Σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής, το ΑΕΠ στην Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται να μειωθεί κατά 4% το τρέχον έτος και, γενικά, να σταθεροποιηθεί το 2010.
Οι βασικοί παράγοντες στους οποίους οφείλεται η ύφεση είναι η επιδείνωση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, η απότομη συρρίκνωση του παγκόσμιου εμπορίου και οι πραγματοποιούμενες διορθώσεις στην αγορά στέγης σε ορισμένες οικονομίες. Ωστόσο, καθώς τα δημοσιονομικά και νομισματικά μέτρα τόνωσης παράγουν αποτελέσματα, αναμένεται να δοθεί εκ νέου ώθηση στην ανάπτυξη κατά τη διάρκεια του 2010.
Οι αγορές εργασίας θα πληγούν σοβαρά και το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να αυξηθεί στο 11% στην ΕΕ το 2010. Το δημόσιο έλλειμμα προβλέπεται επίσης ότι θα αυξηθεί απότομα στο 7¼% του ΑΕΠ το 2010, ως αποτέλεσμα τόσο της επιβράδυνσης όσο και των επιλεκτικών μέτρων που έχουν ληφθεί για τη στήριξη της οικονομίας, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό σχέδιο ανάκαμψης της οικονομίας το οποίο πρότεινε η Επιτροπή.
«Η ευρωπαϊκή οικονομία βρίσκεται αντιμέτωπη με τη βαθύτερη και πιο γενικευμένη ύφεση της μεταπολεμικής περιόδου. Ωστόσο, τα φιλόδοξα μέτρα που έχουν ληφθεί από τις κυβερνήσεις και τις κεντρικές τράπεζες στις αυτές εξαιρετικές περιστάσεις αναμένεται να συγκρατήσουν την πτώση της οικονομικής δραστηριότητας το τρέχον έτος και να καταστήσουν δυνατή την ανάκαμψη της οικονομίας κατά το επόμενο έτος. Για να συμβεί αυτό, είναι αναγκαίο να προβούμε ταχέως στην απομάκρυνση των «απομειωμένων περιουσιακών στοιχείων» από τους ισολογισμούς των τραπεζών και στην ανακεφαλαιοποίησή τους, κατά περίπτωση», δήλωσε ο Xoακίν Αλμούνια, Επίτροπος αρμόδιος για τις οικονομικές και νομισματικές υποθέσεις.
Η παγκόσμια ανάπτυξη έχει και πάλι θετικό πρόσημο
Η επιδείνωση της οικονομικής κρίσης οδήγησε στη συρρίκνωση της παγκόσμιας δραστηριότητας και σε απότομη πτώση του παγκόσμιου εμπορίου και της βιομηχανικής παραγωγής κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης έπληξε μεγάλο αριθμό χωρών, συμπεριλαμβανομένων των αναδυόμενων και των αναπτυσσόμενων χωρών. Ωστόσο, καθώς τα δημοσιονομικά και τα νομισματικά μέτρα τόνωσης της οικονομίας αρχίζουν να αποδίδουν και η οικονομική κρίση σταδιακά να υποχωρεί, η παγκόσμια ανάπτυξη αναμένεται να ανακτήσει θετικό ρυθμό κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2009. Το 2010, η παγκόσμια ανάπτυξη αναμένεται να ανέλθει σε 2%.
Σοβαρή ύφεση στην ΕΕ, αλλά το τέλος της διαφαίνεται ήδη στον ορίζοντα
Η ύφεση που ξεκίνησε το δεύτερο τρίμηνο του 2008 επιδεινώθηκε προς το τέλος του έτους, με το ΑΕΠ τόσο της ΕΕ όσο και της ζώνης ευρώ να υποχωρεί κατά 1½% (σε τριμηνιαία βάση) το τελευταίο τρίμηνο. Από τις έρευνες και τα τεκμηριωμένα στοιχεία προκύπτει περαιτέρω επιδείνωση το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους. Όλα τα κράτη μέλη επηρεάζονται από την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης, παρόλο που οι προοπτικές τους διαφέρουν ανάλογα με τον σχετικό βαθμό έκθεσής τους στη χρηματοπιστωτική κρίση, τη δυναμική της στεγαστικής αγοράς και τον βαθμό ανοίγματος των οικονομιών τους.
Καθώς σταθεροποιούνται οι χρηματοπιστωτικές αγορές, αυξάνεται η εμπιστοσύνη των επενδυτών, η δημοσιονομική στήριξη και η χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής συμβάλλουν σταδιακά στην ανάκαμψη της πραγματικής δραστηριότητας, η μείωση του ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα σταματήσει έως το τέλος του τρέχοντος έτους και οι ρυθμοί ανάπτυξης θα έχουν και πάλι θετικό πρόσημο στη διάρκεια του 2010.
