ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΑ μέτρα για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του φορολογικού συστήματος και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής συνιστά, μέσα από έρευνα για τη χώρα μας, η Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής της Commission, αμφισβητώντας παράλληλα την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου στόχου για μηδενισμό του ελλείμματος μέχρι το 2010.
Θετική αξιολόγηση για τα πρόσφατα μέτρα για τη φορολογία κεφαλαίου και τις αλλαγές στη φορολογία πετρελαιοειδών, αλλά αρνητική για την πολυπλοκότητα και την αδιαφάνεια που διέπουν ακόμη το φορολογικό σύστημα, κάνει σε μελέτη της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Αξιολογώντας ειδικά το φορολογικό καθεστώς στην Ελλάδα, σημειώνει μεταξύ άλλων τη μεγάλη υστέρηση των φόρων που οφείλεται στην υψηλή φοροδιαφυγή, ενώ τα μέτρα που ελήφθησαν την τελευταία περίοδο χαρακτηρίζονται ημιτελή και αναποτελεσματικά. Στην εξέταση της πορείας των φορολογικών εσόδων υπογραμμίζεται το γεγονός ότι την περίοδο 2000-2007 υπάρχουν πολυάριθμες αλλαγές στο φορολογικό σύστημα, με μειώσεις φόρων εισοδήματος τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στα νοικοκυριά, ενώ αυξήθηκε η φορολογία κεφαλαίου. Συνεπώς οι αλλαγές θα έπρεπε να έχουν αθροιστικά ουδέτερη επίδραση στο ποσοστό των φορολογικών εσόδων επί του συνόλου του φορολογικού βάρους, στο οποίο περιλαμβάνονται και οι ασφαλιστικές εισφορές, κάτι όμως που δεν προκύπτει από τα στοιχεία. Συγκεκριμένα τονίζεται ότι τη συγκεκριμένη οκταετία το ποσοστό εσόδων από άμεσους φόρους μειώθηκε κατά 1,75% ως ποσοστό επί του συνόλου, ενώ των έμμεσων φόρων κατά 1,5%.
Τονίζεται μάλιστα ιδιαίτερα το γεγονός ότι το ποσοστό των εσόδων από ΦΠΑ ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώθηκε από το 9,7% το 2000 στο 7,9% το 2007. Το φαινόμενο, τονίζεται, προκαλεί έκπληξη για μια χώρα σαν την Ελλάδα που παρουσιάζει τη συγκεκριμένη περίοδο μέση αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης κατά 4% του ΑΕΠ, ο οποίος συντηρείται κυρίως από την αύξηση της ιδιωτικής ζήτησης σε ποσοστό 68%, λόγω της μεγάλης αύξησης των εισοδημάτων.
Ενώ λοιπόν τα φορολογικά έσοδα μειώνονται ως ποσοστό του ΑΕΠ, οι ασφαλιστικές εισφορές (χωρίς να έχει γίνει καμία θεσμική αλλαγή) είναι τo μόνο τμήμα του συνολικού φορολογικού βάρους το οποίο την ίδια περίοδο αυξάνεται και μάλιστα με ρυθμό ταχύτερο κατά 1,1% από το ονομαστικό ΑΕΠ, φτάνοντας στο 13,25% του ΑΕΠ στο τέλος του 2007, από 12,5% που ήταν το 2000. Μάλιστα σημειώνεται ότι στους αυτοαπασχολούμενους, που είναι μεγάλο ποσοστό για την Ελλάδα, η φορολογική επιβάρυνση στην εργασία αυξήθηκε το συγκεκριμένο διάστημα κατά 8,5%.
Στόχοι ΠΣΑ
Στην αξιολόγηση των φορολογικών στόχων που τίθενται μέσα από το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΠΣΑ) 2007 -2010 η έκθεση βλέπει θετικά για τo 2008 τόσο το μέτρο της εξίσωσης του φόρου του πετρελαίου θέρμανσης με το πετρέλαιο κίνησης, με τη σκεπτικό ότι καταπολεμά τη φοροδιαφυγή, όσο και την επιβολή του τέλους ακινήτων, με το σκεπτικό ότι διευρύνει τη φορολογική βάση.
