Το σχέδιο νόμου «Ελληνικό Στατιστικό Σύστημα. Σύσταση της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛ.ΣΤ.Α.) ως Ανεξάρτητης Αρχής- Ν.Π.Δ.Δ.» κατέθεσε στην κεντρική Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή ο υπουργός Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου.
Όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση του υπουργείου, με βάση τις διατάξεις του νομοσχεδίου η στατιστική υπηρεσία της χώρας γίνεται ανεξάρτητη και δημιουργείται ένα νέο γνωμοδοτικό όργανο, το Συμβούλιο του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος.
Προστίθεται επίσης πως για πρώτη φορά, διαμορφώνεται στη χώρα μας ένα συνεκτικό πλαίσιο κανόνων και θεσμών γύρω από το Εθνικό Στατιστικό Σύστημα και εφαρμόζονται οι κοινοτικοί κανονισμοί ορθής πρακτικής, ώστε το Ελληνικό Στατιστικό Σύστημα (ΕΛ.Σ.Σ.) να ενταχθεί αρμονικά στο Ευρωπαϊκό Στατιστικό Σύστημα.
Οι αλλαγές, οι οποίες που προβλέπονται στο σχέδιο νόμου, συνοψίζονται στα εξής:
• Αλλάζει το πλαίσιο, που διέπει την ανάπτυξη, παραγωγή και διάδοση των στατιστικών, που προκύπτει από τις απαιτήσεις των ελλήνων πολιτών και όλων των οικονομικών και κοινωνικών εταίρων για έγκυρες, έγκαιρες, διαφανείς και χωρίς πολιτική κηδεμονία στατιστικές.
• Μετατρέπεται η Γενική Γραμματεία του Υπουργείου του Οικονομικών, υπηρεσία που λειτουργούσε υπό τον άμεσο έλεγχο του Κράτους, σε ανεξάρτητη διοικητική αρχή, την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ.ΣΤ.Α).
• Η νέα Αρχή συστήνεται υπό τη νομική μορφή του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.), με πρόσθετες θεσμικές εγγυήσεις ανεξάρτητης λειτουργίας.
• Η Βουλή των Ελλήνων καθίσταται το εποπτεύον όργανο της ΕΛ.ΣΤ.Α., αφού συμμετέχει στην επιλογή του προέδρου και τεσσάρων από τα υπόλοιπα έξι μέλη του Δ.Σ., εποπτεύει τη λειτουργία της, ελέγχει την εκτέλεση του προϋπολογισμού της και δημοσιεύει το ετήσιο στατιστικό πρόγραμμα της ΕΛ.ΣΤ.Α. Το Υπουργείο Οικονομικών πλέον μπορεί να ορίζει ένα από τα επτά μέλη του Δ.Σ. της νέας αρχής.
• Ρυθμίζονται οι κανόνες λειτουργίας του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος και λαμβάνεται μέριμνα για την εφαρμογή των κοινοτικών κανόνων και ειδικότερα του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 223/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 11ης Μαρτίου 2009 (L 87/164), καθώς και του κώδικα ορθής πρακτικής για τις ευρωπαϊκές στατιστικές, ώστε το Ελληνικό Στατιστικό Σύστημα (ΕΛ.Σ.Σ.) να ενταχθεί αρμονικά στο Ευρωπαϊκό Στατιστικό Σύστημα.
• Τίθενται οι βασικές αρχές λειτουργίας του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος, και οι υποχρεώσεις των φορέων του. Ιδιαίτερη σημασία για τη βελτίωση της ποιότητας των στατιστικών στοιχείων αποδίδεται στην πρόσβαση σε πηγές, μητρώα και αρχεία που πρέπει να παρέχουν όλοι οι φορείς και τα φυσικά πρόσωπα.
• Θεσμοθετείται ως συμβουλευτικό όργανο το Συμβούλιο του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος, το οποίο γνωμοδοτεί στην ΕΛ.ΣΤ.Α. για τα μείζονα θέματα, όπως το Ελληνικό Στατιστικό Πρόγραμμα, τον Κανονισμό Στατιστικών Υποχρεώσεων, τις προτεραιότητες του ΕΛ.Σ.Σ., με βάση τις εξελίξεις σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο κ.λπ.
• Στο Συμβούλιο, εκπροσωπούνται οικονομικοί, κοινωνικοί και επιστημονικοί φορείς, όπως η Τράπεζα της Ελλάδας, η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (Ο.Κ.Ε.), το Ινστιτούτο Εργασίας της Γ.Σ.Ε.Ε. (ΙΝ.Ε.Γ.Σ.Ε.Ε.), το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (Ι.Ο.Β.Ε.), το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (Ε.Κ.Κ.Ε.), το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕ.Π.Ε.), το Ινστιτούτο Στατιστικής Τεκμηρίωσης, Ανάλυσης και Έρευνας (Ι.Σ.Τ.Α.ΕΡ.), η Πανελλήνια Συνομοσπονδία Ενώσεων Γεωργικών Συνεταιρισμών (ΠΑ.Σ.Ε.ΓΕ.Σ.), ο Σύλλογος Εργαζομένων στην ΕΛ.ΣΤ.Α., εκπρόσωπος της Eurostat ή στατιστικής αρχής χώρας της ΕΕ και εκπρόσωποι των αρχών που είναι αρμόδιες για τη ανάπτυξη, παραγωγή και διάδοση των στατιστικών.
• Η επάρκεια του συμβουλευτικού αυτού οργάνου διασφαλίζεται με την υποχρέωση όλων των φορέων που συμμετέχουν να υποδεικνύουν πρόσωπα με επιστημονική ή επαγγελματική εξειδίκευση στο αντικείμενο της στατιστικής επιστήμης ή συναφών κλάδων.
• Ορίζεται το τριετές Ελληνικό Στατιστικό Πρόγραμμα (ΕΛ.Σ.Π.), στο οποίο περιλαμβάνονται τα κύρια πεδία και οι στόχοι των προβλεπόμενων δράσεων όλων των φορέων του ΕΛ.Σ.Σ. Το Πρόγραμμα αυτό λαμβάνει τη μεγαλύτερη δυνατή δημοσιότητα με την κατάθεσή του στη Βουλή, τη δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και την ανάρτησή του σε δικτυακό τόπο. Κάθε φορέας που συμμετέχει στο ΕΛ.Σ.Σ. καταρτίζει ετήσιο πρόγραμμα και έκθεση αξιολόγησης του προηγούμενου έτους.
• Θεσμοθετούνται διαδικασίες αξιολόγησης της ποιότητας των διαβιβαζόμενων στοιχείων προς την ΕΛ.ΣΤ.Α. και ρυθμίζονται ειδικότερα θέματα που αφορούν τη διάδοση των στατιστικών, όπως η υποχρέωση παροχής ισότιμης πρόσβασης σε όλους τους χρήστες των στατιστικών, η κατάρτιση και τήρηση δημοσίων αρχείων και η διάδοση στατιστικών αποτελεσμάτων.
