Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Τι σημαίνει να είσαι φτωχός; Να ντρέπεσαι ακόμη και να το δείξεις στους γύρω σου, γιατί οι κοινωνικές προκαταλήψεις είναι επώδυνες: οι φτωχοί είναι τεμπέληδες, ακούς συχνά πυκνά από κάποιους «χορτάτους».
Αυτή την προκατάληψη φοβόταν και η Σουζάνε, μια Γερμανίδα χωρισμένη με δύο παιδιά. Κάποια στιγμή τόλμησε όμως να μιλήσει για τη ζωή της, δημόσια. Κάθισε μπροστά στον υπολογιστή της και άρχισε να γράφει για μια ζωή στη φτώχεια, τον χωρισμό της, τα άρρωστα παιδιά της. Η 54χρονη Σουζάνε δημοσίευσε την ιστορία της στο hashtag: #ichbinarmutsaffected (Έχω χτυπηθεί από τη φτώχεια).
Σε λίγο διαπίστωσε ότι η ιστορία της είναι μια από τις εκατοντάδες χιλιάδες που κοινοποιήθηκαν στο Twitter από το συγκεκριμένο hashtag. Οι χρήστες δεν ντρέπονται να αναφέρουν δημοσίως πώς βλέπουν με ζήλια τα γεμάτα πιάτα στα εστιατόρια, πώς πρέπει να πουλήσουν αγαπημένα αντικείμενα λόγω έλλειψης χρημάτων, πώς δεν μπορούν πλέον να αντέξουν οικονομικά να έχουν φαγητό ως τέλος του μήνα και πώς ανησυχούν για τον επόμενο λογαριασμό ρεύματος.
Η Σουζάνε λέει ότι «το να είσαι φτωχός σημαίνει να υπολογίζεις τα πάντα μέχρι το τελευταίο σεντ και συνέχεια να φοβάσαι ότι κάτι θα σπάσει. Για παράδειγμα τα παπούτσια του γιου μου. Έχει μόνο ένα ζευγάρι χειμωνιάτικα παπούτσια και αν τρυπήσουν, έχουμε πρόβλημα».
Η Σουζάνε όταν έχασε τη δουλειά της πριν από τρία χρόνια και ζούσε με επιδόματα, αποσύρθηκε από την κοινωνία. «Η διαδικασία είναι πολύ γρήγορη», εξηγεί. «Συνήθως απέρριπτα προσκλήσεις φίλων και έλεγα ότι ήμουν αδιάθετη. Γιατί δεν είχα λεφτά να αγοράσω ένα δώρο, για παράδειγμα. «Κρύφτηκα από την κοινωνία γιατί δεν μπορούσα να συμβαδίσω».
Από μια δυναμική γυναίκα με αυτοπεποίθηση, που ήταν κάποτε, η Σουζάνε μετατράπηκε γρήγορα σε ένα άτομο γεμάτο αμφιβολίες και φόβους. Μετά ήρθε η αλλαγή με το #ichbinarmutsaffected. Η ανταλλαγή μηνυμάτων με άλλους την έκανε να συνειδητοποιήσει: «Δεν είμαι μόνη», λέει. «Ήμουν ξαφνικά μέλος μιας ομάδας και είχα ίσα δικαιώματα: δεν ήμουν ανάμεσα στους άλλους γιατί δεν μπορούσα να αντέξω οτιδήποτε, οικονομικά, ήμουν ακριβώς στη μέση».
Το hashtag: #ichbinarmutsaffected δίνει φωνή σε ανθρώπους που δεν έχουν αρκετά χρήματα για να ζήσουν. Για τους ειδικούς, είναι ένα σημάδι του πόσο έχει επιδεινωθεί η κατάσταση.
Η ζωή στη φτώχεια είναι από καιρό μια πραγματικότητα για πολλούς ηλικιωμένους στη Γερμανία. Κάθε πέμπτο άτομο άνω των 80 ετών (22,4%) πλήττεται από τη φτώχεια. Αυτό δείχνουν τα αποτελέσματα της μελέτης «Γήρας στη Γερμανία» η οποία διεξήχθη μεταξύ 2019 και 2022. Το ποσοστό μεταξύ των γυναικών εξακολουθεί να είναι σημαντικά υψηλότερο από ό,τι μεταξύ των ανδρών αυτής της ηλικιακής ομάδας.
