Με τις δημοσκοπήσεις να προβλέπουν μια άνετη νίκη για το κόμμα του Ταγίπ Ερντογάν, το ερώτημα που τίθεται είναι πόσο «άνετη» θα είναι αυτή η εκλογική νίκη. Εάν το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης εξασφαλίσει αυξημένη πλειοψηφία θα μπορεί να ψηφίσει μονομερώς τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που προωθεί, ενώ σε αντίθετη περίπτωση θα αναγκαστεί να αναζητήσει διευρυμένη συναίνεση.
Υπό τη διακυβέρνηση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚ) που αριθμεί ήδη οκτώ χρόνια στην εξουσία, η μουσουλμανική Τουρκία έχει αναδειχθεί σε μία από τις ταχύτατα αναπτυσσόμενες οικονομίες του κόσμου και σε δυναμικό κέντρο ανάπτυξης στην περιοχή, ενώ έχει ξεκινήσει ενταξιακές συνομιλίες με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Με την πλειονότητα των Τούρκων να θέλουν την ανανέωση της θητείας του Ερντογάν, καθώς απολαμβάνουν το βελτιωμένο επίπεδο διαβίωσης στη χώρα και την αναπτέρωση του ηθικού τους, το μόνο ερώτημα σε αυτές τις εκλογές τίθενται στη διαφορά που θα χωρίζει το κόμμα ΑΚ με το πρώτο κόμμα της αντιπολίτευσης.
Το εκλογικό αποτέλεσμα, ωστόσο, θα έχει διευρυμένες επιπτώσεις για τη σημαντική χώρα των 74 εκατομμυρίων κατοίκων που αμφιταλαντεύεται μεταξύ Δύσης και Ανατολής. Εάν το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης κερδίσει πλειοψηφία 2/3, αυτό δίνει αυτόματα το δικαίωμα στον Ερντογάν να προωθήσει μονομερώς τις μεταρρυθμίσεις του συντάγματος που προγραμματίζει. Μάλιστα, συζητείται έντονα ότι ο Ερντογάν θέλει ένα πιο προεδρικό πολιτικό σύστημα και εποφθαλμιά την προεδρία.
Η αντιπολίτευση κατηγορεί το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ότι θέλει να μονοπωλήσει την εξουσία και υποστηρίζει ότι, παρότι το Σύνταγμα της Τουρκίας χρειάζεται αναθεώρηση, εάν το ΑΚ προσθέσει ένα καινούργιο κεφάλαιο χωρίς τη συμμετοχή των υπόλοιπων κομμάτων ουσιαστικά καθιερώνεται η εκδοχή του ΑΚ για τη δημοκρατία και η εξουσία συγκεντρώνεται στα χέρια του Ερντογάν.
Ακολουθούν τα δύο πιθανότερα σενάρια για τις εκλογές της 12ης Ιουνίου:
Το ΑΚ αποσπά αυξημένη πλειοψηφία
Εάν το ΑΚ πετύχει αυξημένη πλειοψηφία τουλάχιστον 367 εδρών στο σύνολο των 550 εδρών, θα μπορεί να προωθήσει την αναθεώρηση του Συντάγματος στο κοινοβούλιο χωρίς τη διενέργεια δημοψηφίσματος. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, το ΑΚ κατέχει ποσοστό 45-50%, έναντι 46,6% με το οποίο κέρδισε τις εκλογές του 2007. Σήμερα το ΑΚ κατέχει 331 θέσεις.
Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, το οποίο «ψαλίδισε» τις εξουσίες του στρατού και προχώρησε σε διαρθρωτικές αλλαγές στο δικαστικό σύστημα, δεν θα διστάσει να καταρτίσει ένα καινούργιο Σύνταγμα, με πιθανόν ενισχυμένες προεδρικές εξουσίες. Όπως έχει δηλώσει ο Ερντογάν, εάν το κεφάλαιο που καταρτίστηκε μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα το 1980 αντικατασταθεί από ένα καινούργιο, θα ενισχυθεί η δημοκρατία και ο πλουραλισμός, φέρνοντας την Τουρκία πιο κοντά στην ΕΕ.
Οι επικριτές του Ερντογάν τον κατηγορούν ότι έχει αυταρχικές τάσεις. Η αλήθεια είναι ότι σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, ο Ερντογάν δεν θα μπορεί να ανανεώσει τη θητεία του ως πρωθυπουργός για τέταρτη φορά το 2015.
