Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε σήμερα να ενθαρρύνει τη βιομηχανία, τις κυβερνήσεις και τις ΜΚΟ στη συγκρότηση μηχανισμών πιστοποίησης για τα παντός τύπου βιοκαύσιμα, συμπεριλαμβανομένων των εισαγόμενων στην ΕΕ. Διατύπωσε τις προδιαγραφές των μηχανισμών ώστε να αναγνωριστούν από την Επιτροπή.
Αυτό, όπως επισημαίνει σε ανακοίνωσή της η Επιτροπή, θα βοηθήσει στην υλοποίηση των ενωσιακών απαιτήσεων ότι τα βιοκαύσιμα οφείλουν να αποφέρουν ουσιώδεις μειώσεις στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και δεν θα πρέπει να προέρχονται από δάση, υγρότοπους και ζώνες προστασίας της φύσης. Οι κανόνες για τους μηχανισμούς πιστοποίησης εντάσσονται σε σειρά κατευθυντήριων γραμμών στις οποίες εξηγείται ο τρόπος κατά τον οποίο θα πρέπει να εφαρμοστεί η οδηγία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η οποία ενεργοποιείται τον Δεκέμβριο 2010.
Ο αρμόδιος για την ενέργεια επίτροπος κ. Günther Oettinger, δήλωσε τα εξής: «Κατά τα επόμενα έτη, τα βιοκαύσιμα αποτελούν την κυριότερη εναλλακτική λύση έναντι της βενζίνης και του πετρελαίου ντίζελ που χρησιμοποιούνται στις μεταφορές, τομέα ο οποίος παράγει ποσοστό πάνω από το 20% των εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι τα χρησιμοποιούμενα βιοκαύσιμα είναι επίσης αειφόρα. Ο μηχανισμός μας πιστοποίησης είναι ο αυστηρότερος στον κόσμο και με αυτόν θα υπάρξει βεβαιότητα ότι τα βιοκαύσιμά μας ανταποκρίνονται στα υψηλότερα δυνατά περιβαλλοντικά πρότυπα. Ο μηχανισμός θα επηρεάσει επίσης θετικά και άλλες γεωγραφικές περιοχές, επειδή καλύπτει και τα εισαγόμενα βιοκαύσιμα».
Η δέσμη μέτρων που εγκρίθηκε σήμερα συνίσταται σε δύο ανακοινώσεις και μια απόφαση, με τις οποίες αναμένεται να βοηθηθούν οι επιχειρήσεις και τα κράτη μέλη να υλοποιήσουν την οδηγία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Οι πράξεις εστιάζονται ειδικώς στα κριτήρια αειφορίας για τα βιοκαύσιμα και στις πρωτοβουλίες που πρέπει να ληφθούν ώστε να υπάρξει έλεγχος ότι χρησιμοποιούνται μόνο αειφόρα βιοκαύσιμα.
* Πιστοποιητικά αειφόρων βιοκαυσίμων: Η Επιτροπή ενθαρρύνει τη βιομηχανία, τις κυβερνήσεις και ΜΚΟ να συγκροτήσουν «εκούσιους μηχανισμούς» για να πιστοποιούν την αειφορία βιοκαυσίμων – και εξηγεί τα πρότυπα στα οποία πρέπει να ανταποκρίνονται οι μηχανισμοί αυτοί ώστε να τύχουν αναγνώρισης από την ΕΕ. Ένα από τα κυριότερα κριτήρια είναι ότι υπάρχουν ανεξάρτητοι ελεγκτές που ελέγχουν όλη την παραγωγική αλυσίδα, από τον αγρότη και τη μονάδα μεταποίησης, μέσω του εμπόρου, έως τον προμηθευτή καυσίμων ο οποίος παραδίδει βενζίνη ή πετρέλαιο ντίζελ στο πρατήριο. Η Επιτροπή καθορίζει πρότυπα με τα οποία επιβάλλεται ο λογιστικός αυτός έλεγχος να είναι αξιόπιστος και μη επιδεχόμενος απάτης.
