Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Ένας «θερμός» γεωπολιτικά και «παγωμένος» ενεργειακά χειμώνας θα δοκιμάσει την πολιτική και μακροοικονομική σταθερότητα του Βόρειου Ημισφαιρίου και ειδικά της Ευρώπης. Αυτό είναι το μήνυμα που έστειλαν οι αναλυτές της Fitch Solutions σε webinar με τίτλο «Ένας κόσμος ανησυχιών: Το Πολιτικό Ρίσκο το 2023», που παρακολούθησε το Naftemporiki.gr. Έκρουσαν δε τον κώδωνα του κινδύνου και για τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ προσδιόρισαν ως πηγή ανησυχίας την Τουρκία που οδεύει προς κάλπες.
Οι εξελίξεις σε Ευρώπη και Ελλάδα
H Fitch Solutions προβλέπει ότι ο πόλεμος θα έχει συνέχεια «αν και ούτε η Ουκρανία ούτε η Ρωσία θα επιτύχουν πλήρως τους στόχους τους», ενώ οι φόβοι για τη χρήση πυρηνικών όπλων θα εντείνονται. Σημειώνεται ότι αυτό είναι το τρίτο μεγάλο σοκ που έρχεται να κλονίσει την παγκόσμια οικονομία μετά πανδημία της Covid-19 και τους εμπορικούς πολέμους του Ντόναλντ Τραμπ σε λιγότερο από μία πενταετία. Και τα τρία αυτά σοκ ενισχύουν την τάση για αναστροφή της παγκοσμιοποίησης, καθώς όλες οι μεγάλες οικονομίες του πλανήτη επιδιώκουν να καταστούν πιο αυτάρκεις σε ενέργεια, τρόφιμα, πρώτες ύλες και τεχνολογία.
Η πίεση στην οικονομία δεν είναι βεβαίως η μόνη επίπτωση. Ένα νέο γεωπολιτικό περιβάλλον αστάθειας δημιουργείται. Οι εντάσεις είναι διαρκείς και σε αρκετές περιοχές γίνεται αντιληπτό ότι καθώς η Δύση έχει εστιάσει την προσοχή της στη Ρωσία, άλλες δυνάμεις προσπαθούν να προωθήσουν τη δική τους ατζέντα δημιουργώντας ταραχές. «Ο πόλεμος στην Ουκρανία μπορεί να επιτρέψει άλλες εστίες κινδύνου, όπως η Ανατολική Μεσόγειος, ο Καύκασος, η Κεντρική Ασία» προειδοποιεί η Fitch.
Πολλές από αυτές τις εστίες αφορούν άμεσα την Ευρώπη, η ενότητα της οποίας δοκιμάζεται και από την οξεία ενεργειακή κρίση. Ο υψηλός πληθωρισμός και η επακόλουθη αύξηση των επιτοκίων θα περιορίσουν τη δυνατότητα και των κυβερνήσεων να αντιμετωπίσουν την κρίση κόστους ζωής με περαιτέρω μέτρα στήριξης. Αυτό σημαίνει, όπως εξηγεί ο Fitch, ότι νέες κυβερνήσεις όπως αυτή της Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία δεν θα έχουν την πολυτέλεια μίας περιόδου χάριτος. Ενδεικτική είναι άλλωστε και η ταχύτατη κάμψη της στήριξης στην κυβέρνηση της Λιζ Τρας στη Βρετανία μέσα σε λίγες εβδομάδες.
Στην Ε.Ε. το βλέμμα όλων θα είναι στραμμένα το 2023 στις εκλογικές αναμετρήσεις που έρχονται, με κυριότερες αυτές στην Ελλάδα (το αργότερο έως τον Ιούλιο) και την Ισπανία (έως τον Δεκέμβριο). «Οι κυβερνήσεις και των δύο χωρών θέλουν να ελπίζουν ότι τα χειρότερα θα έχουν περάσει έως ότου φτάσει η ώρα της κάλπης, αλλά αυτό θα είναι δύσκολο» σχολιάζει ο οίκος. Όπως εξηγεί οι εντεινόμενες ενεργειακές πιέσεις θα διατηρήσουν σε υψηλά επίπεδα τις τιμές καταναλωτή και αυτό θα είναι μία μεγάλη πρόκληση για όλες τις κυβερνήσεις. Πάντως η Ελλάδα, είναι η χώρα της Ε.Ε. με την πιο δυναμική δημοσιονομική «απάντηση» έναντι της ενεργειακής ακρίβειας.
