Την εκτίμηση ότι η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο και η έκρυθμη κατάσταση στην Ευρωζώνη μπορεί κάλλιστα να οδηγήσει σε ύφεση διατυπώνεται στη Μηνιαία Οικονομική Ανασκόπηση Επενδύσεων της JPMorgan Asset Management, που συνέταξε η Global Multi-Asset Group.
Στην ανασκόπηση του Δεκεμβρίου εξετάζονται τέσσερα θέματα και κίνδυνοι που εκτιμάται ότι θα επικρατήσουν κατά το 2012.
Επαναπροσδιορισμός ισορροπιών - και γιατί η Ευρώπη θα εξακολουθήσει να αποτελεί πρόβλημα (θέμα): Μετά την πρόσφατη σύνοδο κορυφής, στις αγορές επικράτησε απογοήτευση. Υπήρξαν κάποιες περιορισμένης κλίμακας κινήσεις με κατεύθυνση τη δημοσιονομική ενοποίηση, οι οποίες προϋποθέτουν αλλαγές σε επίπεδο συμφωνιών, ενώ η Βρετανία περιθωριοποιήθηκε στην όλη διαδικασία. Δεν είναι ακόμη σαφές πώς τα 26 κράτη θα διαχειριστούν το καθένα τα δικά του ζητήματα και κατά πόσον αυτό είναι εφικτό χωρίς να μεσολαβήσει μια παρατεταμένη περίοδος εκτενούς διαδικασίας αλλαγών σε επίπεδο συμφωνιών. Είναι όμως σαφές ότι θα υπάρξει μια νέα συμφωνία σε επίπεδο δημοσιονομικής πολιτικής βάσει της οποίας θα επιβληθούν νέοι δημοσιονομικοί κανόνες, με ποινές για όσα κράτη δεν τους τηρούν, ενώ η ΕΕ θα ενισχύσει περαιτέρω το ΔΝΤ με 200 δις ευρώ. Επιπλέον, η έναρξη λειτουργίας του νέου Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας μετατίθεται για τα μέσα του 2012.
Ωστόσο, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι τα μέτρα αυτά θα οδηγήσουν σε επίλυση της κρίσης στην Ευρωζώνη. Τα προβλήματα της Ευρωζώνης εντοπίζονται, ουσιαστικά, σε θέματα ισορροπιών, καθώς υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ των κρατών που εμφανίζουν πλεόνασμα (Γερμανία) και εκείνων που εμφανίζουν έλλειμμα (περιφέρεια).
Ο επαναπροσδιορισμός των ισορροπιών αναμένεται να αποτελέσει σημαντικό ζήτημα σε παγκόσμια κλίμακα κατά το 2012, ενώ οι αρχές θα έχουν αρκετούς λόγους ανησυχίας γύρω από τη διαμάχη μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ για θέματα εμπορικού ισοζυγίου. Ο επαναπροσδιορισμός των ισορροπιών στην Ευρωζώνη θα είναι επίσης καθοριστικής σημασίας για το εάν η Ευρωζώνη θα βιώσει μια δύσκολη ύφεση το 2012 ή εάν θα υπάρξει μια ακόμη πιο δυσάρεστη έκβαση.
Οι ενδείξεις για τις αποτιμήσεις μπορεί να μην είναι αξιόπιστες (θέμα): Πολλοί από τους δείκτες υποδεικνύουν ότι οι μετοχές είναι φθηνές έναντι των ομολόγων, των πιστωτικών τίτλων ή των διαθεσίμων. Τα στοιχεία βάσει των οποίων διαμορφώνονται αυτοί οι δείκτες, όμως, σε πολλές περιπτώσεις καλύπτουν διάστημα μόλις 30 ετών.
Λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη τις αποτιμήσεις ως έναν από τους παράγοντες βάσει των οποίων υπολογίζεται η στρατηγική στις αγορές. Μήπως όμως οι συγκεκριμένοι δείκτες είναι πλέον λιγότερο αξιόπιστοι και ενδεχομένως επισφαλείς; Ένας συλλογισμός που θέτει κάποια ερωτήματα ως προς τον τρόπο που έχει υπολογιστεί το equity risk premium εντοπίζει κάποιες αδυναμίες ή παραδοχές στη διαδικασία.