Σημειώνεται όμως ότι η δημοσιονομική προσαμρογή τουλάχιστον για το 2008 βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε νέους φόρους, οι οποίοι αναμένεται να φτάσουν την αύξηση των εσόδων σε επίπεδα 1,1% πάνω από το ονομαστικό ΑΕΠ, κάτι που τονίζεται ότι αποτελεί ρεκόρ για την Ελλάδα. Ωστόσο σε ό,τι αφορά το μεσοπρόθεσμο στόχο, δηλαδή τον ισοσκελισμένο του προϋπολογισμό μέχρι το 2010, τονίζεται ότι απουσιάζουν μέτρα για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του φορολογικού συστήματος τόσο για το 2009 όσο και για το 2010.
Με δεδομένες τις εγγενείς αδυναμίες του συστήματος και χωρίς να υπάρχει προαναγγελία νέων μέτρων στο ΠΣΑ για τα επόμενα χρόνια, οι στόχοι χαρακτηρίζονται υπεραισιόδοξοι.
Κριτική ασκείται επίσης και στη διαχείριση των φορολογικών εσόδων, αφού στη μελέτη τονίζεται ότι: «Οι πρόσφατες προσπάθειες της κυβέρνησης για τη βελτίωση της φορολογικής διοίκησης βελτίωσαν την κάπως κατάσταση, αλλά οι αναποτελεσματικότητες είναι ακόμη πολύ μεγάλες, περιορίζοντας τα έσοδα και επιβραδύνοντας τη μείωση του ελλείμματος». Απαιτούνται έτσι νέα φορολογικά μέτρα τόνωσης των εσόδων και νέες παρεμβάσεις στο φοροεισπρακτικό σύστημα.
Στην έκθεση όμως δεν παραλείπεται και μια σειρά προτάσεων για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του συστήματος, εκτός βέβαια από την κατάργηση θεσμοθετημένων φοροαπαλλαγών για τις επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα, στην έκθεση προτείνεται στην κατεύθυνση της ενίσχυσης του φοροεισπρακτικού μηχανισμού:
* Η απελευθέρωση των ελεγκτών από το στενό κυβερνητικό έλεγχο και η θέσπιση ενός βαθμού πολιτικής ανεξαρτησίας στην ποσότητα και την ποιότητα των διασταυρώσεων.
* Η δημιουργία συστημάτων ανταλλαγής πληροφοριών και διαχειριστικής οργάνωσης.
* Βελτιώσεις στην κατανομή των ανθρώπινων πόρων (απασχόληση υψηλού επιπέδου προσωπικού στο αντικείμενο).
* Η περαιτέρω υποστήριξη των μηχανισμών με υποδομή και εξοπλισμό.
Επιπλέον, η φορολογική νομοθεσία, σύμφωνα πάντα με την έκθεση, πρέπει να απλοποιηθεί περαιτέρω, αλλά και να απαλειφθούν όσες διατάξεις επιτρέπουν ακόμη απαλλαγές και μειώσεις φόρων εταιρειών, καθώς «ενδεχομένως οδηγούν στην πράξη σε άνιση φορολόγηση των επιχειρήσεων».
Σημειώνεται, τέλος, ότι η λύση της επιβολής νέων φόρων θα προκαλούσε σε αυτό το χρονικό σημείο πληθωρισμό (αν αυξάνονταν ο ΦΠΑ) και κάμψη ανταγωνιστικότητας, αν επιλεγόταν η λύση της αύξησης των άμεσων φόρων.
Προτάσεις
Μέτρα ενίσχυσης του φοροεισπρακτικού μηχανισμού:
* Απελευθέρωση των ελεγκτών από το στενό κυβερνητικό έλεγχο.
* Δημιουργία συστημάτων ανταλλαγής πληροφοριών και διαχειριστικής οργάνωσης.
* Βελτιώσεις στην κατανομή των ανθρώπινων πόρων.
* Περαιτέρω υποστήριξη των μηχανισμών με υποδομή και εξοπλισμό.
ΤΑΣΟΣ ΔΑΣΟΠΟΥΛΟΣ