* Προστασία της παρθένας φύσης: Στην ανακοίνωση εξηγείται ότι τα βιοκαύσιμα δεν θα πρέπει να κατασκευάζονται από πρώτες ύλες προερχόμενες από τροπικά δάση ή πρόσφατα αποψιλωθείσες περιοχές, αποστραγγισμένους τυρφώνες, υγρότοπους ή περιοχές υψηλής βιοποικιλότητας – και ο τρόπος κατά τον οποίο θα πρέπει να εκτιμάται αυτό. Δηλώνεται ρητά ότι δεν θα υπάρξει εκπλήρωση των απαιτήσεων αειφορίας όταν ένα δάσος μετατρέπεται σε φυτεία ελαιοφοινίκων.
* Προώθηση μόνο βιοκαυσίμων που αποφέρουν υψηλή εξοικονόμηση αερίων θερμοκηπίου: Στην ανακοίνωση επαναδιατυπώνεται ότι τα κράτη μέλη οφείλουν να πληρούν δεσμευτικούς, εθνικούς στόχους για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ότι μόνο όσα βιοκαύσιμα αποφέρουν υψηλή εξοικονόμηση αερίων θερμοκηπίου λαμβάνονται υπόψη για τους εθνικούς στόχους, εξηγείται δε επίσης ο τρόπος υπολογισμού. Τα βιοκαύσιμα οφείλουν να αποφέρουν εξοικονόμηση αερίων θερμοκηπίου τουλάχιστον σε ποσοστό 35% συγκριτικά με τα ορυκτά καύσιμα, ποσοστό που ανεβαίνει στο 50% το 2017 και στο 60%, για τα βιοκαύσιμα από νέα φυτά, το 2018.
Eρωτήσεις και απαντήσεις
Τι είναι τα βιοκαύσιμα;
Τα βιοκαύσιμα είναι καύσιμα από βιομάζα που χρησιμοποιούνται στις μεταφορές. Τα σημαντικότερα βιοκαύσιμα σήμερα είναι η βιοαιθανόλη (παραγόμενη από ζάχαρη και δημητριακά, χρησιμοποιείται για την αντικατάσταση της βενζίνης) και το βιοντίζελ (παραγόμενο κυρίως από φυτικά έλαια, χρησιμοποιείται για την αντικατάσταση του πετρελαίου κίνησης). Τα βιοκαύσιμα αντιπροσώπευαν το 2008 ποσοστό περίπου 3,4 % της κατανάλωσης καυσίμων στις μεταφορές – αυξημένο κατά 0,5% σε σύγκριση με πέντε έτη νωρίτερα.
Γιατί χρειαζόμαστε τα βιοκαύσιμα;
Χρειαζόμαστε τα βιοκαύσιμα για να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή και να βοηθήσουμε στην περικοπή των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 20%, όπως δεσμεύθηκε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το 2007. Τα βιοκαύσιμα αποτελούν την κυριότερη εναλλακτική λύση έναντι της βενζίνης και του πετρελαίου που χρησιμοποιούνται στις μεταφορές και τα οποία είναι υπεύθυνα για ποσοστό περισσότερο από 20% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Κατά ποιο τρόπο η ΕΕ προωθεί τα βιοκαύσιμα;
Στην οδηγία 2009 για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας1 καθορίζονται δεσμευτικοί στόχοι για την ανανεώσιμη ενέργεια. Κάθε κράτος μέλος οφείλει να επιτύχει επιμέρους στόχους για το συνολικό μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών στην ενεργειακή κατανάλωση. Επιπλέον, στον τομέα των μεταφορών, όλα τα κράτη μέλη οφείλουν να επιτύχουν τον ίδιο στόχο του 10% ως μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τα βιοκαύσιμα αποτελούν την κυριότερη μορφή ανανεώσιμης ενέργειας που χρησιμοποιείται στις μεταφορές.
