Το σχέδιο του Αναπτυξιακού νόμου μπορεί να είναι στη σωστή κατεύθυνση, εκτιμά η Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδος (ΓΣΕΒΕΕ) ωστόσο, όπως επισημαίνει, πρόκειται απλά για Επενδυτικό νόμο και όχι Αναπτυξιακό.
Σύμφωνα με τη ΓΣΕΒΕΕ, το βασικό ζητούμενο αναζήτησης και εφαρμογής ενός νέου αναπτυξιακού μοντέλου συνεχίζει να παραμένει, καθώς ο νόμος κατατίθεται σε μια χρονική περίοδο όπου είναι πλέον επιτακτική η ανάγκη ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης, με στόχο αφενός την έξοδο από την κρίση και αφετέρου την εξασφάλιση μιας μακροχρόνιας και βιώσιμης ανάπτυξης.
Η ΓΣΕΒΕΕ χαρακτηρίζει ιδιαίτερα θετική τη δυνατότητα που παρέχεται στο αρμόδιο υπουργείο να πραγματοποιεί ειδικές παρεμβάσεις σε συγκεκριμένους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας μέσω των ειδικών καθεστώτων, όπως αυτά περιγράφονται στο άρθρο 11. Όπως εκτιμάται, το εν λόγω άρθρο καθιστά τον νόμο ιδιαίτερα ευέλικτο με δυνατότητα να προσαρμόζεται με βάση τις εκάστοτε συγκυρίες και να αντιμετωπίζει συγκεκριμένα ζητήματα επιχειρηματικής δραστηριότητας (π.χ. δημιουργία ΒΙΟ.ΠΑ και ΒΙ.ΠΕ).
Επιπλέον, θετικά κρίνεται η σύσταση του Συμβουλίου Παρακολούθησης και Αξιολόγησης της Εφαρμογής του Επενδυτικού νόμου, κάτι που αποτελεί αίτημα της ΓΣΕΒΕΕ. Το Συμβούλιο έχει ως βασική αρμοδιότητα να συντάσσει ετήσια έκθεση προς τον υπουργό Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, την οποία ο υπουργός υποβάλει στη Βουλή των Ελλήνων.
Στο πλαίσιο της διαβούλευσης για το νέο αναπτυξιακό νόμο η ΓΣΕΒΕΕ κατέθεσε τις προτάσεις της, ανά θεματική ενότητα, που έχουν ως εξής:
Α. Πεδίο εφαρμογής - Θέματα διαδικασίας
Πεδίο εφαρμογής
Δεν θα πρέπει να εξαιρεθεί η επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών (κωδικός 45), στο βαθμό που δεν εξαιρείται το εμπόριο των αντίστοιχων κλάδων.
Δεν είναι σαφές γιατί υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του νόμου οι ασφαλιστικές δραστηριότητες και τα ασφαλιστικά ταμεία αφενός και η υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση αφετέρου (κωδικοί 64 και 65 αντίστοιχα), όταν μάλιστα εξαιρούνται κλάδοι όπως οι υπηρεσίες εστίασης (κωδικός 56).
Διαδικασία Υποβολής
Η φάση της αξιολόγησης να ξεκινά άμεσα μετά την λήξη υποβολής των επενδυτικών σχεδίων και να ολοκληρώνεται μέσα σε 4 μήνες.
Ο σαφής προσδιορισμός των διαθέσιμων πόρων προβλέπεται vα παρέχει χρήσιμη πληροφόρηση στους επενδυτές.
Επιπλέον η δυνατότητα άπαξ επαναυποβολής πρότασης που έχει απορριφθεί και η χρήση του διαδικτύου για την υποβολή, την παρακολούθηση της πορείας αξιολόγησης και εν γένει της υλοποίησης του επενδυτικού σχεδίου κρίνονται θετικά.
Απαιτούμενα δικαιολογητικά
Προτείνεται η αντικατάσταση κάποιων "χρονοβόρων" δικαιολογητικών με υπεύθυνες δηλώσεις και η προσκόμιση τους μόνο σε περίπτωση έγκρισης του επενδυτικού σχεδίου.
Υποβαλλόμενα έντυπα
Προτείνεται η απλοποίηση των απαιτούμενων υποδειγμάτων οικονομοτεχνικής μελέτης. Επιπλέον, προτείνεται να διαφοροποιηθούν τα υποδείγματα ανάλογα με το ύψος της επένδυσης (π.χ. για επενδυτικά σχέδια μέχρι 1.000.000€ τα σχετικά υποδείγματα πρέπει να είναι απλοποιημένα ενώ για επενδυτικά σχέδια άνω του 1.000.000€ θα πρέπει να είναι αναλυτικότερα με περισσότερα στοιχεία).
