Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Annus horribilis-Ολέθρια χρονιά. Κάπως έτσι θα μπορούσε να περιγραφεί ο «λογαριασμός των πρώτων εννέα μηνών του 2022 στα μεγαλύτερα χρηματιστήρια του κόσμου. «Οι μετοχές και ομόλογα έχασαν παγκοσμίως 36 τρισεκατομμύρια δολάρια τους τελευταίους εννέα μήνες σε ένα άγριο sell off» εξηγεί το Bloomberg. «Ήταν μια από εκείνες τις σπάνιες χρονιές που τα ομόλογα και οι μετοχές ξεπούλησαν, ταυτόχρονα. Άλλωστε, ο πληθωρισμός βρίσκεται σε υψηλά πολλών δεκαετιών, αναγκάζοντας τις κεντρικές τράπεζες να ενεργήσουν επιθετικά. «Το πρόβλημα με όλα αυτά οφείλονται στις δικές τους πολιτικές που δημιούργησαν την ευθραυστότητα, τις δικές τους πολιτικές που δημιούργησαν τις εξαρθρώσεις και τώρα βασιζόμαστε στις πολιτικές τους για να αντιμετωπίσουμε τις εξαρθρώσεις» λέει ο Πήτερ Μπουκβαρ, της Bleakley Financial Group. «Είναι όλος ένας πολύ μπερδεμένος κόσμος» προσθέτει.
Ένα τρίτο του παγκόσμιου ΑΕΠ
Τριάντα έξι τρισεκατομμύρια από τον Νοέμβριο του 2021. Πάνω από το ένα τρίτο του παγκόσμιου ΑΕΠ, χάθηκαν. Κάπου 32 τρις μόνο από τις μετοχές, καθώς οι επενδυτές ξεπουλάνε ότι έχουν για να βρουν μετρητά.
Για την ιστορία: Το 2021, το παγκόσμιο ΑΕΠ ήταν 84 τρισεκατομμύρια δολάρια. Οι προβλέψεις για τη φετινή χρονιά που εκπονήθηκαν από το Κέντρο Οικονομικών και Επιχειρήσεων έκαναν λόγο για σημαντική αύξηση στα 100 τρισεκατομμύρια για πρώτη φορά, χάρη στην παγκόσμια ανάκαμψη από το σοκ της πανδημίας. Απίστευτοι αριθμοί, τόσα πολλά μηδενικά που αν μπουν στη σειρά ,σε κάνουν να χάνεις το μέτρημα. Και το κεφάλι σου. Όσο για εναλλακτικές λύσεις: Τα ομόλογα και ο χρυσός είναι οι δύο παραδοσιακοί ασφαλείς παράδεισοι, αλλά έχουν χάσει ακόμη περισσότερα από τις μετοχές αυτό το τρίμηνο. Το Bitcoin και το δολάριο είναι τα μόνα περιουσιακά στοιχεία που προσφέρουν θετικές αποδόσεις.
Ακόμη περισσότερος πόνος
«Και καθώς εισήλθαμε στο τελευταίο τρίμηνο του 2022, είναι πιθανό να υπάρχει περισσότερος πόνος μπροστά» προειδοποιεί το Bloomberg και προσθέτει: «Το κόστος αυτής της κυκλικής απομόχλευσης είναι πυρηνικό». Ίσως αυτό να μην προκαλεί έκπληξη δεδομένου του παλιρροϊκού κύματος μετρητών που πλημμύρισε στις παγκόσμιες αγορές τα προηγούμενα ,εύκολα χρόνια. Ωστόσο, ο ρυθμός της φετινής καταστροφής εξακολουθεί να είναι ανησυχητικός: τα 36 τρισεκατομμύρια δολάρια που κάηκαν από τις αγορές μέσα σε εννέα μήνες είχαν συγκεντρωθεί σχεδόν στο διπλάσιο από τα μέσα του 2020 έως τα τέλη του 2021. Η εξαιρετικά χαλαρή νομισματική πολιτική ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος της μακροβιότερης ανοδικής αγοράς μετοχών, η οποία διακόπηκε μόνο για λίγο το 2020 από τον Covid. Τώρα οι Κεντρικές Τράπεζες σε όλον τον κόσμο, με επικεφαλής την Fed ,λες και γκρεμίζουν ό,τι βοήθησαν να χτιστεί. Οι στρατηγικοί αναλυτές της BofA έχουν καταμετρήσει 294 αυξήσεις επιτοκίων παγκοσμίως από τον Αύγουστο του 2021, παράλληλα με 3,1 τρισεκατομμύρια δολάρια σε «ποσοτική σύσφιξη» τους τελευταίους επτά μήνες. Ως αποτέλεσμα, «η παγκόσμια κεφαλαιοποίηση της αγοράς μετοχών και ομολόγων έχει καταρρεύσει», έγραψαν οι αναλυτές της Bank of America την Παρασκευή, προσθέτοντας ότι τα επιτόκια και το σοκ ποσοτικής σύσφιξης έπληξαν τον «εθισμό» της Wall Street στη ρευστότητα.
