Την πρότασή της σε ό,τι αφορά τη στρατηγική της Ε.Ε. για την περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας παρουσίασε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Όπως επισημαίνει η Κομισιόν, πέντε έτη μετά τη διεύρυνση, η περιοχή αντιμετωπίζει επείγουσες προκλήσεις που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την υποβάθμιση της Βαλτικής Θάλασσας, τις ανεπαρκείς συγκοινωνιακές συνδέσεις, τους φραγμούς στο εμπόριο και τα ζητήματα ενεργειακού εφοδιασμού. Τα εν λόγω προβλήματα έχουν επιδεινωθεί από την έλλειψη αποτελεσματικού συντονισμού. Η στρατηγική, που παρουσιάζεται από την επίτροπο περιφερειακής πολιτικής Danuta Hübner, στοχεύει προ πάντων να μεγιστοποιήσει το αναπτυξιακό δυναμικό των κρατών μελών και των περιφερειών στην περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας, όπου κατοικούν σχεδόν 100 εκατ. άτομα.
«Πρωτόλεια» στρατηγική
Η στρατηγική συνίσταται σε μία ανακοίνωση και ένα πρόγραμμα δράσης με έναν κατάλογο 80 κύριων προγραμμάτων, εκ των οποίων ορισμένα έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή. Οι τέσσερις ακρογωνιαίοι λίθοι της στρατηγικής πρόκειται να παράσχουν σε αυτό το τμήμα της Ευρώπης: περιβαλλοντική βιωσιμότητα (π.χ. με την επεξεργασία λυμάτων)• ευημερία (π.χ. με την προώθηση της καινοτομίας στις μικρές και τις μεσαίες επιχειρήσεις)• προσβασιμότητα και ελκυστικότητα (π.χ. με τη βελτίωση των συγκοινωνιακών συνδέσεων)• ασφάλεια (π.χ. με την καλύτερη αντιμετώπιση των ατυχημάτων).
Πρόκειται για την πρώτη φορά που η ΕΕ έχει αναπτύξει μια τόσο ευρεία στρατηγική σε επίπεδο «μακροπεριφέρειας». Θα μπορούσε να εμπνεύσει παρόμοιες προσεγγίσεις σε περιοχές όπως η λεκάνη της Μεσογείου ή του Δούναβη. Ειδικότερα, αποτελεί ένα πρώτο βήμα προς την περιφερειακή εφαρμογή της ολοκληρωμένης θαλάσσιας πολιτικής της ΕΕ.
Μεταξύ του 2007 και του 2013, η περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας θα λάβει επενδυτική στήριξη που υπερβαίνει τα 50 δισ. ευρώ στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής και άλλων χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων 27 δισ. ευρώ για τη βελτιωμένη προσβασιμότητα, σχεδόν 10 δισ. ευρώ για το περιβάλλον, 6,7 δισ. ευρώ για την ανταγωνιστικότητα και 697 εκατ. ευρώ για την ασφάλεια και την πρόληψη κινδύνων.
Παραδείγματα σχεδίων
Τα φωσφορικά άλατα θα αφαιρεθούν από τα απορρυπαντικά σε όλα τα κράτη μέλη με σκοπό τη μείωση της απόρριψης θρεπτικών συστατικών στη θάλασσα. Θα εφαρμοστεί το «σχέδιο διασύνδεσης της ενεργειακής αγοράς της Βαλτικής» για την καλύτερη διασύνδεση της Λετονίας, της Λιθουανίας και της Εσθονίας με τα ευρωπαϊκά δίκτυα.
Η σιδηροδρομική γραμμή « Rail Baltica» θα εξασφαλίσει τη σύνδεση Βαρσοβίας-Ταλίν έως το 2013 με στόχο την ταχύτητα 120 km/hr.
Θα υλοποιηθεί ένα κοινό σύστημα θαλάσσιας επιτήρησης. Θα συγκροτηθεί ταμείο καινοτομίας και έρευνας , με κρατική και ιδιωτική χρηματοδότηση για την προσαρμογή των ερευνητικών δραστηριοτήτων στα συγκεκριμένα ισχυρά σημεία της περιοχής.
