Η εγχώρια αγορά των γαλακτοκομικών προϊόντων εξετάζεται σε πρόσφατη μελέτη της Hellastat Α.Ε. (www.hellastat.eu):
Η οικονομική κρίση που εκδηλώθηκε από το δεύτερο εξάμηνο του 2008 έχει περιορίσει τη ζήτηση για αρκετά βασικά προϊόντα του κλάδου. Το 2008 οι πωλήσεις φρέσκου γάλακτος υποχώρησαν κατά 2,3% σε όγκο έναντι του 2007, ενώ το πρώτο τρίμηνο του 2009 σημειώθηκε περαιτέρω κάμψη 3,1% σε ετήσια βάση, καθώς οι καταναλωτές στρέφονται στα προϊόντα υψηλής παστερίωσης.
Έτσι, το 2008 οι πωλήσεις γάλακτος υψηλής παστερίωσης αυξήθηκαν κατά 16,9%, ενώ το πρώτο τρίμηνο του 2009 ο ρυθμός ανόδου επιταχύνθηκε σε 31,6% συγκριτικά με την αντίστοιχη περίοδο του 2008. Στον τομέα του γάλακτος ιδιωτικής ετικέτας, το οποίο τιμολογείται σε χαμηλότερα επίπεδα, εντοπίζονται σημαντικοί ρυθμοί ανάπτυξης: +52,3% το 2008 και +28% την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2009.
H χαμηλή ζήτηση φρέσκου γάλακτος έχει καταστήσει την παραγωγή του ασύμφορη λόγω των υψηλών επιστροφών σε παραγωγούς και εμφιαλωτές. Επιπλέον, το γάλα υψηλής παστερίωσης παρουσιάζει το πλεονέκτημα της μεγαλύτερης διάρκειας ζωής, ενώ προσφέρει στις βιομηχανίες υψηλότερα περιθώρια κερδοφορίας. Συνεπώς, οι εταιρείες οδηγούνται στη σταδιακή αντικατάσταση της παραγωγής φρέσκου γάλακτος από γάλα υψηλής παστερίωσης, το οποίο καθίσταται πλέον βασικό πεδίο ανταγωνισμού.
Επίσης, οι καταναλωτικές προτιμήσεις διαφοροποιούνται λόγω της υιοθέτησης προτύπων υγιεινής διατροφής. Έτσι, παρατηρείται αύξηση της ζήτησης για προϊόντα υψηλότερης θρεπτικής αξίας, όπως το βιολογικό γάλα, οι πωλήσεις του οποίου το 2008 ενισχύθηκαν κατά 36%, ενώ την περίοδο Ιανουαρίου–Μαρτίου 2009 κατά 52,2% σε ετήσια βάση. Πάντως, η διείσδυση των βιολογικών προϊόντων διαμορφώνεται ακόμα σε χαμηλά επίπεδα.
Ο χώρος της τιμολόγησης αποτελεί τη σημαντικότερη συνισταμένη ανταγωνισμού. Η μειωμένη ζήτηση γάλακτος το 2009 οδήγησε σε «κύμα» διαδοχικών μειώσεων των τιμών λιανικής στο σύνολο σχεδόν της αγοράς. Απαρχή αποτέλεσε η απόφαση της Vivartia τον περασμένο Ιούνιο να μειώσει την τιμή του γάλακτος «Δέλτα» κατά 25% (στο ¤1 για τη συσκευασία 1 λίτρου), κίνηση που ακολουθήθηκε από τις υπόλοιπες εταιρείες. Ανάλογη εικόνα επικράτησε και στο γάλα υψηλής παστερί-ωσης και στο γιαούρτι.
Προβλήματα
Την περίοδο 2008/2009 οι Έλληνες παραγωγοί παρέδωσαν περίπου 699.000 τόνους αγελαδινού γάλακτος, ποσότητα η οποία συγκριτικά με την περσυνή περίοδο εμφάνισε μείωση 2,4%. Πτωτική τάση εντοπίζεται και το 11μηνο του 2009 (627.000 τόνοι, ποσότητα 3,2% μικρότερη της περσυνής επίδοσης). Η υποχώρηση αυτή προέρχεται από τη μείωση του αριθμού των μονάδων γαλακτοπαραγωγής: το 2000 λειτουργούσαν 12.400 εκμεταλλεύσεις, ενώ πλέον έχουν απομείνει 4.900. Οι κυριότεροι παράγοντες που οδήγησαν σε αυτή την εξέλιξη αποτελούν: το αυξημένο κόστος παραγωγής γάλακτος, οι ολοένα και χαμηλότερες τιμές παραγωγού και οι αυξανόμενες εισαγωγές γάλακτος.