Ποιο νέο στοιχείο υπάρχεις στις δύο ανακοινώσεις;
* Πιστοποιητικό αειφόρων καυσίμων: Η Επιτροπή ενθαρρύνει τη βιομηχανία, τις κυβερνήσεις και τις ΜΚΟ να συγκροτήσουν εκούσιους μηχανισμούς πιστοποίησης για τα βιοκαύσιμα. Η Επιτροπή θα εκτιμήσει κατά πόσο οι εν λόγω μηχανισμοί είναι αξιόπιστοι και διαθέτουν μη επιδεχόμενο απάτης έλεγχο. Τα πιστοποιητικά εγγυώνται ότι τα πάσης φύσεως βιοκαύσιμα που πωλούνται με το σήμα αυτό είναι αειφόρα και παράγονται βάσει των κριτηρίων που καθορίζονται από την οδηγία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Όλοι οι μηχανισμοί οφείλουν να διαθέτουν ανεξάρτητους ελεγκτές οι οποίοι επιθεωρούν ολόκληρη την παραγωγική αλυσίδα, από τον αγρότη έως τον έμπορο και τον προμηθευτή καυσίμων.
* Προστασία της φύσης: Η Επιτροπή εξηγεί σαφέστατα τους τύπους γης που ΔΕΝ μπορούν να χρησιμοποιούνται για την παραγωγή βιοκαυσίμων. Η γη αυτή είναι: φυσικά δάση, προστατευόμενες ζώνες, υγρότοποι, τυρφώνες. Αποκλείει ρητά τη δυνατότητα μετατροπής των δασών σε φυτείες ελαιοφοίνικα.
* Προωθούνται μόνο βιοκαύσιμα με υψηλή εξοικονόμηση αερίων θερμοκηπίου: Η Επιτροπή εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο αποδεικνύεται ότι τα χρησιμοποιούμενα βιοκαύσιμα συνεπάγονται υψηλή εξοικονόμηση αερίων θερμοκηπίου. Εξηγεί ότι όσα βιοκαύσιμα δεν επιτυγχάνουν εξοικονόμηση αερίων θερμοκηπίου σε ποσοστό 35% σε σύγκριση με τη βενζίνη και το πετρέλαιο κίνησης δεν γίνονται αποδεκτά. Το κατώφλι αυτό θα αναπροσαρμοστεί στο 50% το 2017. Στον υπολογισμό περιλαμβάνεται όχι μόνο το διοξείδιο του άνθρακα, αλλά επίσης το μεθάνιο (CH4) και το υποξείδιο του αζώτου (N2O), που και τα δύο αποτελούν ισχυρότερα αέρια θερμοκηπίου από το CO2.
Μήπως αυτό σημαίνει ότι μόνο τα αειφόρα βιοκαύσιμα μπορούν να εισάγονται στην ΕΕ;
Όχι. Σημαίνει ότι μόνο τα βιοκαύσιμα που ανταποκρίνονται στους εν λόγω όρους μπορούν να συνυπολογιστούν για τους εθνικούς στόχους που οφείλουν να επιτύχουν τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ έως το 2020 βάσει της οδηγίας 2009 για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αυτό ισχύει για όλα τα είδη βιοκαυσίμων, είτε παράγονται εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης είτε εισάγονται από χώρες εκτός ΕΕ. Μόνο τα εν λόγω βιοκαύσιμα μπορούν να λάβουν εθνική δημόσια στήριξη, όπως έκπτωση φόρου.
Κατά ποίο τρόπο λειτουργεί το πιστοποιητικό στην πράξη;
Παράδειγμα: Ένας βρετανός προμηθευτής καυσίμων ο οποίος χρησιμοποιεί αιθανόλη από την Βραζιλία οφείλει να κοινοποιεί τις ποσότητες βιοκαυσίμων στις αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου. Για να δείξει ότι τα βικαύσιμα είναι αειφόρα σύμφωνα με την οδηγία, μπορεί να ενταχθεί σε εκούσιο μηχανισμό.
