Νέοι κανόνες για την ενδυνάμωση και τη βελτίωση των επιδόσεων ασφάλειας των πλοίων θεσπίστηκαν τη Δευτέρα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Με τους κανόνες εγκαινιάζεται, από την 1η Ιανουαρίου 2011, νέο διαδικτυακό μητρώο «στοχοποίησης και στιγματισμού» των ναυτιλιακών εταιριών με κακές επιδόσεις σχετικά με ζωτικές επιθεωρήσεις ασφάλειας (έλεγχοι από το κράτος λιμένα), ενώ προβάλλονται θετικά στο κοινό οι εταιρίες με ιστορικό υψηλών επιδόσεων στην ασφάλεια.
Οι έλεγχοι από το κράτος λιμένα είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη ναυτικών καταστροφών με πιθανές συνέπειες τραγικές απώλειες ανθρώπινων ζωών και τεράστιες περιβαλλοντικές ζημίες. Οι εταιρίες και τα κράτη που εμφανίζουν κακές επιδόσεις θα υποβάλλονται σε εντατικότερες, συντονισμένες επιθεωρήσεις στους λιμένες της ΕΕ.
Οι κατασκευαστές και οι λοιποί παραγωγικοί κλάδοι θα μπορούν να επιλέγουν τις ναυτιλιακές εταιρίες που χρησιμοποιούν για τις εμπορευματικές ή επιβατικές μεταφορές τους γνωρίζοντας πλήρως το ιστορικό τους στον τομέα της ασφάλειας.
Οι νέοι κανόνες
Την 1η Ιανουαρίου 2011 θα αλλάξει σημαντικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση το καθεστώς ελέγχου από το κράτος λιμένα (τεχνικές επιθεωρήσεις ασφάλειας στους λιμένες) με βάση την ενωσιακή οδηγία 2009/16/EΚ σχετικά με τον έλεγχο των πλοίων από το κράτος λιμένα. Υπό το νέο καθεστώς όχι μόνο θα επέλθει εναρμόνιση, σε κλίμακα ΕΕ, των προτύπων για τις επιθεωρήσεις ελέγχου από το κράτος λιμένα, όπως ισχύει σήμερα, αλλά παράλληλα θα υπάρξει για πρώτη φορά πλήρως συντονισμένο σύστημα όλων των διεξαγόμενων στην ΕΕ επιθεωρήσεων ασφάλειας από το κράτος λιμένα.
Το νέο σύστημα θα καλύπτει όλη της ΕΕ και θα στηρίζεται σε εργαλείο προηγμένης πληροφόρησης, γνωστό ως «THETIS» (το οποίο θα διαχειρίζεται ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια στη Θάλασσα - ΕΟΑΘ). Με το THETIS θα καταγράφονται οι πάσης φύσεως διενεργούμενες σε λιμένες της ΕΕ επιθεωρήσεις ασφάλειας επί των πλοίων και θα παρέχεται ανάλυση κινδύνου, με την οποία θα προσδιορίζονται η συχνότητα και οι προτεραιότητες για επιθεωρήσεις από τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών. Οι κανονισμοί που εξέδωσε σήμερα η Επιτροπή εξειδικεύουν τα κριτήρια για την εκτίμηση των χαρακτηριστικών κινδύνου των πλοίων με τη χρήση των επιδόσεων της εταιρίας και των επιδόσεων του κράτους σημαίας, όπως εμφαίνονται στο THETIS.