Όλα αυτά τα στοιχεία δεν λαμβάνουν καν υπόψη τις τρέχουσες επιπτώσεις της κρίσης που προκλήθηκε από τον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Η αύξηση του κόστους των τροφίμων, του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος επιδεινώνει την κατάσταση για τους πληγέντες και επεκτείνει το ποσοστό φτώχειας σε άτομα που προηγουμένως πίστευαν ότι είχαν επαρκή οικονομικά μέσα.
Τι μπορεί να κάνει ένα hashtag;
Μια ερευνητική ομάδα του καθηγητή Κοινωνικής Αγωγής Χόλγκερ Σόνεβιλ Holger Schoneville, στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου, εξετάζει καθημερινά- μαζί με τους φοιτητές -τα tweets για τη φτώχεια. Είναι κραυγές αγωνίας σε μια εποχή που η ενέργεια και το φαγητό γίνονται όλο και πιο ακριβά:
«Έχουμε πολλά στατιστικά στοιχεία, για παράδειγμα, για το εισόδημα και τις συνθήκες διαβίωσης των φτωχών ανθρώπων. Τώρα όμως μπορούμε να έχουμε και μια σαφή εικόνα για το πώς πραγματικά αισθάνονται οι άνθρωποι που ζουν μέσα στη φτώχεια. Κάθε πέμπτο παιδί στη Γερμανία κινδυνεύει από τη φτώχεια Είναι σαν να ζεις μαζί τους κάθε μέρα και μας ενδιαφέρει πολύ αυτό», λέει στην Tagesschau ο καθηγητής Σόνεβιλ.
Στη Γερμανία, οι άνθρωποι θεωρούνται ότι κινδυνεύουν από τη φτώχεια εάν ζουν με λιγότερο από το 60% του μέσου εισοδήματος. Για έναν άνθρωπο που ζει μόνος, αυτό το όριο φτώχειας είναι περίπου 1251 ευρώ καθαρά το μήνα. Σχεδόν το 16% του πληθυσμού θεωρείται ότι κινδυνεύει από τη φτώχεια. Το 2000 ήταν 11,7%.
Στην κοινωνία, η άποψη για τη φτώχεια αλλάζει, λέει ο Σόνεβιλ: «Πριν από μερικά χρόνια λέγαμε ότι η φτώχεια δεν υπάρχει πραγματικά εδώ. Σήμερα δεν μπορείς πια να πεις ότι οι φτωχοί είναι τεμπέληδες. Ζούμε σε μια εποχή που πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η φτώχεια δημιουργείται κοινωνικά».
Για το λόγο αυτό, η Σουζάνε διαδηλώνει τώρα στους δρόμους. Γιατί οι ψηφιακές ιστορίες πρέπει να γίνουν κίνημα για να αντιμετωπιστεί η φτώχεια «Υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά που πρέπει να κάνουμε. Πολλοί άνθρωποι δεν μας παίρνουν ακόμα στα σοβαρά, αλλά θα το κάνουν αν δουν ότι είμαστε πολλοί.
Η φτώχεια στον κόσμο
Κάπου 685 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον κόσμο ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας το 2022. Σχεδόν το 10% του πληθυσμού της γης Η ενεργειακή κρίση και η πανδημία επιδείνωσαν τη φτώχεια και την ανισότητα, παγκοσμίως. Σύμφωνα με τις προβλέψεις, οι περισσότεροι από τους εξαιρετικά φτωχούς θα ζουν επίσης στην Αφρική το 2030.
Τα στοιχεία έδειξαν ότι το φτωχότερο 40% του παγκόσμιου πληθυσμού έχασε διπλάσιο εισόδημα από το πλουσιότερο 20%. «Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει σταματήσει την ανάκαμψη μετά την Covid-19 και έχει ανατρέψει τον κόσμο», σύμφωνα με την Global Wealth Report. Ο πληθωρισμός, οι ελλείψεις τροφίμων και ενέργειας οδήγησαν σε τεράστια προβλήματα παγκοσμίως και πιθανότατα θα επηρεάσουν την ανάπτυξη για τα επόμενα πολλά χρόνια.
Η λεγόμενη αποπαγκοσμιοποίηση σημαίνει επίσης ότι η ΕΕ και οι ΗΠΑ αποσύρουν σημαντικές επενδύσεις από τις αναπτυσσόμενες χώρες. Αυτό επηρεάζει επίσης τις προβλέψεις για τη φτώχεια. Οι συντάκτες της έκθεσης της Παγκόσμιας Τράπεζας θεωρούν ότι ο στόχος του ΟΗΕ για την εξάλειψη της ακραίας φτώχειας έως το 2030 είναι καταδικασμένος σε παταγώδη αποτυχία…
