Δεν υπάρχουν πλέον περιθώρια αμφιβολίας στο ερώτημα εάν τα εμπορικά συμφέροντα έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην επιστήμη, υποστηρίζει η έκθεση του οργανισμού Scientists for Global Responsibility (SGR), ο οποίος υπογραμμίζει ότι δεν μπορούμε να αδιαφορούμε άλλο.
Στην έκθεση εξετάζονται οι επιπτώσεις πέντε εμπορικών κλάδων στην επιστήμη και την τεχνολογία τα τελευταία 20 χρόνια. Ο αρνητικός αντίκτυπος των δύο εξ’ αυτών –της φαρμακοβιομηχανίας και του καπνού– έχουν επισημανθεί και άλλες φορές στο παρελθόν. Για πρώτη φορά, όμως, εξετάζεται ενδελεχώς ο αντίκτυπος του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, του αμυντικού κλάδου και της βιοτεχνολογίας στην εξέλιξη της επιστήμης.
Τις δύο τελευταίες δεκαετίες, η κυβερνητική πολιτική στις ΗΠΑ, τη Βρετανία και αλλού έχει επιφέρει θεμελιώδεις μεταβολές στο ακαδημαϊκό τοπίο με βασικό άξονα το κέρδος. Τα πανεπιστήμια έχουν αποκτήσει έναν πιο εμπορικό προσανατολισμό –από την κατοχύρωση ευρεσιτεχνιών έως τον ορισμό προτεραιοτήτων στην έρευνα με βάση το βραχυπρόθεσμο οικονομικό κέρδος.
Η ραγδαία διάδοση των συνεργασιών μεταξύ επιχειρήσεων και πανεπιστημίων έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία τόσο στενών σχέσεων μεταξύ της βιομηχανίας και ορισμένων επιστημονικών κλάδων που ελάχιστοι καθηγητές μπορούν να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η χημική μηχανική και η γεωλογία –κλάδοι που διατηρούν «στενούς δεσμούς» με τις πετρελαϊκές εταιρείες, ενώ είναι δύσκολο να εντοπιστεί τμήμα μηχανικής σε πανεπιστήμιο της Βρετανίας που να μην επιχορηγείται από τη βιομηχανία οπλικών συστημάτων.
Αυτό σημαίνει τεράστια περιθώρια σύγκρουσης συμφερόντων, η οποία υπονομεύει την ποιότητα και την αξιοπιστία της έρευνας. Ο λόγος είναι ότι βασική προτεραιότητα των ερευνητών είναι να ικανοποιήσουν τον χορηγό, με αποτέλεσμα πολλές φορές να μην αναφέρονται τα αποτελέσματα μιας έρευνας όταν αυτή δεν «ευχαριστεί» τον χορηγό.
Η έρευνα υπονομεύεται, επίσης, από τις πιέσεις ισχυρών ομάδων που χρηματοδοτούνται από τις βιομηχανίες ενός κλάδου –τακτικές που θεωρούνται πλέον παγιωμένες στην καπνοβιομηχανία και τις πετρελαιοβιομηχανία.
Ένας ακόμη ακρογωνιαίος λίθος της επιστήμης που διαβρώνεται από τα εμπορικά συμφέροντα είναι η διαμόρφωση της ατζέντας δημόσιων ερευνών με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον. Ολοένα περισσότερες κυβερνήσεις λειτουργούν με κύριο μέλημα την ανταγωνιστικότητα, με αποτέλεσμα τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα να βρίσκονται στη σκιά του οικονομικού οφέλους.
Για την υπεράσπιση της ανεξαρτησίας της επιστήμης χρειάζονται μεταρρυθμίσεις τόσο σε επίπεδο κυβερνητικής πολιτικής όσο και ερευνητικού έργου, επισημαίνει η έκθεση. Στις προτάσεις της οργάνωσης SGR περιλαμβάνονται η δημοσιοποίηση των παραμέτρων που διέπουν τις συμφωνίες χρηματοδότησης μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρήσεων, ο ορισμός ηθικών προτύπων για τις εν λόγω συνεργασίες, ο ορθός χειρισμός των περιπτώσεων σύγκρουσης συμφερόντων από τα ΜΜΕ, μεγαλύτερη εμπλοκή των πολιτών στον προσδιορισμό των προτεραιοτήτων στην έρευνα και, τέλος, η αλλαγή των κυβερνητικών πολιτικών που έχουν ως αποτέλεσμα την επιδίωξη βραχυπρόθεσμων στόχων από τα ερευνητικά έργα.
Πηγή: NewScientist