Το εάν το ΑΚ θα επιτύχει αυξημένη πλειοψηφία εξαρτάται, καταρχάς, από το εάν το ακροδεξιό Κόμμα Εθνικού Κινήματος (MHP) -το τρίτο μεγαλύτερο στην Τουρκία- θα καταφέρει να συγκεντρώσει το 10% που απαιτείται για να εκπροσωπηθεί στο κοινοβούλιο. Ωστόσο, μετά από ένα ερωτικό σκάνδαλο που ξέσπασε μετά τη δημοσίευση βίντεο «ευαίσθητου» περιεχομένου, το οποίο οδήγησε στην παραίτηση 10 ανώτατων στελεχών του MHP, είναι αμφίβολο εάν θα καταφέρει να μπει στη βουλή.
Κατά δεύτερον, θα εξαρτηθεί από τις έδρες που θα κερδίσει το φιλοκουρδικό Κόμμα Ειρήνης και Δημοκρατίας (BDP), το οποίο έχει ενισχυμένη παρουσία κυρίως στα νοτιοανατολικά όπου διαμένουν πολλοί Κούρδοι.
Το ΑΚ κερδίζει τις εκλογές χωρίς αυξημένη πλειοψηφία
Εάν το ΑΚ κερδίσει 330 έδρες, μπορεί και πάλι να ψηφίσει την αναθεώρηση του συντάγματος, αλλά χρειάζεται επικύρωση με διενέργεια δημοψηφίσματος. Εάν οι έδρες που θα κερδίσει είναι λιγότερες από 330, θα πρέπει να ζητήσει τη στήριξη άλλων πολιτικών παρατάξεων, ενδεχομένως του φιλοκουρδικού κόμματος.
Σε περίπτωση που διενεργηθεί δημοψήφισμα για την έγκριση της μεταρρύθμισης που αφορά στην προεδρική εξουσία, αναμένεται να πυροδοτηθεί έντονος δημόσιος διάλογος, ο οποίος θα πολώσει τους Τούρκους ψηφοφόρους ακόμη περισσότερο. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) θα αποσπάσει ποσοστό 25-30%, έναντι 21% τι 2007. Το CHP υποστηρίζει ότι η Τουρκία πρέπει να εκσυγχρονίσει το Σύνταγμά της, αλλά τηρεί επιφυλακτική στάση απέναντι στον Ερντογάν και το ΑΚ λόγω του ισλαμιστικού παρελθόντος.
Οι Κούρδοι εθνικιστές ζητούν επαναπροσδιορισμό της τουρκικής υπηκοότητας σε καινούργιο κεφάλαιο που θα προστεθεί στο Σύνταγμα -κάτι που θα προκαλούσε έντονες αντιδράσεις από την πλευρά των εθνικιστών εντός και εκτός του ΑΚ.
Οποιοδήποτε εγχείρημα τροποποίησης στις τέσσερις πρώτες ρήτρες του Συντάγματος που ορίζουν την Τουρκία ως κοσμικό κράτος -το οποίο οραματίστηκε ο Κεμάλ Ατατούρκ- θα εξαγρίωνε τους κοσμικούς, οι οποίοι το 2008 οργάνωσαν μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στην προσπάθεια του ΑΚ να άρει την απαγόρευση της μαντήλας στα πανεπιστήμια.
Όσον αφορά στις επιπτώσεις αυτού του σεναρίου στην αγορά, κατά πάσα πιθανότητα θα είχε θετική επίδραση βραχυπρόθεσμα στις αγορές, καθώς θα σήμαινε τέσσερα ακόμη χρόνια ισχυρής κυβέρνησης, αναγκάζοντας ταυτόχρονα το ΑΚ να αναζητήσει ευρύτερη συναίνεση στις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις. Επιπλέον, οι επενδυτές πιστεύουν ότι σε αυτή την περίπτωση μειώνονται οι πιθανότητες ιδεολογικών συγκρούσεων.
Εάν το ΑΚ δεν εξασφαλίσει «αυξημένη πλειοψηφία», θα πειστεί ότι πρέπει να επικεντρωθεί περισσότερο στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν στην οικονομία προκειμένου να εξασφαλίσει μια βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και μια αυξημένη στήριξη.
Πηγή: Reuters
