Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Θαύμα, Θαύμα: Η τιμή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη υποχώφρησε χθες κάτω από τα 250 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Η τιμή των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης Σεπτεμβρίου στον ενεργειακό κόμβο TTF του Άμστερνταμ διολίσθησε έως και τα 245 ευρώ ανά MWh. Ο λόγος είναι ότι οι περισσότερες χώρες της Ε.Ε. προχωρούν με γοργούς ρυθμούς στην πλήρωση των υπόγειων αποθηκευτικών εγκαταστάσεων με φυσικό αέριο. Το επίπεδο των αποθεμάτων έχει φτάσει μάλιστα σχεδόν στο 80%, δύο μήνες πριν από την έναρξη της περιόδου θέρμανσης. Οι τιμές επηρεάστηκαν επίσης από την ελαφρά μείωση, τις τελευταίες ημέρες, του κόστους των ασιατικών συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης για την προμήθεια υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Την περασμένη εβδομάδα, πάντως, η τιμή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη είχε ξεπεράσει κατά πολύ τα 300 ευρώ ανά μεγαβατώρα, πλησιάζοντας -για πρώτη φορά- το ιστορικό ρεκόρ των 345 ευρώ στις 7 Μαρτίου.
Για την ιστορία, πριν από έναν χρόνο οι τιμές του φυσικού αερίου ήταν μόλις στα… 27 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Και αυτό ήταν τότε… σοκ, αφού τον Μάιο του 2020 η τιμή ήταν μόλις… 6 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Χρειάστηκε βέβαια να περάσουν έξι μήνες από την έναρξη του πολέμου για να ξυπνήσει πραγματικά η Κομισιόν. Και αφού ουσιαστικά είχε απορρίψει επί μήνες την πρόταση των χωρών της Νότιας Ε.Ε. για την επιβολή ενιαίου ευρωπαϊκού πλαφόν στην τιμή του αερίου, αλλά και κοινές προμήθειες.
Σήμερα έρχεται η πρώτη μεγάλη δοκιμασία για τους Ευρωπαίους με τη Gazprom να κλείνει τελείως τις στρόφιγγες του Nord Stream για τρεις ημέρες.
Στροφή του Βερολίνου
Το τραγικό είναι ότι μέχρι τώρα όλες αυτές οι προσπάθειες είχαν αποτύχει, μεταξύ άλλων, λόγω της άρνησης της Γερμανίας. Και το ειρωνικό είναι ότι τα καλά νέα έρχονται και πάλι από το Βερολίνο: Η Γερμανία φαίνεται ότι θα συναινέσει στο πλαφόν στις τιμές χονδρικής της Ε.Ε. για το φυσικό αέριο, αλλά και στη δυνατότητα αποσύνδεσης του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας από το φυσικό αέριο. Τόσο ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς όσο και ο υπουργός Οικονομίας και Περιβάλλοντος, Ρόμπερτ Χάμπεκ, ξεκίνησαν τη συζήτηση και για τα δύο ζητήματα, αφού επί μήνες απέρριπταν τις σχετικές προτάσεις του Νότου. Ο Ρόμπερτ Χάμπεκ έστειλε μάλιστα γραπτό μήνυμα σε Ευρωπαίους υπουργούς Ενέργειας, επισημαίνοντας ότι το Βερολίνο πιθανόν να εξετάσει την επιβολή πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου στις 9 Σεπτεμβρίου. «Σήμερα η τιμή του φυσικού αερίου πέφτει και δεν είναι τυχαίο», γράφει η ιταλική εφημερίδα «Il Sole 24 Ore» και εξηγεί: «Είναι πολύ εύλογο ότι η τιμή του αερίου θα πέσει γιατί αναμένεται ευρωπαϊκή παρέμβαση».
