Εξαιρετικά κρίσιμη παραμένει σήμερα η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, μετά την ένταξη της χώρας στο μηχανισμό διάσωσης το Μάιο του 2010, όπως τονίζει το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) στην τριμηνιαία έκθεσή του για την εγχώρια οικονομία.
«Ενώ το 2010 η εφαρμογή της Συμφωνίας υπήρξε, σε γενικές γραμμές, επιτυχής, με μείωση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης κατά 5% του ΑΕΠ και λήψη μέτρων για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, οι εξελίξεις το 2011 δημιουργούν έντονο προβληματισμό», αναφέρει το ΙΟΒΕ.
Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, στον δημοσιονομικό τομέα, οι αρνητικές εξελίξεις του πρώτου εξαμήνου συνεχίστηκαν και στο οκτάμηνο (Ιανουάριος-Αύγουστος). Ειδικότερα, σημειώθηκε σημαντική απόκλιση από τον ετήσιο στόχο των φορολογικών εσόδων (περίπου 11%), κυρίως ως αποτέλεσμα της χαμηλής αποτελεσματικότητας των μηχανισμών συλλογής εσόδων, των λαθών του φορολογικού νόμου του Απριλίου 2010 (π.χ. αποδείξεις) αλλά και ως αποτέλεσμα της μεγαλύτερης ύφεσης σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις.
Απόκλιση όμως υπήρξε και από το στόχο των πρωτογενών δαπανών του Τακτικού Προϋπολογισμού, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 4,5% στο οκτάμηνο έναντι στόχου μηδενικής περίπου αύξησης για όλο το έτος. Η απόκλιση που εμφανίστηκε στο κρατικό έλλειμμα ως προς τον ετήσιο στόχο (περίπου 26%) θα ήταν ακόμα μεγαλύτερη αν δεν γινόταν δραστική περικοπή, για δεύτερη συνεχή χρονιά, του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) κατά 30% περίπου κατά τη διάρκεια του οκταμήνου του 2011 σε σχέση με το αντίστοιχο οκτάμηνο του 2010.
Όμως, με δεδομένο το μέγεθος του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή των Δημοσίων Επενδύσεων, η συνέχιση αυτής της πρακτικής έχει δυσμενείς συνέπειες στην οικονομική δραστηριότητα, προειδοποιεί το ΙΟΒΕ. Στο πλαίσιο αυτό, σημειώνει, οι πρόσφατες δηλώσεις και οι προσπάθειες αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τη δυνατότητα εμπροσθοβαρούς εκτέλεσης του ΕΣΠΑ με αυξημένη κοινοτική συμμετοχή δημιουργούν θετικές προσδοκίες ότι οι δημόσιες επενδύσεις δεν θα περικοπούν σημαντικά, χωρίς να αυξηθεί το έλλειμμα του ΠΔΕ. Αυτό όμως εξαρτάται και από τα έργα που προτείνει προς χρηματοδότηση η ελληνική πλευρά, υπογραμμίζει το ΙΟΒΕ.
Παρατηρεί, δε, πως στον τομέα των μεταρρυθμίσεων, σχεδόν δύο χρόνια μετά τις εκλογές του 2009, ουδεμία ιδιωτικοποίηση έχει πραγματοποιηθεί, πλην της άσκησης του δικαιώματος πώλησης μέρους των εναπομεινάντων μετοχών του δημοσίου στον ΟΤΕ προς την Deutsche Telecom.
Όπως τονίζεται στην έκθεση, η ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Προσαρμογής 2011-2015, το οποίο προβλέπει έκτακτα μέτρα 6,7 δισ. ευρώ περίπου για το δεύτερο εξάμηνο του 2011 προκειμένου να προσεγγιστεί ο αρχικός στόχος του ελλείμματος του τρέχοντος έτους και τελικό στόχο ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης 1,7% του ΑΕΠ για το 2015, αναμενόταν ότι θα σηματοδοτούσε την επανεκκίνηση της διαδικασίας προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας, η οποία είχε διακοπεί τους πρώτους μήνες του έτους.