Ποια είναι τα ζητήματα;
Η περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας αντιμετωπίζει διάφορες σημαντικές προκλήσεις. Η κατάσταση της θάλασσας επιδεινώνεται λόγω των υπερβολικών απ ορρίψεων νιτρικών και φωσφορικών αλάτων και απειλείται η βιοποικιλότητα. Οι οικονομίες πρέπει να διασυνδεθούν καλύτερα. Οι στατιστικές επισημαίνουν μια υπερβολική εξάρτηση από το εμπόριο με τις άμεσα γειτονικές χώρες. Η περιοχή της Βαλτικής πλήττεται από τις μεγάλες αποστάσεις, εσωτερικά και με την υπόλοιπη Ευρώπη: η διαδρομή από το Ταλίν ως τη Βαρσοβία με το τρένο διαρκεί 36 ώρες. ¶λλο ένα ζήτημα αποτελεί η απομόνωση της Λιθουανίας, της Λετονίας και της Εσθονίας σε ό,τι αφορά τον εφοδιασμό με ενέργεια. Τέλος, ο αυξανόμενος αριθμός πετρελαιοφόρων που διέρχονται από τη θάλασσα ως πλωτή οδό συνεπάγεται συνεχή κίνδυνο ατυχημάτων.
Γιατί η ΕΕ;
Η Βαλτική Θάλασσα περιβάλλεται από οκτώ κράτη μέλη της ΕΕ και τη Ρωσία. Στο παρελθόν έχουν εκπονηθεί πολλές εκθέσεις και σχέδια δράσης, αλλά με περιορισμένο αντίκτυπο. Διαπιστώνεται μια επιτακτική ανάγκη για καλύτερο συντονισμό των πολυάριθμων εμπλεκόμενων φορέων. Πολλές από τις τρέχουσες προκλήσεις αφορούν τους τομείς πολιτικής της ΕΕ. Τα προγράμματα των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ στην περιοχή αποτελούν βάση για την ενίσχυση της συνεργασίας. Η Επιτροπή διαβιβάζει τις προτάσεις της στα κράτη μέλη, αλλά αναγνωρίζει επίσης ότι πολλές από τις προκλήσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με καλή συνεργασία με τη Ρωσία. Η Επιτροπή συνιστά την ώθηση της εν λόγω συνεργασίας μέσω των υφιστάμενων πρωτοβουλιών, ειδικότερα της «Βόρειας Διάστασης» (" Northern Dimension "), δηλ. της κοινής πολιτικής της ΕΕ, της Ρωσίας, της Νορβηγίας και της Ισλανδίας.
«Η στρατηγική της ΕΕ για την περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας αποτελεί σημαντικό βήμα δεδομένου ότι σηματοδοτεί έναν νέο τρόπο συνεργασίας στην Ένωση. Δεν συνεπάγεται νέους νόμους ή θεσμούς, αλλά μάλλον βασίζεται στη βούληση των κυβερνήσεων και των πολιτών στα κράτη μέλη και τις περιφέρειες να αντιμετωπίσουν τις επείγουσες, κοινές προκλήσεις. Η Επιτροπή προτείνει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης, το οποίο βασίζεται σε εμπεριστατωμένες διαβουλεύσεις με τις εθνικές και τις περιφερειακές αρχές, τις επιχειρήσεις, τις ΜΚΟ και τους ακαδημαϊκούς κύκλους: η ΕΕ είναι σε θέση να συντονίσει αποτελεσματικά το έργο που πρέπει να επιτελεσθεί προκειμένου να αξιοποιηθούν στο μέγιστο οι διαθέσιμοι πόροι για τη διάσωση της Βαλτικής Θάλασσας, την ώθηση του εμπορίου και την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής όλων των κατοίκων της περιοχής», σχολίασε η επίτροπος Hübner.
