σημεία που θεωρούνται σημαντικά:
-Τα 460 εκ. ευρώ που θα εκταμιευτούν από το ΕΣΠΑ είναι ένα μεγάλο πόσο που θα βελτιώσει την απορροφητικότητα των ευρωπαϊκών κονδυλίων. Είναι επίσης σημαντικό αυτή η αρχική λογιστική απορρόφηση να μετατραπεί σύντομα και σε ουσιαστική για να καταλήξουν τα κονδύλια αυτά στην πραγματική οικονομία.
-Πρέπει να υπάρξει απόλυτη διαφάνεια στην επιλογή των ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών φορέων που θα διαχειριστούν τα χρήματα αλλά και αυστηροί κανόνες διαχείρισης και διάθεσης των χρημάτων με σαφείς περιορισμούς στο ύψος των εξασφαλίσεων και επιτοκίων.
-Πρέπει, επίσης, να υπάρξει συγκεκριμένη στοχοθέτηση επιχειρήσεων ώστε στην πράξη τα προγράμματα του ΕΤΕΑΝ να ωφελήσουν τη διαπραγματευτική ικανότητα μικρών επιχειρήσεων, που έχουν περιορισμένη πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα και να μην λειτουργήσουν ως περαιτέρω διασφάλιση των τραπεζών για τη χρηματοδότηση ήδη ασφαλών πελατών τους.
-Επίσης, είναι σημαντικό να τεθούν και να γνωστοποιηθούν εκ των προτέρων στους ενδιαφερόμενους σαφή κριτήρια υπαγωγής των επιχειρήσεων στα προγράμματα του ΕΤΕΑΝ, ώστε η πιθανή απόρριψη να συνοδεύεται από συγκεκριμένη αιτιολογία.
Μέχρι στιγμής, σε καμία από τις διαδικασίες που συμμετείχε το ΤΕΜΠΜΕ δεν υπήρξε έλεγχος σχετικά με τα πεπραγμένα του συμπράττοντος χρηματοπιστωτικού συστήματος. Δεν έχει γίνει γνωστό εάν καλώς ή κακώς εγκρίθηκαν τα δάνεια από τις τράπεζες και ότι τα ποσά καταναλώθηκαν όντως για την υλοποίηση των έργων, την ανάπτυξη των επιχειρήσεων και την πρόσληψη προσωπικού και όχι απλά για μια ανάσα ρευστότητας του επιχειρηματία, επανέλαβε η ΕΣΕΕ γνωστοποιώντας τις θέσεις της.
Οι θέσεις της ΕΣΕΕ
Οι επιλογές της ΕΣΕΕ που θα μπορούσαν να υιοθετηθούν για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος, όπως αναφέρεται είναι οι εξής:
1. Αξιοποίηση του μοντέλου των ενδιάμεσων φορέων διαχείρισης (που εφαρμόζεται στα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα). Οι φορείς αυτοί, μη υπαγόμενοι στο δημόσιο τομέα, γνωρίζουν τις ανάγκες των επιχειρήσεων, διαθέτουν εμπειρία και ευελιξία στη διαχείριση προγραμμάτων, και θα μπορούσαν να συμπράξουν με το ΕΤΕΑΝ ως φορείς διαχείρισης, τεχνικής βοήθειας αλλά και ως ελεγκτικά όργανα εκ μέρους του.
2. Το ΕΤΕΑΝ να μπορεί να αποφασίζει εκ των προτέρων και πριν την εμπλοκή της Τράπεζας, σχετικά με την παροχή εγγυοδοσίας για το δάνειο μελετώντας αντικειμενικά τους σκοπούς του, το φορέα που αιτείται και το επιχειρηματικό πλάνο που το συνοδεύει. Αυτό θα μπορούσε να συνοδεύεται από αυστηρά αλλά σαφή κριτήρια εγγυοδοσίας, καθώς και από προκαθορισμένη διαδικασία για την τραπεζική συμμετοχή, δημιουργώντας συνθήκες καλύτερης αντιμετώπισης του επιχειρηματία και περιορίζοντας έτσι την «παντοδυναμία» των τραπεζών, η οποία οδήγησε σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και σε αυθαίρετες αποφάσεις. Πράγματι στο κείμενο του νόμου μια βασική παράλειψη είναι η μη αναφορά κριτηρίων που θα ακολουθούνται από τα πιστωτικά ιδρύματα πριν την υποβολή για εγγυοδοσία των υποψήφιων επιχειρήσεων στο ΕΤΕΑΝ. Αυτό ήταν μεγάλο πρόβλημα και για το ΤΕΜΠΜΕ, καθώς κάθε τράπεζα εφαρμόζοντας τα δικά της κριτήρια σύμφωνα με την πολιτική της, έκανε «αυθαίρετες» επιλογές σχετικά με το ποιες αιτήσεις επιχειρήσεων θα προωθούνταν στο ΤΕΜΠΜΕ και ποιες όχι.
