Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε σήμερα Λευκή Βίβλο, η οποία προτείνει νέο σύστημα για την αποζημίωση των καταναλωτών και των επιχειρήσεων που θίγονται από παραβιάσεις της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας (παραβιάσεις των κανόνων της συνθήκης ΕΚ σχετικά με τις περιοριστικές εμπορικές πρακτικές και την κατάχρηση δεσποζουσών θέσεων στην αγορά).
Προς το παρόν, όπως επισημαίνει η Κομισιόν, υπάρχουν σοβαρά εμπόδια στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ, τα οποία κάθε άλλο παρά ενθαρρύνουν τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις να προσφύγουν στο δικαστήριο και να ασκήσουν αγωγή αξιώνοντας αποζημίωση για παραβίαση της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας. Η Λευκή Βίβλος περιέχει προτάσεις ώστε η άσκηση αγωγών αποζημίωσης εκ μέρους των θιγομένων να καταστεί αποτελεσματικότερη και να διασφαλιστεί η τήρηση των ευρωπαϊκών νομικών συστημάτων και παραδόσεων. Το σύστημα που προτείνει η Επιτροπή βασίζεται στην επιδίκαση μιας ενιαίας αποζημίωσης για την αποκατάσταση ζημίας που έχει υποστεί το θύμα. Οι λοιπές βασικές συστάσεις της Λευκής Βίβλου καλύπτουν τις συλλογικές αγωγές, τη γνωστοποίηση αποδεικτικών στοιχείων και το αποτέλεσμα των τελεσίδικων αποφάσεων των αρχών ανταγωνισμού σε μεταγενέστερες αγωγές αποζημίωσης. Οι συστάσεις σταθμίζουν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του ενάγοντος και του εναγομένου και περιλαμβάνουν εχέγγυα κατά των διαδικαστικών καταχρήσεων. Τα ενδιαφερόμενα μέρη καλούνται να υποβάλουν παρατηρήσεις σχετικά με τις συστάσεις έως τις 15 Ιουλίου 2008. Η Επιτροπή θα εξετάσει τότε τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων με βάση τις αντιδράσεις σχετικά με τη Λευκή Βίβλο.
Η κα Neelie Kroes, Επίτροπος αρμόδια για θέματα ανταγωνισμού, δήλωσε τα εξής: «Οι προτάσεις αυτής της Λευκής Βίβλου αφορούν την ένδικη προστασία των καταναλωτών και των επιχειρήσεων που χάνουν δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο εξαιτίας των επιχειρήσεων που παραβιάζουν την αντιμονοπωλιακή νομοθεσία της ΕΕ. Τα πρόσωπα αυτά δικαιούνται αποζημίωση μέσω ενός αποτελεσματικού συστήματος το οποίο συμπληρώνει την επιβολή της νομοθεσίας από τους δημόσιους φορείς, αποφεύγοντας ενδεχόμενες υπερβολές όπως αυτές του συστήματος των ΗΠΑ.»
Προϋπόθεση για την αποτελεσματική επιβολή των κανόνων ανταγωνισμού της Συνθήκης ΕΚ που απαγορεύουν τις περιοριστικές εμπορικές πρακτικές και την κατάχρηση δεσποζουσών θέσεων στην αγορά (άρθρα 81 και 82) είναι οι θιγόμενοι από παραβιάσεις της νομοθεσίας ανταγωνισμού –είτε καταναλωτές είτε επιχειρήσεις– να δικαιούνται να αποζημιώνονται πλήρως για τις ζημίες που έχουν υποστεί.
Για να διασφαλιστεί αποτελεσματική πρόσβαση στη δικαιοσύνη για τα θύματα παραβιάσεων της νομοθεσίας ανταγωνισμού απαιτούνται κοινές προσπάθειες από την ΕΕ και τα κράτη μέλη.
Η Λευκή Βίβλος παρουσιάζει μια σειρά συστάσεων ώστε τα θύματα παραβιάσεων της νομοθεσίας ανταγωνισμού να έχουν πρόσβαση σε πραγματικά αποτελεσματικούς μηχανισμούς για να αξιώσουν αποκατάσταση των ζημιών που έχουν υποστεί. ΟΙ συστάσεις αυτές παρέχουν ισόρροπη λύση όσον αφορά τα ισχύοντα και συχνά μη αποτελεσματικά συστήματα αποζημίωσης, αλλά αποφεύγουν την παροχή υπερβολικών κινήτρων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε καταχρήσεις των εν λόγω διαδικασιών, όπως συμβαίνει σε ορισμένες μη ευρωπαϊκές χώρες.