Ο προμηθευτής καυσίμων οφείλει να διασφαλίσει ότι σε όλο το μήκος της παραγωγικής αλυσίδας τηρούνται όλα τα αρχεία καταγραφής, από τον έμπορο από τον οποίο αγοράζει τα βιοκαύσιμα, από τη μονάδα παραγωγής αιθανόλης από την οποία ο έμπορος αγοράζει την αιθανόλη και από τον αγρότη ο οποίος προμηθεύει ζαχαροκάλαμο στην μονάδα παραγωγής αιθανόλης. Ο έλεγχος αυτός διενεργείται πριν η εταιρεία ενταχθεί στο μηχανισμό και έπειτα τουλάχιστον άπαξ του έτους.
Ο έλεγχος διενεργείται όπως και στον χρηματοπιστωτικό τομέα: Ο ελεγκτής εξετάζει όλα τα έγγραφα και διεξάγει επιθεώρηση σε δείγμα αγροτών, μονάδων μεταποίησης και εμπόρων. Θα ελέγξει κατά πόσον η έκταση γης από την οποία προήλθε η πρώτη ύλη για την παραγωγή της αιθανόλης όντως ήταν πριν αγροτική γη και όχι τροπικό δάσος.
Μπορώ να δω το σήμα όταν πηγαίνω στο πρατήριο καυσίμων;
Δεν είναι υποχρεωτική η εναπόθεση σήματος στο τελικό προϊόν στο πλαίσιο μηχανισμού πιστοποίησης. Ωστόσο, οι μηχανισμοί είναι ελεύθεροι να το πράττουν. Αυτό έχει επίσης νόημα από σκοπιάς προώθησης των προϊόντων, εάν τα πρατήρια καυσίμων μπορούν να δείξουν ότι διαθέτουν αειφόρα βιοκαύσιμα. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο στην περίπτωση που ένας μηχανισμός εφαρμόζει κριτήρια αειφορίας ακόμη αυστηρότερα από εκείνα που απαιτούνται από το ευρωενωσιακό δίκαιο.
Οι εταιρείες ή οι κυβερνήσεις έχουν ήδη επιδείξει ενδιαφέρον στη συγκρότηση τέτοιου μηχανισμού;
Η Επιτροπή βρίσκεται σε επαφή με πολλές διαφορετικές εταιρείες και οργανισμούς που ενδιαφέρονται για τη συγκρότηση εκούσιων μηχανισμών. Αναμένεται ότι τώρα που είναι σαφές ποιες θα είναι οι απαιτήσεις για τον έλεγχο, σύντομα θα έλθουν να ζητήσουν από την Επιτροπή να αναγνωρισθούν οι εκούσιοι μηχανισμοί τους.
Υπάρχουν περιθώρια για απάτη; Οι ελεγκτές δεν είναι συνεχώς παρόντες
Στην απίθανη περίπτωση – και παρά τον ανεξάρτητο έλεγχο – που υπάρχει ακόμη και υποψία απάτης, ο καθένας μπορεί να το καταγγείλει στην Επιτροπή και εκείνη έχει δυνατότητα να ανακαλέσει την αναγνώριση του μηχανισμού.
Ποια βιοκαύσιμα χρησιμοποιούνται στις μεταφορές;
Το 2007 το βιοντίζελ αντιπροσώπευε ποσοστό 75% (6,1 εκατομμύρια ΤΙΠ) των ανανεώσιμων καυσίμων μεταφορών στην ΕΕ, η δε βιοαιθανόλη ποσοστό 15% (1,24 ΤΙΠ), ενώ το εναπομένον 10% αποτελούσε αμιγές φυτικό έλαιο.
Ποιες ποσότητες βιοκαυσίμων εισάγονται στην ΕΕ;
Το 2007 ποσοστό περίπου 26% του βιοντίζελ και 31% της βιοαιθανόλης που καταναλώθηκαν στην ΕΕ ήταν εισαγωγής. Το μεγαλύτερο μέρος των εισαγωγών αυτών ήταν από τη Βραζιλία και τις ΗΠΑ. Το πλείστο των βιοκαυσίμων παράγεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πέραν των κριτηρίων αειφορίας, τα βιοκαύσιμα της ΕΕ οφείλουν να συμμορφώνονται προς το ευρωενωσιακό περιβαλλοντικό δίκαιο και τις γεωργικές απαιτήσεις, συμπεριλαμβανομένης της διατήρησης του τοπίου, της προστασίας των εδαφών από τη διάβρωση και της διαχείρισης της χρήσης των υδάτων.