3. Πρόνοια αναφορικά με το μέγιστο επιτόκιο των εγγυοδοτουμένων δανείων του ΕΤΕΑΝ. Υπενθυμίζεται ότι όταν κάποιο πρόγραμμα εγγυοδοσίας προκηρύχθηκε από το ΤΕΜΠΜΕ και κατέληξε να έχει τελικό επιτόκιο κοντά στο 8% (με εγγυοδοσία του ΤΕΜΠΜΕ), την ίδια στιγμή υπήρχαν διαθέσιμα χρηματοπιστωτικά προϊόντα που με προσημείωση ακινήτου το επιτόκιο ως επισκευαστικό έφτανε ως το 5,5%, και κατά συνέπεια η μειωμένη ανταγωνιστικότητα της εγγυοδοσίας του ΤΕΜΠΜΕ ήταν δεδομένη.
4. Στελέχωση ΕΤΕΑΝ: Να αναζητηθούν, μέσω μετάταξης, από κάθε φορέα του Δημοσίου, έμπειρα στελέχη, εξοικειωμένα με τη δραστηριότητα του ΕΤΕΑΝ, δηλαδή σε θέματα venture capital, εταιρικών συμμετοχών και επιχειρηματικότητας, χωρίς τη στείρα τραπεζική λογική στην αντιμετώπιση των αιτήσεων βάσει κριτηρίων χρηματοπιστωτικού συστήματος, η οποία είναι τροχοπέδη στην υποστήριξη καινοτομιών και υλοποίησης επιχειρηματικών ιδεών.
5. Σύνταξη και εκπόνηση ειδικών μελετών, ερευνών αγοράς, επιχειρηματικών σχεδίων και εν γένει παροχή υπηρεσιών Συμβούλων. Το ETEAN είναι φορέας άσκησης πολιτικής με σαφείς άξονες ενδιαφέροντος, συνεπώς είναι ίσως εννοιολογικά και πρακτικά «ασυμβίβαστο» να έχει το ρόλο του Συμβούλου. Δεν είναι τόσο θεμιτό ένας οργανισμός που παρέχει χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και αποτελεί ομάδα ενδιαφέροντος στην άσκηση πολιτικής, να δρα και ως Πάροχος Συμβούλων για τις επιχειρήσεις.
6. Αποπληρωμή δανείων του προγράμματος του ΤΕΜΠΜΕ Α και Β φάσης με αύξηση της εγγύησης και επιδότησης επιτοκίων για δάνεια κεφαλαίου κίνησης, μέσω της σύνδεσής του με το ΕΤΕΑΝ. Στην Α’ και Β’ φάση συμμετείχαν συνολικά 57.000 επιχειρήσεις οι περισσότερες των οποίων σήμερα αδυνατούν να ανταποκριθούν στην καταβολή των δόσεων της τριετίας και ζητούν την παράταση του χρόνου αποπληρωμής του δανείου τους έστω και εάν επωμιστούν ένα επιτόκιο της τάξης euribor +6%.
7. Το μέγιστο ποσό χρηματοδότησης να μην ξεπερνά το 100% του κύκλου εργασιών μιας επιχείρησης και μέχρι συγκεκριμένου ορίου ανά επιχείρηση.
8. Το ποσοστό εγγύησης να προσαυξάνεται εφόσον η έδρα μιας επιχείρησης είναι στην περιφέρεια.
9. Ο κανόνας de minimis να μην προσμετράται κατά την υποβολή αλλά κατά την έγκριση.
10. Όλες οι προσκλήσεις να είναι ανοιχτές μέχρι εξαντλήσεως του προϋπολογισμού ώστε οι επιχειρήσεις να μπορούν να προγραμματίσουν την αξιοποίηση του θεσμού αυτού.
«Το ΕΤΕΑΝ δεν είναι απλό Ταμείο αλλά δεν είναι και Τράπεζα» σημειώνει η διοίκηση της ΕΣΕΕ και προσθέτει: «Είναι ένα χρηματοδοτικό ίδρυμα και αυτό που πρέπει να δούμε είναι ο πραγματικός ρόλος που θα παίξει στην στήριξη της πραγματικής οικονομίας. Η προοπτική είναι να διοχετεύσει 2,5 δις ευρώ μέσα στα επόμενα δύο χρόνια σε περίπου 25.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Από την επίδραση αυτών των παρεμβάσεων στην ενίσχυση της ρευστότητας της αγοράς θα καθοριστεί και η αποτελεσματικότητα αυτού του σύγχρονου χρηματοδοτικού εργαλείου».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