Lehman στο πενταπλάσιο
Οι επενδυτές αναρωτιούνται αν διαφαίνεται άλλη μία Lehman στον ορίζοντα; Μόνο που η κατάρρευση της Lehman Brothers προκάλεσε απώλειες μόλις… 7 τρισ. Ενώ τώρα μιλάμε για πενταπλάσιες. Ένα πραγματικό τσουνάμι, ικανό να βυθίσει τον κόσμο σε πανικό. Εν τω μεταξύ, το αυξανόμενο κόστος δανεισμού, οι υψηλές τιμές των ορυκτών καυσίμων και ο πόλεμος στην Ουκρανία θολώνουν τις προοπτικές για την οικονομική ανάπτυξη και τα κέρδη των εταιρειών.
Οι κεντρικές τράπεζες -γράφει το Bloomberg-βρίσκονται σε πλήρη κατάσταση πυρόσβεσης, καθιστώντας σαφές ότι σκοπεύουν να αυξήσουν περαιτέρω τα επιτόκια για να καταπολεμήσουν τον πληθωρισμό, ακόμα κι αν αυτό οδηγήσει σε οικονομική ύφεση. «Από την άποψη αυτή όψη του, θα μπορούσε κανείς να συγχωρεθεί για την αποθήκευση μετρητών κάτω από το στρώμα» γράφει εύστοχα το αμερικανικό CNBC. Πράγματι, στην τελευταία έρευνα διαχείρισης κεφαλαίων της Bank of America Corp , οι συμμετέχοντες είπαν ότι η έκθεσή τους σε μετρητά είναι σε υψηλά όλων των εποχών. Και για τις αγορές, η έλλειψη ρευστότητας μοιάζει σχεδόν με το θανατηφόρο πλήγμα. «Βλέπουμε τον κόσμο να αναδιαμορφώνεται πολιτικά και οικονομικά, καθώς οι τάσεις που αρχίζουν τώρα, θα διαρκέσουν την υπόλοιπη δεκαετία» λέει ο Ντέιβιντ Ντόουσετ, επικεφαλής επενδύσεων στην GAM Investment. «Βιώνουμε αυτό που στα γερμανικά είναι γνωστό ως «Zeitenwende», μια αλλαγή εποχής». Συνολικά, το 2022 είναι η χρονιά που αντικατοπτρίζει μια «επώδυνη αλλαγή καθεστώτος» λέει ο Μάικλ Χάρτνετ, επικεφαλής επενδυτικής στρατηγικής της BofA. «Η πραγματική ανησυχία είναι ότι δεν ξέρουμε πού να αναζητήσουμε αυτούς τους κινδύνους» προσθέτει ο στρατηγικός αναλυτής της Deutsche Bank, Τιμ Βέσελ.
Το κερασάκι ο πόλεμος
Η κρίση είχε ξεκινήσει πριν τον πόλεμο. Απλά η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ανέβασε την ένταση. Και μετά οι κυρώσεις, που μέχρι στιγμής έχουν πλήξει περισσότερο την ευρωπαϊκή οικονομία, παρά τη ρωσική, λόγω της ενεργειακής κρίσης. Και μετά το κερασάκι στην τούρτα: Ο πληθωρισμός και η ύφεση.
Όμως ο πόλεμος τα καλύπτει όλα. Αλλά προσφέρει και ευκαιρίες σε κάποιους. Τα ασφαλιστικά ταμεία της Νορβηγίας είναι πολύ χαρούμενα, καθώς όλοι τρέχουν στο Όσλο για να καλύψουν τις ανάγκες σε φυσικό αέριο και να αυξήσουν τα αποθέματα ενόψει του χειμώνα. Στους κερδισμένους της κρίσης και η Αμερική με τα μεγάλα αποθέματα LNG. Η Ευρώπη για να απεξαρτηθεί γρήγορα από το ρωσικό αέριο, χρειάζεται επειγόντως μεγάλες ποσότητες LNG και οι Ηνωμένες Πολιτείες, μαζί με το Κατάρ, είναι οι βασικοί έμποροι.
Η Αμερική, διά του προέδρου Τζο Μπάιντεν, υποσχέθηκε τον περασμένο Μάιο να στείλει επιπρόσθετα, ως τα τέλη του χρόνου στην Γηραιά Ήπειρο, 15 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα υγροποιημένου φυσικού αερίου. Τους δύο πρώτους μήνες, η Ουάσιγκτον έκανε την ΕΕ να γευτεί προνομιακές προμήθειες LNG. Δεν δίστασε μάλιστα να εκτρέπει προς την ΕΕ τα φορτία που προορίζονταν για την Ασία.
Έκτοτε, όμως, έχουν μπλοκάρει τα πάντα, επίσημα λόγω της έκρηξης στο κέντρο εξαγωγών LNG, στο Freeport του Τέξας. Μια έκρηξη, που έχει καταστήσει αδύνατη τις εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ευρώπη ως τον Νοέμβριο και βλέπουμε. Αν υπήρχαν οι «Monty Python» σήμερα, ίσως να ανέβαζαν μια νέα ταινία με έναν έμπορο ναρκωτικών που αποφασίζει να μην βγάλει αμέσως το φορτίο του στην πλατεία, δημιουργώντας έλλειψη προκειμένου οι τοξικομανείς να αποδεχθούν οποιοδήποτε κόστος και ποιότητα… Είναι τόσο εντυπωσιακό το timing που σε βάζει σε σκέψεις πολλούς αναλυτές. Υπάρχουν εκείνοι που προσαρτούν με τα τανκς εδάφη και άλλου που προσαρτούν με οικονομικά μέσα την παγκόσμια αγορά.