Το πανευρωπαϊκό σύστημα συντονισμού και ανάλυσης θα επιτρέψει αποτελεσματικότερη χρήση των διατιθέμενων στην επιθεώρηση πόρων στους λιμένες και ειδικότερα την αποτελεσματικότερη στόχευση πλοίων υψηλού κινδύνου και εταιριών με χαμηλό επίπεδο επιδόσεων ασφάλειας. Στο διαδικτυακό μητρώο θα περιλαμβάνεται πίνακας εταιριών των οποίων οι επιδόσεις ασφάλειας υπήρξαν χαμηλές έως πολύ χαμηλές για διάστημα τριών μηνών και άνω. Τα πλοία που έχουν εγγραφεί στο μητρώο και τα οποία εκμεταλλεύονται εταιρίες με βεβαρημένο ιστορικό ελλείψεων και απαγορεύσεων απόπλου λόγω ασφάλειας θα υποβάλλονται σε συχνότατες επιθεωρήσεις, ενώ τα πλοία, τα οποία διαχειρίζονται εταιρίες με ικανοποιητικό ιστορικό θα τυγχάνουν λιγότερων επιθεωρήσεων.
Ιστορικό – ισχύοντες κανόνες για τις επιθεωρήσεις ασφάλειας στον λιμένα
Περισσότερα από 80.000 μεμονωμένα πλοία καταπλέουν κατΆ έτος σε ευρωπαϊκούς λιμένες. Οι διενεργούμενες στους λιμένες επιθεωρήσεις ασφάλειας των πλοίων (έλεγχος από το κράτος λιμένα) είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη ναυτικών ατυχημάτων. Βάσει των ισχυόντων κανόνων της ΕΕ υπάρχουν εναρμονισμένα πρότυπα για τις επιθεωρήσεις, τα δε κράτη μέλη υποχρεούνται να επιθεωρούν ποσοστό 25% των πλοίων που καταπλέουν στους λιμένες τους. Τα πλοία στα οποία διαπιστώνονται σοβαρές ελλείψεις και στα οποία απαγορεύεται ο απόπλους, εγγράφονται βάσει του ενωσιακού δικαίου σε «μαύρο πίνακα» – απαγορεύεται δε να εκτελούν μεταφορές σε ενωσιακά ύδατα.
Ωστόσο, το τρέχον καθεστώς εξακολουθεί να λειτουργεί με «εθνική λογική», δηλ. η επιλογή του 25% των πλοίων που υποβάλλονται σε επιθεώρηση σε εθνικούς λιμένες προσδιορίζεται από τις διάφορες εθνικές αρχές. Υφίσταται κάποιος βαθμός συντονισμού σε κλίμακα ΕΕ, αλλά πολύ περιορισμένος, μεταξύ των διαφόρων εθνικών αρχών. Τα αποτελέσματα του συνόλου των διαφορετικών εθνικών επιθεωρήσεων δεν αναλύονται τώρα συστηματικά σε πανευρωπαϊκή βάση, ούτε δημοσιεύονται σε κλίμακα ΕΕ.
Ο αρμόδιος για τις μεταφορές αντιπρόεδρος κ. Siim Kallas δήλωσε τα εξής: «Η ασφάλεια αποτελεί πρώτη προτεραιότητα για την ΕΕ. Έχουμε γίνει μάρτυρες των καταστροφικών συνεπειών ναυτικών καταστροφών, όπως η βύθιση του πορθμείου «Estonia» ή των δεξαμενοπλοίων «Erika» και «Prestige», με τραγικές απώλειες ανθρώπινων ζωών και τεράστια ζημία για το περιβάλλον. Ανέκαθεν ήμουν απόλυτα πεπεισμένος για τη δύναμη της διαφάνειας. Θέλουμε να ρίξουμε φως στο ιστορικό ασφάλειας των ναυτιλιακών εταιριών, των κρατών σημαίας και των οργανισμών πιστοποίησης. Περισσότερη διαφάνεια στον τομέα αυτό θα αναδείξει εταιρίες με περγαμηνές υψηλής ασφάλειας και θα τους δώσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Το μητρώο θα προβάλει επίσης όσους έχουν κακές επιδόσεις, ώστε με καθεστώτα αυστηρότερων επιθεωρήσεων και άσκηση πίεσης από το κοινό οι εταιρίες αυτές να έχουν κάθε συμφέρον να βελτιωθούν, ειδάλλως θα απαγορευθούν οι πλόες τους στα ύδατα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.»