Η κάμψη των τιμών παραγωγού προκλήθηκε από τον τιμολογιακό πόλεμο λιανικής των βιομηχανιών, καθώς μετατόπισαν τις χαμηλότερες τιμές των προϊόντων στους συνεργαζόμενους κτηνοτρόφους.
Ιδιαίτερα αρνητικό αντίκτυπο έχει και η μετατόπιση της ζήτησης στο γάλα υψηλής παστερίωσης, για την παραγωγή του οποίου χρησιμοποιείται και εισαγόμενο γάλα σε σκόνη. Επίσης, η μείωση των τιμών στην Ε.Ε. έχει οδηγήσει στην εισαγωγή σημαντικών ποσοτήτων φθηνού γάλακτος που χρησιμοποιείται για την παραγωγή γιαουρτιών και τυροκομικών. Μάλιστα, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι σημαντικό ποσοστό αυτών προωθείται στην αγορά ως εγχώριο προϊόν.
Προοπτικές
Στη μελέτη της Hellastat προκύπτει ότι η ζήτηση για προϊόντα υψηλότερης προστιθέμενης αξίας θα εξακολουθήσει να ενισχύεται, επιφυλάσσοντας μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους. Σε αυτήν την κατεύθυνση, η στροφή της παραγωγής στο γάλα υψηλής παστερίωσης θα ενταθεί σε περίπτωση επέκτασης της διάρκειας ζωής του φρέσκου γάλακτος σε περισσότερες από 5 ημέρες.
Επίσης, η οικονομική κρίση θα συνεχίσει να στρέφει τους καταναλωτές στα φθηνότερα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας. Το γεγονός αυτό θα ωφελήσει τις βιομηχανίες που έχουν συνάψει συνεργασίες με λιανεμπορικές αλυσίδες για την ανάπτυξη των κωδικών αυτών.
Στον τομέα των τυροκομικών, η αναγνώριση της φέτας από την Ε.Ε. σαν Π.Ο.Π. αποτελεί τη βάση για ανάπτυξη εξαγωγών και κατάρτιση συνεργασιών των εγχώριων εταιρειών με διεθνή δίκτυα λιανικής, με απαραίτητη προϋπόθεση την εφαρμογή εθνικής στρατηγικής προώθησης του προϊόντος διεθνώς.
Τέλος, η κατανάλωση των επώνυμων συσκευασμένων προϊόντων, ιδιαίτερα στην αγορά γιαουρτιού και τυριού, θα αυξηθεί περαιτέρω έναντι των χύμα, λόγω της ασφάλειας και αξιοπιστίας που προσφέρει η συσκευασία.
Χρηματοοικονομική ανάλυση του κλάδου
Στη μελέτη της Hellastat αναλύονται οι οικονομικές καταστάσεις 141 επιχειρήσεων. Τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης συνοψίζονται στα εξής:
- Ο αθροιστικός Κύκλος Εργασιών των 141 εταιρειών του δείγματος το 2008 διαμορφώθηκε σε ¤2,62 δισ. (+9,6% από το προηγούμενο έτος).
- Αντιθέτως, τα συνολικά ΚΠΤΦΑ κατέγραψαν υποχώρηση 25,4%, στα ¤131,84 εκ., κάμψη που προήλθε από τη σημαντική μείωση της κερδοφορίας του κλάδου γαλακτοκομικών της Vivartia.
- Το μικτό περιθώριο κέρδους το 2008 παρέμεινε στο 13,1%, ενώ μικρή βελτίωση εντοπίστηκε στα περιθώρια ΚΠΤΦΑ και ΚΠΦ σε 6,8% και 1,3% αντίστοιχα.
- Η κεφαλαιακή μόχλευση διαμορφώθηκε σε 2 προς 1, έχοντας βελτιωθεί οριακά από το 2007.
- Ο κλάδος λειτούργησε σε ευνοϊκό επίπεδο γενικής ρευστότητας (1,31), ενώ η άμεση ρευστότητα υστέρησε (0,89).
- Ο Εμπορικός Κύκλος μειώθηκε κατά μια εβδομάδα στις 68 ημέρες.