Βασικές συστάσεις
Οι βασικές συστάσεις της Λευκής Βίβλου είναι οι εξής:
Ενιαία αποζημίωση: η Επιτροπή προτείνει την επιδίκαση μιας ενιαίας αποζημίωσης και όχι πολλών. Αυτό σημαίνει πλήρη αποζημίωση, δηλ. αποκατάσταση της πραγματικής ζημίας, λόγω π.χ. αντιανταγωνιστικής αύξησης της τιμής, ή του διαφυγόντος κέρδους εξαιτίας οποιασδήποτε μείωσης των πωλήσεων. Η αποζημίωση για το πραγματικό ύψος της ζημίας συνεπάγεται και δικαίωμα σε τόκους.
Συλλογικές αγωγές: ιδιαίτερα οι καταναλωτές και οι ΜΜΕ με αξιώσεις μικρής αξίας πρέπει να έχουν ευκολότερη πρόσβαση στη δικαιοσύνη και να έχουν τη δυνατότητα να συνυποβάλλουν τις αγωγές τους μέσω κατάλληλων αντιπροσώπων. Ωστόσο, πρέπει να θεσπιστούν τα εχέγγυα ώστε οι αγωγές αυτές να μην οδηγήσουν σε αβάσιμες αξιώσεις. Στον τομέα της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας, συνεπώς, η Επιτροπή συνιστά να επιτρέπονται μόνο οι αγωγές μέσω αντιπροσώπων όπως, παραδείγματος χάρη, μέσω αναγνωρισμένων ενώσεων καταναλωτών και οι αγωγές στις οποίες τα θύματα μπορούν να επιλέξουν να συμμετέχουν, και όχι συλλογικές αγωγές που υποβάλλονται από δικηγορικές εταιρείες για απροσδιόριστο αριθμό εναγόντων.
Γνωστοποίηση αποδεικτικών στοιχείων: για να μπορούν οι δικαστές να έχουν πλήρη εικόνα της υπόθεσης, δεν θα πρέπει να επιτρέπεται στους διαδίκους να μην αποκαλύπτουν κρίσιμα αποδεικτικά στοιχεία. Η αποκάλυψη των αποδεικτικών αυτών στοιχείων, υπό τον έλεγχο του δικαστή, θα συμβάλει στη διασφάλιση δίκαιης δίκης, στην οποία οι διάδικοι έχουν ισότιμη πρόσβαση στις αποδείξεις. Ωστόσο, η Επιτροπή δεν συνιστά ιδιαίτερα αυστηρές απαιτήσεις, όπως το αυτόματο δικαίωμα γνωστοποίησης, το οποίο θα μπορούσε να οδηγήσει σε διαδικαστικές καταχρήσεις, όπου οι εναγόμενοι καταλήγουν σε συμβιβασμό απλώς και μόνο για να αποφύγουν τις υψηλές δαπάνες που μπορεί να δημιουργήσει η υπερβολικά ευρεία γνωστοποίηση αποδείξεων.
Οι τελεσίδικες αποφάσεις ως αποδεικτικό μέσο: για να αποφευχθούν οι καθυστερήσεις και το κόστος που συνδέεται με την κίνηση νέων διαδικασιών, η Επιτροπή συνιστά, όπως ήδη ισχύει για τις αποφάσεις της Επιτροπής, οι οριστικές αποφάσεις σχετικά με παραβάσεις που εκδίδουν οι αρχές ανταγωνισμού των κρατών μελών να θεωρούνται επαρκείς αποδείξεις της εκάστοτε παράβασης σε μεταγενέστερες αγωγές αποζημίωσης.
Αν και πρόσφατα υπήρξαν κάποια δείγματα βελτίωσης σε ορισμένα κράτη μέλη, κατά τις προηγούμενες δεκαετίες ασκήθηκαν ελάχιστες αγωγές αποζημίωσης στην Ευρώπη.
Στην Πράσινη Βίβλο του 2005 (βλ. IP/05/1634 και MEMO/05/489), η Επιτροπή διαπίστωνε ότι οι συνήθεις κανόνες και διαδικασίες περί αστικής ευθύνης που ισχύουν στα περισσότερα κράτη μέλη φαίνεται ότι είναι ακατάλληλοι για τις υποθέσεις αγωγών αποζημίωσης λόγω παραβίασης της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας. Οι υποθέσεις αυτές απαιτούν σύνθετη ανάλυση των πραγματικών και οικονομικών δεδομένων.
Η Λευκή Βίβλος δημοσιεύεται στο Διαδίκτυο στη διεύθυνση:
http://ec.europa.eu/comm/competition/antitrust/actionsdamages/index.htm