Οι εκτάσεις γης είναι περιορισμένες. Μήπως χρειάζεται να υλοτομηθούν τα δάση για την παραγωγή βιοκαυσίμων;
Ο στόχος του 10% θα απαιτήσει περίπου 2 έως 5 εκατομμύρια εκτάρια γης, σύμφωνα με διάφορες εκτιμήσεις του καθαρού αντικτύπου στην αλλαγή χρήσεων γης. Η ΕΕ διαθέτει αρκετές εκτάσεις γης που προηγουμένως χρησιμοποιούνταν για παραγωγή καλλιεργειών και πλέον δεν χρησιμοποιούνται ως αρόσιμες για να καλύψουν την απαιτούμενη έκταση, ακόμη και αν όλα τα καταναλωνόμενα βιοκαύσιμα επρόκειτο να παραχθούν στην Ευρώπη. Επίσης σε άλλα μέρη του κόσμου υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις έναντι της απλής αποψίλωσης. Στην Ινδονησία εκτιμάται ότι 3 έως 12 εκατομμύρια εκταρίων γης έχουν αποψιλωθεί στο παρελθόν και αφεθεί να ερημώσουν. Η επαναχρησιμοποίηση των εκτάσεων αυτών γης είναι επιθυμητή.
Δίνεται η δυνατότητα να υλοτομήσετε τα δάση υψηλής βροχόπτωσης και να παράγετε φοινικέλαιο ως βιοκαύσιμο για την επίτευξη των ευρωενωσιακών στόχων;
Όχι. Η ανακοίνωση το αποκλείει. Ρητώς αναφέρει ότι τα δάση δεν μπορούν να μετατραπούν σε φυτείες ελαιοφοινίκων.
Τα περισσότερα βιοκαύσιμα προέρχονται από φοινικέλαιο;
Μόνο ποσοστό 4,5% των βιοκαυσίμων στην ΕΕ παράγεται από φοινικέλαιο. Αυτό αντιπροσωπεύει ποσοστό περίπου 1% της παγκόσμιας παραγωγής φοινικέλαιου. Ούτε έξω από την ΕΕ είναι εκτεταμένη η χρήση φοινικελαίου για βιοκαύσιμα. Ποσοστό μεγαλύτερο από το 95% του φοινικελαίου χρησιμοποιείται για τρόφιμα και βιομηχανικές χρήσεις, όπως καλλυντικά.
Στο διάστημα μεταξύ 2000 και 2008 η παραγωγή φοινικελαίου αυξήθηκε κατά 20 εκατομμύρια τόνους. Η αύξηση ήταν σαράντα φορές μεγαλύτερη από την ποσότητα φοινικελαίου που διατίθεται για βιοκαύσιμα στην ΕΕ (500.000 τόνοι). Επομένως, τα βιοκαύσιμα δεν αποτελούν την κυριότερη αιτία της αποψίλωσης. Τα κριτήρια αειφορίας αποτελούν όμως σαφή αποτρεπτικό παράγοντα της αποψίλωσης.
Ευρωπαϊκές μελέτες δείχνουν ότι τα βιοκαύσιμα δεν εξοικονομούν εκπομπές αερίων θερμοκηπίου. Πώς αντιδρά η ΕΕ στη διαπίστωση αυτή;
Δεν συμβαίνει αυτό. Οι πρόσφατα γνωστοποιηθείσες εκθέσεις δείχνουν ότι τα βιοκαύσιμα πράγματι εξοικονομούν εκπομπές αερίων θερμοκηπίου. Η Επιτροπή θα δημοσιεύσει έως τα τέλη του έτους έκθεση σχετικά με τις έμμεσες χρήσεις γης, όπως απαιτείται στην οδηγία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, βάσει των εν λόγω μελετών.
