Το Εθνικό Πρόγραμμα Διαχείρισης και Προστασίας των Υδατικών Πόρων της χώρας παρουσίασε σήμερα ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ, Γιώργος Σουφλιάς. Το Πρόγραμμα καταρτίστηκε από την Κεντρική Υπηρεσία Υδάτων του ΥΠΕΧΩΔΕ, σε συνεργασία με τις Περιφερειακές Διευθύνσεις Υδάτων και καθηγητές του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και θα δοθεί για διαβούλευση και γνωμοδότηση στο Εθνικό Συμβούλιο Υδατικών Πόρων.
Σκοπός του Εθνικού Προγράμματος Διαχείρισης και Προστασίας των Υδατικών Πόρων είναι η συντονισμένη, βιώσιμη και ολοκληρωμένη διαχείριση του νερού - η διαχείριση των υδατικών πόρων σε επίπεδο λεκάνης απορροής, σε επίπεδο υδατικού διαμερίσματος, αλλά και στο σύνολο της χώρας, όπως διευκρίνισε ο υπουργός.
Τον πυρήνα του Προγράμματος αποτελεί η παρουσίαση της υδρολογικής κατάστασης του κάθε ενός από τα 14 υδατικά διαμερίσματα της χώρας και η καταγραφή των προβλημάτων, των δυνατοτήτων και των προοπτικών τους. Με βάση τα στοιχεία αυτά διαμορφώνονται προτάσεις σχετικά με τη διαχείριση των υδατικών πόρων κάθε περιοχής, ενώ γίνεται και σύνθεση της διαχείρισης στο επίπεδο του συνόλου της χώρας.
Πριν προχωρήσει στην παρουσίαση του Προγράμματος, ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ αναφέρθηκε στην απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου με την οποία διαπιστώνεται η μη έγκαιρη εφαρμογή του άρθρου 5 της Οδηγίας 2000/60, διευκρινίζοντας ότι η απόφαση αυτή δεν συνεπάγεται την επιβολή προστίμου στη χώρα μας.
Όπως είπε, για το θέμα αυτό η Κεντρική Υπηρεσία Υδάτων του ΥΠΕΧΩΔΕ έχει ήδη αποστείλει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το πρώτο σχέδιο έκθεσης προόδου, ενώ έχει ολοκληρώσει σε συνεργασία με το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το ΕΛΚΕΘΕ, το ΙΓΜΕ, εξειδικευμένους μελετητές και τις Διευθύνσεις Υδάτων των Περιφερειών:
- την οικονομική ανάλυση των χρήσεων νερού και την εκτίμηση ανάκτησης του κόστους για τις υπηρεσίες ύδατος για όλη τη χώρα,
- τον χαρακτηρισμό των επιφανειακών (ποτάμιων, λιμναίων, μεταβατικών, παράκτιων) και υπόγειων υδάτων, καθώς και τον προσδιορισμό των πιέσεων που δέχονται,
- τον προκαταρκτικό προσδιορισμό των υδατικών συστημάτων που κινδυνεύουν να μην πετύχουν τους περιβαλλοντικούς στόχους της Οδηγίας μέχρι το 2015.
Όπως έκανε γνωστό ο κ. Σουφλιάς, τα παραπάνω στοιχεία με τις τελικές εκθέσεις που συντάσσονται για τα υπόγεια νερά από το ΙΓΜΕ, θα υποβληθούν από το ΥΠΕΧΩΔΕ μέσα στον Μάρτιο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ώστε να καλυφθούν πλήρως οι υποχρεώσεις της χώρας σε σχέση με το ¶ρθρο 5 της Οδηγίας και την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
O υπουργός ΠΕΧΩΔΕ αναφερόμενος στα κύρια συμπεράσματα για την επάρκεια και την αξιοποίηση των υδατικών πόρων, τόνισε μεταξύ άλλων πως το πιο πλεονασματικό υδατικό διαμέρισμα είναι αυτό της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, ενώ το πιο ελλειμματικό είναι αυτό της Θεσσαλίας. ¶λλα ελλειμματικά διαμερίσματα είναι αυτά της Ανατολικής Πελοποννήσου και των Νήσων Αιγαίου. Μακροπρόθεσμα, είπε, με τους σημερινούς ρυθμούς αύξησης των αναγκών, εκτιμάται ότι θα γίνουν ελλειμματικά και τα διαμερίσματα της Βόρειας Πελοποννήσου, της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας, της Αττικής, της Κεντρικής Μακεδονίας και της Θράκης.
Πρόσθεσε ακόμη πως η χώρα μας διαθέτει επαρκείς επιφανειακούς και υπόγειους υδατικούς πόρους σημειώνοντας ωστόσο πως υπάρχουν διάφοροι λόγοι οι οποίοι μειώνουν σημαντικά την πραγματική διαθέσιμη ποσότητα των υδατικών πόρων και δυσκολεύουν την αξιοποίησή τους. Οι κυριότεροι από αυτούς τους λόγους είναι:
1. Η άνιση κατανομή των υδατικών πόρων στο χώρο, καθώς η δυτική Ελλάδα δέχεται πολύ μεγαλύτερα ύψη βροχών από την ανατολική.
2. Η ανομοιόμορφη κατανομή των υδατικών πόρων στο χρόνο, καθώς παρατηρείται μεγάλη συγκέντρωση βροχοπτώσεων κατά τη χειμερινή περίοδο.
3. Η άνιση κατανομή της ζήτησης ύδατος στο χώρο, η οποία μάλιστα είναι και αναντίστοιχη με την κατανομή των υδατικών πόρων, καθώς οι κυριότερες χρήσεις νερού καταγράφονται στα ανατολικά και νότια της χώρας.