Πρώτον, πολλοί δείκτες αποτιμήσεων βασίζονται ουσιαστικά στην παραδοχή ότι ένας μακροπρόθεσμος ιστορικός μέσος όρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένδειξη ισορροπίας. Λαμβάνεται, δηλαδή, ως δεδομένο ότι ο κόσμος (ή μία συγκεκριμένη αγορά) παραμένει σε σταθερή κατάσταση, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα δομικά ρήγματα που έχουν επηρεάσει τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο. Υπάρχει όμως το ενδεχόμενο τα γεγονότα του 2007/08 και η μετάβαση από την περίοδο της Μεγάλης Εξομάλυνσης (Great Moderation) του 1982/07 στον κατά «Reinhart-Rogoff» κόσμο των τραπεζικών κρίσεων να υποδεικνύουν ότι σταδιακά αυξάνεται το risk premium, δηλαδή η αναμενόμενη πρόσθετη απόδοση προκειμένου ένας επενδυτής να αποδεχθεί τον κίνδυνο τοποθέτησης σε μετοχές έναντι των ομολόγων. Αυτό σημαίνει, ίσως, ότι οι αποτιμήσεις των μετοχών δεν είναι τόσο εξαιρετικά καλές.
Μια δεύτερη παράμετρος αφορά στις μεσοπρόθεσμες ροές μερισμάτων που αποτελούν στοιχείο της διαδικασίας σε κάθε μοντέλο προεξόφλησης μερισμάτων. Ένα από τα συμπεράσματα στα οποία οδηγήθηκαν οι καθηγητές Reinhart και Rogoff ήταν ότι παρατηρείται βραδύτερη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη όταν το δημόσιο χρέος υπερβεί ορισμένα επίπεδα (συνήθως της τάξης του 90%). Αρκετές χώρες έχουν ξεπεράσει αυτό το σημείο και, συνεπώς, τα μοντέλα θα πρέπει να λάβουν υπόψη μια βραδύτερη ανάπτυξη με στοιχεία «εξομάλυνσης». Αυτό, στη συνέχεια, σημαίνει ότι θα πρέπει ενδεχομένως να αναθεωρηθούν καθοδικά τα επίπεδα του risk premium λόγω της επιδεινούμενης προοπτικής μεσοπρόθεσμα. Έτσι, ενώ αρκετές μετοχικές αγορές εμφανίζονται «φθηνές» σύμφωνα με τους παραδοσιακούς δείκτες, αναρωτιόμαστε μήπως την επόμενη χρονιά αποδειχθεί ότι κάποιοι από αυτούς τους δείκτες δεν ήταν τόσο αξιόπιστοι και ήταν ενδεχομένως επισφαλείς.
«Απότομη προσγείωση» για τη Κίνα (κίνδυνος): Ένα από τα πλέον διαδεδομένα αξιώματα της επενδυτικής πίστης είναι η πεποίθηση ότι η οικονομία της Κίνας θα πραγματοποιήσει «ομαλή» προσγείωση το 2012. Το τι συνιστά «ομαλή» προσγείωση είναι ένα θέμα προς συζήτηση, δεδομένης της ποιότητας των επίσημων στοιχείων της Κίνας. Θεωρούμε όμως ότι όταν η επιβράδυνση της οικονομίας φθάνει σε επίπεδα κάτω από 7% έναντι της αντίστοιχης περιόδου το προηγούμενο έτος, τότε η χώρα οδηγείται σε «απότομη» προσγείωση. Αυτοί που ανησυχούν περισσότερο για την Κίνα επικεντρώνονται στο ενδεχόμενο η υπερβολική νομισματική αύξηση να καταρρεύσει.
Οι ανησυχίες για τις αποδόσεις στηρίζουν τους τίτλους που ενέχουν κίνδυνο (κίνδυνος): Οι επενδυτές έχουν αρκετούς λόγους ανησυχίας μετά από μια χρονιά κατά την οποία επικράτησαν η μεταβλητότητα και οι αναταράξεις: συγκεκριμένα, εάν υπάρχει κίνδυνος ύφεσης για τις ΗΠΑ το 2012 ή το 2013 λόγω του μεγάλου δημοσιονομικού προβλήματος, ο κίνδυνος στην Ευρωζώνη, και οι προβληματισμοί για τις αναδυόμενες αγορές. Όμως, τι θα μπορούσε να συμβεί που να προκαλέσει σύγχυση για τους πάντες εκτός από τους πλέον αισιόδοξους επενδυτές; Εν ολίγοις, τα σενάρια που στρέφονται στους τίτλους που ενέχουν κίνδυνο βασίζονται στις αποδόσεις ή στο carry trade.