Η ύφεση επηρεάζει όχι μόνο όλα τα κράτη μέλη αλλά επίσης όλες σχεδόν τις συνιστώσες της ζήτησης. Οι ιδιωτικές επενδύσεις πλήττονται ιδιαίτερα, όπως προκύπτει από τις προβλέψεις για συρρίκνωση της ζήτησης, από την απότομη μείωση της χρήσης της παραγωγικής ικανότητας και από τις δυσχερείς συνθήκες χρηματοδότησης. Παρομοίως, οι εξαγωγές μειώθηκαν σημαντικά λόγω της αισθητής κάμψης του παγκόσμιου εμπορίου. Ενώ η ιδιωτική κατανάλωση αντιστέκεται σχετικά καλά χάρη στις χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου και στα χαμηλότερα επίπεδα πληθωρισμού, το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα είναι πιθανόν ότι θα μειωθεί λόγω της σταδιακής επιδείνωσης των συνθηκών στην αγορά εργασίας. Μόνο η δημόσια κατανάλωση και οι δημόσιες επενδύσεις θα συμβάλουν θετικά στην ανάπτυξη κατά το τρέχον έτος, κυρίως λόγω των δημοσιονομικών μέτρων τόνωσης της οικονομίας που έχουν ληφθεί στο πλαίσιο του σχεδίου ανάκαμψης της οικονομίας της ΕΕ.
Βαρύ πλήγμα στην αγορά εργασίας και στα δημόσια οικονομικά
Οι ευρωπαϊκές αγορές εργασίας άρχισαν να επηρεάζονται κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους, με τη συνηθισμένη χρονική υστέρηση σε σχέση με την οικονομική επιβράδυνση. Όσον αφορά τις προοπτικές, η απασχόληση αναμένεται να μειωθεί κατά 2½% τόσο στην ΕΕ όσο και στη ζώνη ευρώ το τρέχον έτος και κατά ένα επιπλέον ποσοστό 1½% το 2010, με αποτέλεσμα την απώλεια περίπου 8½ εκατ. θέσεων εργασίας για τα δύο αυτά έτη, σε αντίθεση με τη καθαρή δημιουργία 9½ εκατ. θέσεων εργασίας την περίοδο 2006-08.
Τα δημόσια οικονομικά δέχτηκαν επίσης βαρύ πλήγμα λόγω της ύφεσης: το δημόσιο έλλειμμα προβλέπεται να υπερδιπλασιαστεί το τρέχον έτος στην ΕΕ (από 2,3% του ΑΕΠ το 2008 στο 6%) και αναμένεται να διευρυνθεί περαιτέρω το 2010 (στο 7¼%). Η απότομη επιδείνωση στη γενική δημοσιονομική κατάσταση οφείλεται εν μέρει στην ίδια την οικονομική επιβράδυνση, δεδομένου ότι οι αυτόματοι σταθεροποιητές είναι σχετικά σημαντικοί στην Ευρώπη, αλλά επίσης αντικατοπτρίζει το μεγάλο εύρος των επιλεκτικών δημοσιονομικών μέτρων τόνωσης της οικονομικής δραστηριότητας.
Προσωρινά, πολύ χαμηλός πληθωρισμός
Ο πληθωρισμός μειώθηκε έντονα κατά τους τελευταίους μήνες και πρόκειται να συνεχίσει να μειώνεται κατά το δεύτερο και το τρίτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, λόγω των περαιτέρω σημαντικών αποτελεσμάτων βάσης, των δυσμενών οικονομικών προοπτικών και της προβλεπόμενης μείωσης των τιμών των βασικών προϊόντων. Συνολικά, ο πληθωρισμός (ΕνΔΤΚ) αναμένεται ελαφρά χαμηλότερος του 1% στην ΕΕ (και ½% στη ζώνη ευρώ) το 2009, και να φθάσει στο κατώτατο σημείο το τρίτο τρίμηνο και στις δύο περιοχές. Εφόσον τα αποτελέσματα βάσης των παλαιότερων αυξήσεων των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων παύουν να συμπεριλαμβάνονται στο ετήσιο ποσοστό από το προσεχές φθινόπωρο, ο πληθωρισμός (ΕνΔΤΚ) αναμένεται σταδιακά να ανακάμψει σε περίπου 1¼% κατά το επόμενο έτος.
Εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα
Οι προοπτικές για την οικονομία και τον πληθωρισμό χαρακτηρίζονται από μεγάλη αβεβαιότητα, δεδομένου ότι η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει τη χειρότερη ύφεση μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο κίνδυνος χειρότερων των αναμενόμενων προοπτικών εξαρτάται ιδίως από τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης και της έντασης της αλληλεπίδρασης μεταξύ των διαφόρων τομέων της οικονομίας. Επιπλέον, τα δημοσιονομικά και νομισματικά μέτρα τόνωσης της οικονομίας μπορεί να είναι αποτελεσματικότερα απ'ότι αναμένεται για την αποκατάσταση της σταθερότητας και της εμπιστοσύνης στις χρηματοπιστωτικές αγορές και για τη στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας. Οι κίνδυνοι όσον αφορά τις προοπτικές του πληθωρισμού φαίνονται ισορροπημένοι το τρέχον έτος, ως αποτέλεσμα της πιθανής εξέλιξης των τιμών των βασικών αγαθών και της τάσης σχετικά με τον καθορισμό τιμών και μισθών.