Πολιτικό ρίσκο στην Τουρκία Οι εκλογές στην Τουρκία τον Ιούνιο του 2023 θα έχουν ισχυρό αντίκτυπο στις αγορές. Η Fitch Solutions εκτιμά ότι ο Ταγίπ Ερντογάν θα κερδίσει ακόμη μία πενταετή θητεία στην προεδρία, αλλά το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) δεν θα έχει την πλειοψηφία στη Βουλή. Το εκλογικό σώμα θα εκφράσει τη δυσαρέσκειά του στις βουλευτικές και όχι στις προεδρικές κάλπες.
Οι αναλυτές του Fitch περιμένουν περαιτέρω διολίσθηση του Τούρκου προέδρου στον αυταρχισμό, αφού όπως αναφέρουν «φαίνεται ότι θα χρησιμοποιήσει διάφορα μέσα για να αποθαρρύνει την ανάδυση ενός ισχυρού αντιπάλου στις προεδρικές εκλογές. Στις βουλευτικές όμως θα είναι δύσκολο να σταματήσει έναν συνασπισμό κομμάτων εναντίον του AKP.
Για να αποφύγει η Τουρκία να πέσει σε παρατεταμένη περίοδο πολιτικής αστάθειας ο Ερντογάν θα μπορούσε να αποδεχθεί την ήττα του στις βουλευτικές εκλογές και να διορίσει σε καίριες θέσεις της κυβέρνησης στελέχη από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP).
Εάν το CHP εξασφαλίσει και το υπουργείο Οικονομικών, θα μπορούσαμε ίσως να δούμε την επιστροφή της χώρας σε πιο «ορθόδοξες» οικονομικές πολιτικές.
Τι περιμένουμε στην Κίνα
Το Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος στην Κίνα, που αρχίζει σε λίγες ημέρες, αναμένεται να δώσει σήμα για τη συνέχιση ή ακόμη και επιτάχυνση των πολιτικών που είναι σχεδιασμένες να ενισχύσουν την αυτάρκεια της χώρας στην τεχνολογία νέας γενιάς, με έμφαση στους ημιαγωγούς και την ενεργειακή αποδοτικότητα. Στο εξωτερικό μέτωπο οι προσπάθειες του Πεκίνου θα εστιαστούν στην ενίσχυση της διεθνούς επιρροής. Στην πράξη αυτό σημαίνει νέα ώθηση στην Πρωτοβουλία Μία Ζώνη - Ένας Δρόμος, στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης καθώς και σε εμπορικές συμφωνίες.
Δύσκολο το σκηνικό για τον Μπάιντεν στις ΗΠΑ
Οι ενδιάμεσες εκλογές στις 8 Νοεμβρίου αναμένεται να οδηγήσουν σε ένα διασπασμένο Κογκρέσο, γεγονός που θα περιπλέξει τις δυνατότητες του προέδρου, Τζο Μπάιντεν, να περάσει κρίσιμες νομοθετικές πρωτοβουλίες στο υπόλοιπο της θητείας του έως και τον Ιανουάριο 2025.
Φέτος οι Αμερικανοί ψηφοφόροι πιθανότατα θα είναι πιο επικριτικοί έναντι του προέδρου τους, καθώς ο πληθωρισμός έχει φτάσει στα υψηλά 40 ετών του 9,1% και η ανάπτυξη έχει επιβραδυνθεί αισθητά. Τις πιέσεις στην οικονομία θα εντείνει η νομισματική πολιτική, αφού η Fed αναμένεται να αυξήσει το βασικό επιτόκιο στο 4% έως τα τέλη του 2022. Οι πιθανότητες για ύφεση το 2023 έχουν ανέβει στο 40% με 50% ως αποτέλεσμα του αυξημένου κόστους δανεισμού.