4. Η ανομοιόμορφη κατανομή της ζήτησης ύδατος στο χρόνο, η οποία επίσης είναι αναντίστοιχη με την κατανομή των υδατικών πόρων. Για παράδειγμα, ο μεγαλύτερος καταναλωτής νερού που είναι η γεωργία σε ποσοστό 84%, καταναλώνει το νερό την ξηρή περίοδο. Την ίδια περίοδο, ιδιαίτερα το δίμηνο Ιουλίου - Αυγούστου, διπλασιάζεται και η κατανάλωση του νερού ύδρευσης λόγω τουρισμού.
5. Η γεωμορφολογία της χώρας, η οποία χαρακτηρίζεται από πολλά μικρά υδατορέματα - χειμάρρους, επιφανειακή απορροή μικρής διάρκειας και συχνά πλημμυρικά φαινόμενα.
6. Η εξάρτηση της βόρειας Ελλάδας από διασυνοριακούς ποταμούς (περίπου 13 δισεκατομμύρια m3 / χρόνο)
7. Το μεγάλο ανάπτυγμα ακτών, με αποτέλεσμα η εντατική εκμετάλλευση των παράκτιων υπόγειων υδροφορέων να οδηγεί στην υφαλμύρισή τους.
8. Τα πολλά άνυδρα ή με ελάχιστους υδατικούς πόρους νησιά.
Τα προβλήματα διαθεσιμότητας των υδατικών πόρων επιτείνονται λόγω:
• Της σημαντικής αύξησης της κατανάλωσης.
• Της μείωσης εισροής νερών από γειτονικές χώρες.
• Της ρύπανσης.
• Ακραίων φαινομένων, όπως οι ξηρασίες, που παρατηρούνται όλο και συχνότερα και αποδίδονται στην κλιματική αλλαγή.
Σε ό,τι αφορά την ποιότητα των υδατικών πόρων, αυτή θεωρείται κατά βάση καλή.
Αναφερόμενος στις προτάσεις και τα μέτρα, ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ μίλησε για την ανάγκη λήψης ριζικών μέτρων προστασίας και ανάκαμψης των υδροφορέων.
Για την αποχέτευση και την επεξεργασία των λυμάτων, τόνισε ότι πρέπει να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα διαχείρισης των βιομηχανικών αποβλήτων, όπου παρατηρείται σημαντική καθυστέρηση, φέρνοντας ως παράδειγμα τον Ασωπό.
Αναφερόμενος στην ανάπτυξη επιφανειακών υδατικών πόρων, τόνισε πως τα μεγάλα υδραυλικά έργα υποδομής (ακόμη και αν πρόκειται για μεγάλους ταμιευτήρες και μεταφορές ή εκτροπές νερού σε άλλες λεκάνες) οφείλουν να αντιμετωπίζονται χωρίς δογματισμούς και προκαταλήψεις. Όπως είπε, οι εκτροπές ή μεταφορές νερού στην Ελλάδα είναι αναπόφευκτες, για τον απλούστατο λόγο ότι σε άλλες περιοχές έχουμε τη μεγαλύτερη διαθεσιμότητα υδατικών πόρων και σε άλλες περιοχές έχουμε τη μεγαλύτερη ζήτηση νερού.
Επίσης τόνισε την ανάγκη να κατασκευασθούν έργα (μεσαίας και μεγάλης κλίμακας), τα οποία θα επιτρέψουν την κάλυψη των υδατικών ελλειμμάτων των ελλειμματικών περιοχών της χώρας και τη μερική επαναφορά των υπογείων υδατικών πόρων σε ανεκτή κατάσταση.
Τόνισε ακόμη πως απαιτείται σωστή διαχείριση της ζήτησης για όλες τις χρήσεις, ειδικά στην άρδευση (84% περίπου της ζήτησης). «Χρειάζονται κατάλληλες υποδομές, για τις οποίες απαιτούνται αντίστοιχες οικονομικές επενδύσεις, στρατηγική αγροτικής κλπ πολιτικής και οικονομικά διαχειριστικά εργαλεία» συμπλήρωσε.
Για την αντιπλημμυρική προστασία σημείωσε ότι πρέπει να γίνει άμεσα σχεδιασμός για τον περιορισμό των κινδύνων από πλημμύρες με την χρηματοδότηση αντιπλημμυρικών έργων, σύμφωνα και με τη σχετική πρόσφατη ευρωπαϊκή οδηγία, με πρώτη προτεραιότητα τις περιοχές αυξημένης επικινδυνότητας (π.χ. Αττική, μεγάλες πόλεις, Έβρος).
Ακόμη τόνισε πως απαιτείται να δοθεί έμφαση και προτεραιότητα στη σύναψη δίκαιων για τη χώρα συμφωνιών με τα γειτονικά κράτη (Βουλγαρία, Τουρκία, ΠΓΔΜ) για τα διακρατικά νερά.
Τέλος, υπογράμμισε πως σημαντικό πρόβλημα στην ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων της χώρας αποτελεί η έλλειψη οικονομικής ανάλυσης των χρήσεων νερού. «Σύμφωνα με τις απαιτήσεις και της Οδηγίας 2000/60, απαιτείται κοστολόγηση των χρήσεων και έργων αξιοποίησης νερού και επιμερισμός του οικονομικού κόστους και οφέλους στις επιμέρους χρήσεις, σε συνδυασμό με σύστημα κινήτρων, επιδοτήσεων και αποζημιώσεων» κατέληξε.