Διαδικασία Αξιολόγησης
Το σύστημα της ηλεκτρονικής αξιολόγησης και της τυχαίας κατανομής των προτάσεων στους αντίστοιχους αξιολογητές κρίνεται θετικό. Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στην οργάνωση της αξιολόγησης με τέτοιον τρόπο ώστε η βαθμολόγηση να ολοκληρώνεται και να υποβάλλεται στο σύστημα σε μία μόνο ημέρα με σκοπό να αποκλειστούν πιθανά φαινόμενα συναλλαγής.
Μητρώο Αξιολογητών
Με ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να αντιμετωπιστεί το θέμα του μητρώου των αξιολογητών (προϋποθέσεις ένταξης, απαιτούμενα προσόντα, εμπειρία κτλ) και της επαρκούς κατάρτισής τους ώστε να πραγματοποιηθούν σωστές και ρεαλιστικές αξιολογήσεις.
Επιπλέον προτείνεται η αξιολόγηση των επενδυτικών σχεδίων από ομάδα δύο αξιολογητών, ο πρώτος με εξειδίκευση στο αντικείμενο της επένδυσης που θα αξιολογήσει το τεχνικό σκέλος της επένδυσης και ο δεύτερος με εξειδίκευση σε οικονομικά που θα αξιολογήσει το οικονομικό σκέλος της επένδυσης. Με τον τρόπο αυτό θα αποφεύγονται λάθη και θα μειωθεί ο χρόνος ολοκλήρωσης της αξιολόγησης.
Προκαταβολή/Δόσεις
Θα πρέπει να εξεταστεί η πιθανότητα δημιουργίας ενός μηχανισμού συνεργασίας τραπεζών και Υπουργείου με σκοπό την δυνατότητα χορήγησης της προκαταβολής από τις τράπεζες άμεσα με την έγκριση του επενδυτικού σχεδίου μέσω δανειακού λογαριασμού.
Αντιμετώπιση σπατάλης των πόρων
Οι υπερτιμολογήσεις των δαπανών οι οποίες έχουν έντονα παρατηρηθεί σε όλα τα επενδυτικά προγράμματα, ευνοούνται λόγω της απουσίας ενός ελεγκτικού μηχανισμού διασταύρωσης των τιμών.
Β. Αξιολόγηση
"Φίλτρα" επενδυτικών σχεδίων
Θεωρούμε ότι για λόγους συγκρισιμότητας των επενδυτικών σχεδίων, πρέπει κατά την αξιολόγηση τους να εισαχθούν ορισμένα φίλτρα:
" 1ο φίλτρο: Παλαιές - Νέες επιχειρήσεις
" 2ο φίλτρο: Τομεακή διάσταση, υπό την έννοια ότι δεν θα πρέπει να είναι συγκρίσιμες οι επενδύσεις μεταξύ τομέων με διαφορετικά χαρακτηριστικά (π.χ. τουρισμού και μεταποίησης).
" 3ο φίλτρο: Κλαδική διάσταση, ώστε να αποθαρρύνονται επενδύσεις σε κορεσμένους κλάδους και να ενθαρρύνονται επενδύσεις σε κλάδους με καλές προοπτικές ανάπτυξης.
Κριτήρια Αξιολόγησης
Για το κάθε ένα κριτήριο εκτός από την περιγραφή του είναι απαραίτητο να δημοσιοποιηθεί ο δείκτης μέτρησης του αλλά και η βαθμολογία που αντιστοιχεί σε κάθε εύρος τιμών. Επίσης, τα κριτήρια αξιολόγησης θα πρέπει να ενσωματώνουν τους δείκτες των προαναφερόμενων φίλτρων. Για παράδειγμα, όταν αξιολογούνται δύο επενδυτικά σχέδια που ανήκουν σε διαφορετικούς τομείς οικονομικής δραστηριότητας π.χ. τουρισμός-μεταποίηση, η αξιολόγηση δεν πρέπει να γίνεται συγκρίνοντας τους 2 τομείς αλλά επιχειρήσεις που ανήκουν στον ίδιο τομέα. Στις νέες επιχειρήσεις μπορούν να βαθμολογηθούν στοιχεία που αφορούν τον νέο επιχειρηματία (π.χ εμπειρία σε συναφείς δραστηριότητες, μορφωτικό επίπεδο) ενώ στις παλιές οι χρηματοοικονομικές επιδόσεις της επιχείρησης (π.χ ρυθμός αύξησης κύκλου εργασιών, κέρδη).
Ειδικότερα, όσον αφορά τις επιμέρους ομάδες κριτηρίων σημειώνονται τα εξής:
- Ομάδα κριτηρίων α: Κριτήρια φερεγγυότητας
Το κριτήριο της τυχόν εγγραφής στα αρχεία δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς που τηρούνται από την Τειρεσίας ΑΕ ενδεχομένως να οδηγήσει σε αποκλεισμό επιχειρήσεις οι οποίες έχουν εγγραφεί στα εν λόγω αρχεία χωρίς να είναι αποκλειστικά υπαίτιες.
