Της Έφης Τριήρη
[email protected]
Σε μία άνευ προηγουμένου "δίνη" έχει εισέλθει η παγκόσμια οικονομία, που εκτείνεται πέραν της σημερινής κρίσης του κόστους διαβίωσης, με κορυφαίους αξιωματούχους να κάνουν λόγο για τεκτονικές αλλαγές που βρίσκονται σε εξέλιξη και οι οποίες αναδιαμορφώνουν το τοπίο.
Οι αλλαγές είναι πολλαπλές: μία μεταβαλλόμενη αγορά εργασίας καθώς οι αποκαλούμενοι baby boomers (αυτοί που γεννήθηκαν μεταξύ 1946 και 1964) συνταξιοδοτούνται, καταστροφές και διαταραχές εξαιτίας των ακραίων καιρικών συνθηκών, το κόστος των μέτρων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, πιο ασταθείς γεωπολιτικές δυνάμεις και ένα αβέβαιο μέλλον για το παγκόσμιο εμπόριο. Πρόκειται για τις πολύ πιο σημαντικές τάσεις, οι οποίες, σύμφωνα με κάποιους διαμορφωτές πολιτικής, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ένα μόνιμα πιο ακριβό κόσμο, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ανάλυση του Euronews.
"Υπάρχει τεράστια αβεβαιότητα για το πώς θα διαμορφωθεί η οικονομία τώρα που μετακινούνται οι τεκτονικές πλάκες. Και αυτή η αλλαγή δεν θα γίνει ανώδυνα", ανέφερε η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα αυτό το μήνα σε εκδήλωση στις Βρυξέλλες.
O επικεφαλής της Διεθνούς Τράπεζας Διακανονισμών (ΒIS), Αγκουστίν Κάρστενς, αναφέρθηκε στο μετασχηματισμό της παγκόσμιας οικονομίας στη διάρκεια των τελευταίων 10ετιών που δεν έφερε ωστόσο τα προσδοκωμένα αποτελέσματα. Από τη δεκαετία του 1990, το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας οικονομίας γνώρισε 30 ολόκληρα έτη δυναμικής ανάπτυξης με χαμηλό πληθωρισμό, σταθερή γεωπολιτική κατάσταση, τεχνολογική πρόοδο, επιτάχυνση της παγκοσμιοποίησης και άφθονο εργατικό δυναμικό. Αντί όμως να αδράξουν την ευκαιρία και να κάνουν επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις για το μέλλον, οι κυβερνήσεις συσσώρευσαν τεράστια χρέη κυνηγώντας ακόμη μεγαλύτερη ανάπτυξη. Και ενώ η παγκοσμιοποίηση έκανε πολύ πλούσιους λιγοστούς ανθρώπους, οδήγησε εκατομμύρια πολίτες σε συνθήκες φτώχειας.
Πολύ περισσότερο, η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, η πανδημία και ο πόλεμος στην Ουκρανία έδειξαν πόσο εύθραυστη ήταν αυτή η ανάπτυξη που πυροδοτήθηκε από το φθηνό χρέος. Τώρα, ο μεγαλύτερος φόβος είναι ότι όλες οι παραπάνω προκλήσεις που πλανώνται στον αέρα μπορεί να εξελιχθούν σε "καταιγίδα" που θα σαρώσει τα πάντα.
Για παράδειγμα, το δημογραφικό αποτελεί ένα τεράστιο πρόβλημα που δεν πρέπει να αγνοηθεί. Οι baby boomers θα συνταξιοδοτηθούν όλοι έως το 2030, ενώ ο γηράσκων πληθυσμός της Ευρώπης θα ξεπερνά τους νέους σε αναλογία 2 προς 1 από το 2060, με την αναλογία των άνω 65 ετών να έχει τριπλασιαστεί στην Κίνα από τη δεκαετία του 1950. Το πρόβλημα αυτό δεν είχε τύχει της ανάλογης προσοχής πριν αρχίσουν οι πιέσεις στις τιμές δηλ. πριν από το 2020. Τώρα όμως, η Fed αποδίδει σχεδόν το ήμισυ της πτώσης του εργατικού δυναμικού από τότε που ξέσπασε η πανδημία στη συνταξιοδότηση των baby boomers.
Και ενώ ένας γηράσκων πληθυσμός θα μπορούσε θεωρητικά να αποθερμάνει τη ζήτηση σε μία οικονομία και να οδηγήσει σε πτώση, μισθούς και τιμές, πολλά εξαρτώνται από το παγκόσμιο εμπόριο, το οποίο εδώ και δύο δεκαετίες με την άνοδο της Κίνας έχει προωθήσει τεράστιες ποσότητες φθηνών και εύκολα διαθέσιμων καταναλωτικών αγαθών. Την ίδια στιγμή όμως, η Γκεοργκίεβα ανέφερε ότι τα προβλήματα στην αλυσίδα προσφοράς λόγω της πανδημίας και τώρα του πολέμου στην Ουκρανίας έχουν ωθήσει πολλές επιχειρήσεις στο να δώσουν προτεραιότητα στην ασφάλεια της προσφοράς τους παρά στο χαμηλότερο κόστος, κίνηση που αναπόφευκτα καθιστά τα προϊόντα πολύ πιο ακριβά. Και όλα αυτά, καθώς η αντίληψη ότι η παγκοσμιοποίηση ευνόησε μία μερίδα πολιτών σε βάρος κάποιων άλλων οδήγησε στην κατηγορία των πολιτών που αισθάνονται ότι "έχουν παραμεληθεί" - ένας από τους παράγοντες που προκάλεσαν το Brexit και έχουν επηρεάσει και τις πολιτικές σε πολλές περιοχές του πλανήτη.
"Από αυτή την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί είναι πολύ δύσκολο να εξέλθουμε γρήγορα", ανέφερε ο οικονομολόγος Ντάγκλας Ίργουιν του Dartmouth College. Επιπλέον, συμπληρώνει, οι πολιτικές για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μας οδηγούν σε έναν πιο ακριβό κόσμο και γι΄αυτό το θέμα είναι πώς εμείς τον διαχειριζόμαστε.
O κοινός παρονομαστής στις δημογραφικές τάσεις, το εμπόριο και τις κλιματικές προκλήσεις είναι ότι "ροκανίζουν" το μέτωπο της προσφοράς στην οικονομία - είτε πρόκειται για προσφορά εργατικού δυναμικού, είτε αγαθών είτε πρώτων υλών - κάτι που οι κεντρικοί τραπεζίτες δεν μπορούν να διευθετήσουν ή να αποκαταστήσουν με τη νομισματική πολιτική.
Μέσα σε έναν τέτοιο κόσμο, μόνο βαθιές και μακροπρόθεσμου ορίζοντα μεταρρυθμίσεις μπορού να αποκαταστήσουν τις ισορροπίες: στην εκπαίδευση και στην υγεία για να ενισχυθεί το ανθρώπινο "κεφάλαιο", στην ενεργειακή μετάβαση για να αποφευχθούν νέες κρίσεις ορυκτών καυσίμων, μαζί με λογικές δαπάνες σε καινοτομία και υποδομές ώστε να διασφαλιστεί η αύξηση της αποδοτικότητας.
