Πριν από ένα χρόνο - παραμονές της διάσκεψης για το κλίμα στην Κοπεγχάγη - περίπου 1000 emails και έγγραφα ερευνητών της Μονάδας Κλιματικών Ερευνών του Πανεπιστημίου East Anglia εκλάπησαν και διέρρευσαν στο Ίντερνετ.
Στο πλέον αμφιλεγόμενο από αυτά οι επιστήμονες αναφέρονταν στα στοιχεία για τη θερμοκρασία της Γης, όπως την κατέγραφαν βάσει των δακτυλίων των δέντρων. Παρότι οι δακτύλιοι έδειχναν μείωση της θερμοκρασίας από τη δεκαετία του 1980 έως σήμερα, οι ερευνητές έλαβαν υπόψη στις μετρήσεις τους και δεδομένα που είχαν καταγράψει με άλλα μέσα, με αποτέλεσμα να μην αποτυπωθεί η μείωση αυτή. Στο email, ο καθηγητής Φιλ Τζόουνς γράφει σε συνάδελφό του: «μόλις τελείωσα με το "κόλπο του Μάικ" συμπληρώνοντας τις πραγματικές θερμοκρασίες σε κάθε σειρά για τα τελευταία 20 χρόνια... για να αποκρύψω την πτώση της θερμοκρασίας».
Για κάποιους, η «παραδοχή της ενοχής» δεν θα μπορούσε να είναι πιο ξεκάθαρη. Ήταν η αρχή του "Climategate", η αρχή της πραγματικής αμφισβήτησης των επιστημονικών δηλώσεων γύρω από την κλιματική αλλαγή. Τα δεδομένα που - κατά τα φαινόμενα - «μαγείρεψε» ο Τζόουνς αποτέλεσαν τον άξονα της θεωρούμενης ως υψίστης σημασίας έκθεσης που έδωσε πέρυσι στη δημοσιότητα η Διακυβερνητική Υπηρεσία του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να ξεσπάσει επιστημονικό, αλλά και πολιτικό σκάνδαλο.
«Δεν έκανα τίποτα κακό»
Ένα χρόνο αργότερα, η «πέτρα του σκανδάλου» αυτού, ο Δρ. Τζόουνς εμφανίζεται αμετανόητος. Σε συνέντευξή του στην επιθεώρηση Nature λέει ότι δεν έκανε τίποτε κακό και επιμένει πως δεν έσβησε emails, τα οποία του ζητήθηκε να καταθέσει στο πλαίσιο της νομοθεσίας ελευθερίας των πληροφοριών. «Είμαι λίγο πιο συγκρατημένος ως προς το τι γράφω στα emails μου πλέον», λέει μεταξύ άλλων. «Ειδικότερα, δεν απαντώ τόσο γρήγορα. Παλιότερα, μου έστελναν ένα email και απαντούσα μέσα σε 10-15 λεπτά χωρίς να το πολυσκεφτώ, ενώ τώρα μπορεί να το αφήσω για μια ημέρα.» Ο Τζόουνς, που είχε τότε αναγκαστεί να παραιτηθεί, όμως έχει πλέον επιστρέψει στα καθήκοντά του, αναφέρεται και σε ένα άλλο «καταδικαστικό» email, στο οποίο φέρεται να ζητούσε από συναδέλφους του να σβήσουν τα μηνύματα, στα οποία αντήλασσαν απόψεις γύρω από την έκθεση που προετοίμαζαν για τη Διακυβερνητική Επιτροπή. «Ίσως έγινε από "νταηλίκι"», λέει ο ίδιος σήμερα. «Σκεφτήκαμε ότι αν επρόκειτο να μας ζητήσουν περισσότερα, καλύτερα να μην τα έχουμε».
Αναφερόμενος στους συναδέλφους του που έσπευσαν να του συμπαρασταθούν στον απόηχο του σκανδάλου, ο καθηγητής διερωτάται «γιατί δεν πήγαν στα ΜΜΕ να πουν τα ίδια που είπαν σε εμένα.
Κλιματική... αλλαγή πορείας πλεύσης
Ανεξάρτητα από τις θέσεις που διατυπώνει ο πρωταγωνιστής του σκανδάλου, ένα χρόνο μετά πολλά έχουν αλλάξει στη συζήτηση γύρω από την κλιματική αλλαγή. Καταρχάς, η επιστήμη του κλίματος φαίνεται πως γίνεται μια όλο και πιο «διαφανής» υπόθεση, ενώ δεδομένα πολλών δεκαετιών επανεξετάζονται και επαναξιολογούνται, σε μια προσπάθεια να ανοικοδομηθεί η εμπιστοσύνη στις δραστηριότητες των επιστημόνων του κλάδου. Επιπλέον, η έννοια της κλιματικής αλλαγής έχει ενταχθεί σε ένα νέο, ευρύτερο πλαίσιο: οι προσπάθειες για τον ορισμό και την αντιμετώπισή της δεν βασίζονται μόνο στα επιστημονικά δεδομένα, αλλά λαμβάνουν υπόψη πολιτικά συμφέροντα, ανθρώπινα ιδανικά κ.ο.κ.
Τέλος, φαίνεται πλέον πως οι περισσότεροι συμφωνούν: η επίτευξη μιας παγκόσμιας συμφωνίας για την κλιματική αλλαγή στο πλαίσιο του ΟΗΕ δεν είναι εφικτή. Ο νέος πραγματισμός υπαγορεύει να αναληφθεί άλλου είδους δράση: σε επίπεδο πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση της φτώχειας ή τη βελτίωση των συστημάτων υγείας, σε επίπεδο επενδύσεων στην τεχνολογία χαμηλού άνθρακα και σε επίπεδο συνεργασιών και οργανισμών που θα μπορέσουν να αναλάβουν πρωτοβουλίες για το κλίμα εκτός του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών.