- Ομάδα κριτηρίων β: Κριτήρια Αξιολόγησης του Αναπτυξιακού Αποτελέσματος
*Ομάδα κριτηρίων β.i: Κριτήρια Ανταγωνιστικότητας, Ποιότητας και εξωστρέφειας
*Ομάδα δεικτών β.i.1: Συμβολή στην αύξηση του ΑΕΠ
Το κριτήριο που αφορά στην προστιθέμενη αξία θεωρείται ότι μπορεί να υπολογιστεί με απλές προβλέψεις χωρίς απτά στοιχεία και εφόσον η τιμή του δεν αποτελεί ελέγξιμος στόχος από την πλευρά του επιχειρηματία ίσως δεν έχει πρακτική σημασία.
Το κριτήριο του ύψους του επενδυτικού σχεδίου ενδεχομένως να οδηγεί σε στρεβλώσεις τη διαδικασία της αξιολόγησης, καθώς ευνοεί άκριτα τις μεγάλες επενδύσεις σε βάρος των μικρών.
*Ομάδα δεικτών β.i.4: Δικτύωση επιχειρήσεων
Το κριτήριο που αφορά τις επιχειρηματικές συστάδες θα πρέπει να εξειδικευτεί ώστε να μην αφορά μία απλή δήλωση του επιχειρηματία ότι θα προωθήσει ενέργειες συνεργασίας με άλλες επιχειρήσεις.
*Ομάδα δεικτών β.i.5: Χρηματοοικονομική βιωσιμότητα
Όσον αφορά την χρηματοοικονομική ανάλυση του επενδυτικού σχεδίου πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην απλοποίηση των απαιτούμενων πινάκων με βάση τους οποίους υπολογίζονται οι βαθμολογούμενοι δείκτες.
Επιπλέον προτείνεται αύξηση του βαθμού δέσμευσης του επιχειρηματία όσον αφορά τις προβλέψεις για τις επιδόσεις της επιχείρησης (κύκλος εργασιών, εξαγωγές, κέρδη κ.τ.λ) ώστε να αποφεύγεται το φαινόμενο της δήλωσης εξωπραγματικών και μη ρεαλιστικών στοιχείων με σκοπό την επίτευξη υψηλότερη βαθμολογίας.
- Ομάδα κριτηρίων β.ii: Κριτήρια Πράσινης Επιχειρηματικότητας και Προστασίας του Περιβάλλοντος
Ο συντελεστής βαρύτητας αυτού του κριτηρίου δεν θα πρέπει να είναι μικρότερος από 10% και μεγαλύτερος από 15%, δεδομένου ότι η ίδια η έννοια της πράσινης επιχειρηματικότητας, έτσι όπως διατυπώνεται στο σχέδιο του αναπτυξιακού νόμου είναι γενική και αμφίσημη. Για παράδειγμα και επειδή έχει γίνει λόγος για Εξοικονόμηση Ενέργειας, θα μπορούσε στην περίπτωση αυτή να επιδοτηθεί μια Εταιρία Εξοικονόμησης Ενέργειας και όχι μια επιχείρηση, η οποία αγοράζει υπηρεσίες από την Εταιρία Εξοικονόμησης Ενέργειας.
- Ομάδα κριτηρίων β.iii: Κριτήρια Απασχόλησης, Αναδιάρθρωσης, και Ισόρροπης Ανάπτυξης
Ισχυρές επιφυλάξεις εκφράζουμε σε σχέση με το κριτήριο της αύξησης της απασχόλησης, δεδομένου ότι η αύξηση αυτή είναι αποτέλεσμα του ίδιου του επενδυτικού σχεδίου, ενώ υπάρχει περίπτωση να αποκλειστούν επενδυτικά σχέδια για δραστηριότητες εντάσεως κεφαλαίου. Τέλος, όσον αφορά τα κριτήρια ισόρροπης περιφερειακής ανάπτυξης θεωρούμε ότι αυτά θα πρέπει να συνδυαστούν με τον ανάλογο προσανατολισμό των δημοσίων επενδύσεων, διότι εξασφαλίζουν τις απαραίτητες υποδομές για οποιαδήποτε νέα επιχειρηματική δραστηριότητα σε φθίνουσες ή απομακρυσμένες περιοχές.