«Βέβαια, η ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος δεν προδίκαζε και την επιτυχία του, αφού η εφαρμογή του εξαρτάται από μια σειρά εσωτερικών πολιτικών και οργανωτικών παραμέτρων», σημειώνει το ΙΟΒΕ. Σε αυτές περιλαμβάνεται η υλοποίηση ενός φιλόδοξου (αλλά εφικτού) προγράμματος αποκρατικοποιήσεων και αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, συνολικής αξίας 50 διςσ. ευρώ έως το 2015 (και περίπου 5 δισ. ευρώ για το 2011), που αποτελεί τον καταλύτη για τη σημαντική μείωση του δημοσίου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ κάτω από 130% το 2015. Εξαρτάται επίσης και από τη στάση των εταίρων μας στην Ευρωζώνη, της ΕΚΤ, του ΔΝΤ, και, σε τελική ανάλυση, των διεθνών αγορών.
Αναφορικά με τις αποφάσεις του Συμβουλίου Κορυφής της 21ης Ιουλίου, το ΙΟΒΕ υποστηρίζει πως δημιούργησαν αρχικά προσδοκίες ότι το πρόβλημα χρέους της Ελλάδας, και γενικότερα τα προβλήματα της Ευρωζώνης, τίθενται εντός ενός ορθολογικού πλαισίου επίλυσης.
Παρατηρεί, ωστόσο, ότι οι θετικές προσδοκίες από τις αποφάσεις της 21ης Ιουλίου έχουν αποδυναμωθεί σοβαρά σήμερα. Για τους ακόλουθους λόγους:
Πρώτον, η Ελλάδα εφησύχασε μετά την ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος και τις θετικές αποφάσεις της 21ης Ιουλίου, αφού, όπως ήδη αναφέρθηκε, μέχρι και το τέλος Αυγούστου διατηρήθηκε ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός του πρώτου εξαμήνου του 2011 (σε σχέση τόσο με τους στόχους όσο και με τα δημοσιονομικά αποτελέσματα του 2010) και ουδεμία ιδιωτικοποίηση πραγματοποιήθηκε πλην της πώλησης των μετοχών του ΟΤΕ, σε αντίθεση με τις δύο άλλες χώρες-μέλη της Ευρωζώνης που έχουν ενταχθεί σε προγράμματα στήριξης, δηλαδή την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, όπου οι δημοσιονομικές και γενικότερα οι οικονομικές εξελίξεις κρίνονται από την τρόικα ότι βρίσκονται εντός των στόχων που έχουν τεθεί. Ανάλογη αδράνεια υπήρξε και στην υλοποίηση μιας σειράς μέτρων, τα οποία περιλαμβάνονται στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα.
Δεύτερον, η ύφεση στην Ελλάδα αποδεικνύεται βαθύτερη από τις υποθέσεις του Μεσοπροθέσμου Προγράμματος, εν μέρει και ως αποτέλεσμα της δραστικής περικοπής του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.
Τρίτον, οι διεθνείς οικονομικές εξελίξεις εξελίσσονται λιγότερο ευνοϊκά από τις αρχικές υποθέσεις.
Τέταρτον, από την επομένη των αποφάσεων της 21ης Ιουλίου άρχισαν να παρουσιάζονται προβλήματα υλοποίησης και στην Ευρωζώνη. Μείζον θέμα ανέκυψε με τις απαιτήσεις της Φιλανδίας για εγγυήσεις, το οποίο ακόμα δεν έχει διευθετηθεί. Επίσης, στις χώρες-μέλη του Ευρωπαϊκού Βορρά που καλούνται να συμβάλλουν στη χρηματοδότηση των χωρών-μελών υπό πίεση (Γερμανία, Αυστρία, Φιλανδία, Ολλανδία) και που συνήθως κυβερνώνται από συνασπισμούς κομμάτων, έχουν ανακύψει προβλήματα στην επικύρωση της Συμφωνίας από τα Κοινοβούλιά τους και διαφωνίες εντός των κυβερνώντων συνασπισμών.
«Ως αποτέλεσμα, τίθεται ουσιαστικά υπό αμφισβήτηση από τις αγορές όχι μόνο η Συμφωνία της 21ης Ιουλίου αλλά, κυρίως, η αποφασιστικότητα της Ευρωζώνης να διατηρήσει τη συνοχή της», υπογραμμίζει το ΙΟΒΕ.