Ισπανική παρέμβαση
Η ισπανική κυβέρνηση προτείνει μάλιστα στην Ε.Ε. να εφαρμόσει το ίδιο σύστημα ανώτατων τιμών που χρησιμοποιείται -κατ’ εξαίρεση- στην Ιβηρική Χερσόνησο, γράφει η ισπανική εφημερίδα «El Pais». Η υπουργός Ενέργειας της Ισπανίας, Τερέζα Ριμπέρα, ανακοίνωσε ότι θα καταθέσει πρόταση για αποσύνδεση του φυσικού αερίου από τη χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στη συνεδρίαση των υπουργών Ενέργειας των 27 στις 9 Σεπτεμβρίου. Την πρόταση της Μαδρίτης υποστηρίζει και ο καγκελάριος της Αυστρίας Καρλ Νεχάμερ, που ζήτησε να αποσυνδεθούν οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος από τις τιμές του φυσικού αερίου στην Ε.Ε. Ουδείς βέβαια μπορεί να στοιχηματίσει ότι θα συνεχιστεί η πτώση των τιμών. Ιδιαίτερα, εν αναμονή της αναστολής από σήμερα και για τρεις ημέρες των προμηθειών μέσω του Nord Stream 1, λόγω εργασιών συντήρησης. Ήδη, η γαλλική εταιρεία κοινής ωφελείας Engie SA ανακοίνωσε ότι ο ρωσικός ενεργειακός κολοσσός Gazprom θα περιορίσει τις προμήθειες φυσικού αερίου «λόγω μιας διαφωνίας μεταξύ των μερών σχετικά με την εφαρμογή ορισμένων συμβάσεων».
Την ίδια ώρα κορυφαίοι εισαγωγείς LNG στην Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα πηγαίνουν στην αγορά spot για να ξαναγεμίσουν τα αποθέματα, οδηγώντας τις τιμές LNG στην Ασία σε υψηλό πέντε μηνών. Μ’ αυτά και μ’ αυτά, πολλοί ειδικοί δεν αποκλείουν να ξεπεράσει τα 400 δολάρια η τιμή του αερίου, αν ο χειμώνας είναι βαρύς και μειωθούν τα αποθέματα.
Η ανάγκη φιλοτιμία
Με τις τιμές της ενέργειας όμως να εκτοξεύονται στα ύψη, η κυβέρνηση Σολτς πιέζεται να απαρνηθεί την απόφαση να πει αντίο στα πυρηνικά εργοστάσια. Και το ερώτημα είναι τι θα κάνουν οι Πράσινοι σε μια τέτοια περίπτωση; Θα συναινέσουν ή θα προκαλέσουν μια κυβερνητική κρίση, «Ιταλικού τύπου»; Το μαχαίρι έφτασε λοιπόν στο κόκαλο, εν όψει του επερχόμενου χειμώνα και του κινδύνου ύφεσης στην οικονομία της Ευρωζώνης.
Διακυβεύονται πολλά περισσότερα από το μέλλον της Ουκρανίας
Σε κάθε περίπτωση, όσο συνεχίζεται η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία γίνεται σαφές ότι διακυβεύονται στην Ευρώπη πολλά περισσότερα από το μέλλον της Ουκρανίας. Εξελίσσονται μεγάλες αλλαγές στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων, καθώς ο πόλεμος πυροδοτεί μια αναδιοργάνωση του παγκόσμιου ενεργειακού εφοδιασμού. Η Ρωσία είναι ο δεύτερος σημαντικότερος εξαγωγέας πετρελαίου στην παγκόσμια αγορά, μετά τη Σαουδική Αραβία, και ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Η γηραιά ήπειρος, ως η πιο εξαρτημένη από τις ρωσικές ενεργειακές προμήθειες περιοχή, δεν αποκλείεται να αναδειχθεί στο κλειδί για τη νέα τάξη πραγμάτων. Ο ενεργειακός εφιάλτης ξύπνησε επιτέλους την Ευρώπη; Και αν ναι, θα είναι αρκετό το ανανεωμένο πνεύμα αλληλεγγύης για να σπάσει την εξάρτηση από τη Ρωσία;
Μέχρι στιγμής το καθεστώς κυρώσεων της Ε.Ε. κατά της Μόσχας έχει καλύψει σχεδόν τα πάντα εκτός από την ενέργεια. Έχει αποκλειστεί σε μεγάλο βαθμό η πρόσβαση της Ρωσίας στις δυτικές τράπεζες και στον εναέριο χώρο. Οι κυρώσεις έχουν απομονώσει πολλά μέλη του καθεστώτος και της οικογένειας του Πούτιν και δεσμεύουν ρωσικά περιουσιακά στοιχεία και οικονομικά αποθέματα. Αλλά το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο εξακολουθούν να ρέουν, προς το παρόν, επειδή δεν υπάρχει βιώσιμη εναλλακτική πηγή. Ειδικά για το αέριο, η άμεση διακοπή της ροής από τη Μόσχα θα προκαλούσε τεράστια οικονομική ζημιά. Πιθανότατα θα διέλυε τη δυτική συμμαχία καθώς μεμονωμένα κράτη αναζητούν τις δικές τους, επιμέρους συμφωνίες.