Γ. Ενισχύσεις
Μορφές Ενίσχυσης
Οι βασικές μορφές ενίσχυσης του νέου αναπτυξιακού νόμου είναι οι εξής:
- Επιχορήγηση κεφαλαίου
- Επιδότηση χρηματοδοτικής μίσθωσης μηχανολογικού εξοπλισμού
- Επιχορήγηση χρεολυσίου μακροπρόθεσμου δανείου
- Επιδότηση του κόστους της δημιουργούμενης απασχόλησης
- Φορολογικές απαλλαγές
Προτείνεται να γίνει διαχωρισμός μεταξύ νέων και υφιστάμενων επιχειρήσεων. Πιο συγκεκριμένα, για τις νέες επιχειρήσεις να δοθεί έμφαση στην επιχορήγηση κεφαλαίου, ενώ για τις υφιστάμενες επιχειρήσεις να δοθεί έμφαση στις φοροαπαλλαγές. Στο πλαίσιο αυτό, θα μπορούσε να τεθεί ένα είδος ποσόστωσης στις μορφές χρηματοδότησης, ιδιαίτερα στην επιχορήγηση κεφαλαίου. Έτσι, για τις νέες επιχειρήσεις η επιχορήγηση κεφαλαίου δεν θα πρέπει να ξεπερνά το 50% της συνολικής ενίσχυσης, ενώ για τις παλαιές η επιχορήγηση κεφαλαίου θα μπορούσε να περιοριστεί στο 20% της συνολικής ενίσχυσης.
Επιπλέον, στην περίπτωση κατά την οποία η φορολογική απαλλαγή είναι μικρότερη από το Ακαθάριστο Ισοδύναμο Επιχορήγησης να δίνεται η δυνατότητα για το ποσό που υπολείπεται η φοροαπαλλαγή να συνδυάζεται με τις υπόλοιπες μορφές ενισχύσεων.
Προτείνεται, τέλος, να εξετασθεί η δυνατότητα σύνδεσης των μορφών ενίσχυσης με τα χρηματοδοτικά προγράμματα JEREMIE, JASMINE και JESSICA. Πρόκειται για προγράμματα της ΕΕ τα οποία διευκολύνουν την πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Ειδικά τα δύο πρώτα διευκολύνουν την πρόσβαση των μικρών επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση. Με τον τρόπο αυτό θα διευκολυνθεί περαιτέρω η συμμετοχή των μικρότερων επιχειρήσεων στον νόμο.
Ζώνες Ενίσχυσης
Με τον νέο νόμο οι επιχειρήσεις διακρίνονται σε μεγάλες, μεσαίες, μικρές και πολύ μικρές και προβλέπονται τρεις (3) Ζώνες κινήτρων Α, Β και Γ με ανώτατα ποσοστά ενίσχυσης 25%, 40% και 50% αντίστοιχα με κριτήριο το κατά κεφαλή ΑΕΠ σε επίπεδο νομού.
Κατά το σχεδιασμό των ζωνών ενίσχυσης, πέραν όλων των άλλων δεικτών, πρέπει να ληφθούν υπόψη και τα εξής ζητήματα:
- Ζώνες που είναι οικιστικά και χωροταξικά κορεσμένες. Βασική επιδίωξη θα πρέπει να είναι η προώθηση επενδύσεων μικρής επιχειρηματικής κλίμακας (και όχι π.χ. για άλλη μια φορά η δημιουργία μεγάλων εμπορικών κέντρων). Η ενθάρρυνση ΒΙΠΕ, ΒΙΟΠΑ με ολοκληρωμένες υποδομές στα ευρύτερα πλαίσια μητροπολιτικών κέντρων, είναι ίσως η καλύτερη δυνατή αναπτυξιακή πρωτοβουλία σε τέτοιου είδους κορεσμένες τοπικές οικονομίες, ενώ θα πρέπει να συνοδεύεται από κίνητρα μετεγκατάστασης επιχειρήσεων σε αυτά.
- Υπάρχει ανάγκη συνάφειας του σχεδιασμού των ζωνών ενίσχυσης με τις προβλέψεις του Γενικού Χωροταξικού Πλαισίου αλλά και των εκάστοτε Ειδικών Χωροταξικών Πλαισίων (Βιομηχανίας, ΑΠΕ κλπ).
Μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις
Δέσμευση ενός ικανοποιητικού ποσοστού των συνολικών πόρων το οποίο θα κατευθύνεται αποκλειστικά προς τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, όπως γινόταν και στο παρελθόν με τα προγράμματα του ΕΣΠΑ.
Προτείνεται επίσης το ελάχιστο όριο υποβολής επενδυτικών σχεδίων να είναι τα €100.000.
Απλοποίηση διαδικασιών υποβολής και διαχείρισης επενδυτικού σχεδίου για τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις με σκοπό να μειωθεί το δυσβάσταχτο γραφειοκρατικό κόστος.
Απαλλαγή από την υποβολή παραβόλου με την αίτηση υπαγωγής στον νόμο.
