Από την έντυπη έκδοση
Γιώργος Κούρος
[email protected]
«Ασφυξία» σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις έχουν δημιουργήσει τους τελευταίους μήνες τόσο οι μηνιαίες φορολογικές υποχρεώσεις όσο και το «τσουνάμι» ανατιμήσεων που έχει «χτυπήσει» την αγορά λόγω ενεργειακής κρίσης, που άνοιξε «παράθυρο» και στην αισχροκέρδεια.
Η εικόνα του «αδιεξόδου» στο οποίο βρίσκονται οι φορολογούμενοι αποτυπώνεται ανάγλυφα στα στοιχεία του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή που δόθηκαν χθες στη δημοσιότητα και στα οποία καταγράφεται όχι μόνο η «εκτόξευση» των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Δημόσιο, παλαιών πάνω από 112 δισ. ευρώ και νέων στα 4,8 δισ. ευρώ στο επτάμηνο, αλλά κυρίως από την εντυπωσιακή αύξηση των οφειλετών.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, στο τέλος Ιουλίου, ο συνολικός αριθμός όσων χρωστούν στο Δημόσιο αυξήθηκε κατά 741.827 πρόσωπα (φυσικά και νομικά), σε σχέση με το επτάμηνο του 2021, με αποτέλεσμα ο συνολικός αριθμός των οφειλετών να ανέρχεται σε 4.230.900 πρόσωπα, εκ των οποίων 1.378.297 βρίσκονται ήδη κάτω από τη δαμόκλειο σπάθη των αναγκαστικών μέτρων (κατασχέσεις κινητών και ακινήτων, πλειστηριασμούς κ.λπ.), ενώ σε 1.966.599 οφειλέτες έχει ήδη αρχίσει να σφίγγει η «θηλιά» και ο χρόνος να μετρά αντίστροφα εάν δεν ανταποκριθούν στα «καλέσματα» της εφορίας.
Είναι δε αξιοσημείωτο ότι η εν λόγω αύξηση διαπιστώνεται σε όλες τις κατηγορίες οφειλής, ενώ πηγάζει πρωτίστως από τις δύο χαμηλότερες κατηγορίες, δηλαδή αυτές που περιλαμβάνουν ποσά μέχρι 500 ευρώ.
Συγκεκριμένα, οι φορολογούμενοι που χρωστούν μέχρι 50 ευρώ αυξήθηκαν κατά 345.903 πρόσωπα, ενώ στην κατηγορία για οφειλές από 50 ευρώ έως και 500 ευρώ οι οφειλές αυξήθηκαν κατά 346.510 πρόσωπα, με τον συνολικό δηλαδή αριθμό των οφειλετών στις δύο αυτές κατηγορίες να ανέρχεται σε 692.413 πρόσωπα, σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους, με αποτέλεσμα να αγγίζουν αθροιστικά τα 2.427.795 πρόσωπα, αριθμός που αντιστοιχεί στο 57,4% του συνόλου των οφειλετών.
Αξίζει βέβαια να υπογραμμιστεί ότι η εν λόγω αύξηση των οφειλετών σχετίζεται με την αλλαγή του χρόνου βεβαίωσης και πληρωμής του ΕΝΦΙΑ το τρέχον έτος και επομένως οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στη διαταραχή της εποχικότητας που καταγράφεται στη μεταβολή του πλήθους των οφειλετών.
Σε όλες πάντως τις κατηγορίες οφειλών καταγράφεται αύξηση του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου σε ετήσια βάση, με τη μεγαλύτερη να πηγάζει από τους οφειλέτες με ύψος οφειλής άνω του 1 εκατ. ευρώ, που έχει ως αποτέλεσμα αύξηση του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου σε αυτήν την κατηγορία κατά 2,7 δισ. ευρώ, ο αριθμός των οποίων σημείωσε αύξηση κατά 319 πρόσωπα, ενώ στη συγκεκριμένη κατηγορία οφειλής συγκεντρώνεται το 80% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου και μόλις το 0,2% των οφειλετών.
Σε κάθε περίπτωση στην αύξηση του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου στο εύρος οφειλής άνω του 1 εκατ. ευρώ σημαντική είναι η συνεισφορά των νομικών προσώπων, καθώς οι οφειλές που προέρχονται από αυτά αυξήθηκαν κατά 2,3 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση. Θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι από τα νομικά πρόσωπα προέρχεται το 73% των οφειλών στο συγκεκριμένο εύρος οφειλής, με το ληξιπρόθεσμο υπόλοιπό τους να αγγίζει στο τέλος του Ιουλίου του 2022 τα 65,8 δισ. ευρώ, ενώ αντίστοιχα το πλήθος των νομικών προσώπων που οφείλουν πάνω από 1 εκατ. ευρώ διαμορφώθηκε στα 5.407, καθώς αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά 203 νομικά πρόσωπα.
Όσον αφορά το συνολικό ληξιπρόθεσμο χρέος των 112 δισ. ευρώ, ποσοστό 23,2% αυτού, που αντιστοιχεί σε 26,1 δισ. ευρώ, αφορά οφειλές που χαρακτηρίζονται ως ανεπίδεκτες είσπραξης, με αποτέλεσμα το «πραγματικό» ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο, δηλαδή το συνολικό υπόλοιπο μετά την αφαίρεση του ανεπίδεκτου είσπραξης υπολοίπου να ανέρχεται την 1η Αυγούστου στα 86,5 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση κατά 2,3 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση.
Η διάρθρωση του πραγματικού ληξιπρόθεσμου χρέους
Είναι αξιοσημείωτο, όπως προκύπτει από την ποιοτική διάρθρωση του πραγματικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, ότι μόνο το 51,4% αυτού, που αντιστοιχεί σε 44,4 δισ. ευρώ, πηγάζει από φορολογικές οφειλές, όπως άμεσοι και έμμεσοι φόροι, φόροι στην περιουσία, ΦΠΑ, ειδικοί φόροι κατανάλωσης κ.ά.
Το υπόλοιπο των πραγματικών ληξιπρόθεσμων οφειλών προέρχεται από άλλες κατηγορίες οφειλής, που παρουσιάζουν χαμηλό ποσοστό είσπραξης, στις οποίες, σύμφωνα με στοιχεία της ΑΑΔΕ, περιλαμβάνονται τα πρόστιμα, φορολογικά και μη φορολογικά, τα οποία αποτελούν το 27,8% του πραγματικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, καθώς αγγίζουν τα 24,1 δισ. ευρώ. Οι μη φορολογικές οφειλές (καταπτώσεις εγγυήσεων, δικαστικά έξοδα, καταλογισμοί κτλ.), οι οποίες αποτελούν το 20,8% του πραγματικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 18 δισ. ευρώ.
Σχετικά με το νέο ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο της περιόδου 1/12/2021-31/7/2022, διαπιστώνεται σημαντική αύξηση, κατά 1,3 δισ. ευρώ, σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγουμένου έτους, με αποτέλεσμα να αγγίζει τα 4,8 δισ. ευρώ.Χαρακτηριστικό είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος του νέου ληξιπρόθεσμου υπολοίπου πηγάζει από την κατηγορία του φόρου εισοδήματος (1,3 δισ. ευρώ) και τον ΦΠΑ (1,7 δισ. ευρώ), ενώ το νέο ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο επιβαρύνεται από ακραίες τιμές, καθώς περίπου 23% αυτού (που αντιστοιχεί σε 1,1 δισ. ευρώ) προέρχεται από μόλις 22 οφειλέτες.
