Tου Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Η ευρωπαϊκή αγορά εργασίας φαίνεται να διέρχεται μια άνευ προηγουμένου χρυσή εποχή. Τα τελευταία στοιχεία της Eurostat που δημοσιεύθηκαν τον Ιούλιο αναφέρουν μια αγορά εργασίας σε πλήρη εξέλιξη στη Γηραιά Ήπειρο.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το ποσοστό απασχόλησης των ατόμων ηλικίας μεταξύ 20 και 64 ετών διαμορφώθηκε στο 74,5% το πρώτο τρίμηνο του 2022, αυξημένο κατά 0,5% σε σύγκριση με το τελευταίο τρίμηνο του 2021.
Πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό όλων των εποχών για την Ένωση και για το έβδομο συνεχόμενο τρίμηνο ανάπτυξης στην απασχόληση, μετά το φθινόπωρο του 2020. Πριν από δέκα χρόνια, για παράδειγμα, υπήρχε ένα ποσοστό απασχόλησης 66%.
Τα ρεκόρ απασχόλησης φαίνεται όμως να έρχονται σε αντίθεση με το αναδυόμενο φαινόμενο της «μεγάλης παραίτησης», δηλαδή της οικειοθελούς εγκατάλειψης της απασχόλησης. Αλλά αυτό είναι μόνο ένα φαινομενικό παράδοξο, το οποίο αντίθετα κρύβει μια άνευ προηγουμένου αστάθεια της αγοράς εργασίας στα γεωγραφικά μήκη και πλάτη της ΕΕ.
Δεν καταγράφει για παράδειγμα, την ολοένα αυξανόμενη απόσταση μεταξύ των εταιρειών και των εργαζομένων, ιδιαίτερα των νέων. Μια απόσταση που επηρεάζεται όχι μόνο οικονομικά αλλά και κοινωνικά και ψυχολογικά .
Διαφορετική πραγματικότητα
Η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική, ειδικά όταν την δούμε μέσα από τα μάτια των νέων ανθρώπων. Παρά τις βελτιώσεις προς το τέλος του 2021, η ανεργία των νέων παρέμεινε κατά μια ποσοστιαία μονάδα υψηλότερη από τα επίπεδα πριν από την κρίση (το 2019).
Και κυρίως μεταξύ των εργαζομένων σχεδόν 1 στους 2, δηλαδή 45,9%, έχει σύμβαση ορισμένου χρόνου, σε σύγκριση με μόνο 1 στους 10 του συνόλου των εργαζομένων (10,2%). «Κατά μέσο όρο, οι νέοι είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίσουν μια δύσκολη κοινωνική και οικονομική κατάσταση», αναφέρει η έκθεση της Κομισιόν για την απασχόληση και τις κοινωνικές εξελίξεις στην Ευρώπη το 2022.
«Ακόμη και πριν από την πανδημία, το εισόδημα των νέων ήταν πιο ασταθές από αυτό των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας. Οι οικογένειες με επικεφαλής νέους βιώνουν μεγαλύτερη φτώχεια, αν και υπάρχουν έντονες διαφορές μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Οι νέοι δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν σε καθημερινά έξοδα, όπως λογαριασμούς και ενοίκια, και το 61% από αυτούς ανησυχεί για την εύρεση ή τη διατήρηση επαρκούς στέγασης για τα επόμενα δέκα χρόνια».
«Πρωταθλήτρια» η Ελλάδα
Ο αριθμός των ανέργων νέων κάτω των 25 ετών στην ΕΕ έφτασε τα 2,6 εκατομμύρια τον Απρίλιο. Το ποσοστό των ανέργων νέων μειώθηκε επίσης από έτος σε έτος, από 18,4% στο σημερινό 13,9%. Σε απόλυτους αλλά και σε σχετικούς όρους, η ανεργία των νέων είναι σημαντικά χαμηλότερη από ό,τι πριν από την πανδημία του κορωνοϊού, όπως αναφέρουν τα τρέχοντα στοιχεία της Eurostat. Η διακύμανση είναι όμως τεράστια στις χώρες μέλη.
Το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας των νέων αναφέρεται στην Ιρλανδία, στο 5,6%. Ακολουθούν η Γερμανία (5,7%), η Μάλτα (6,8), η Ολλανδία (6,9) και η Τσεχία (7,9).
Στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άτομα κάτω των 25 ετών καταγράφονται έχουν διψήφια νούμερα. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας μεταξύ των νέων (36,8%), ενώ η Ισπανία πλησιάζει το 30% (28,9%).
«Μεγάλος Ανασχηματισμός»
Η αύξηση της ανασφάλειας και οι αυξανόμενες δυσκολίες για τους νέους είναι δύο τάσεις αποκτούν την όψη μιας πραγματικής κοινωνικής έκτακτης ανάγκης. Παρ’ όλα αυτά, οι νέοι άνθρωποι είναι οι όλο και πιο δυσαρεστημένοι, αναζητούν καλύτερες ευκαιρίες, ενώ οι εταιρείες φαίνεται να συνεχίζουν να αγνοούν τις ανάγκες των εργαζομένων τους.
Έτσι, βρίσκεται σε εξέλιξη ένας «Μεγάλος Ανασχηματισμός», όπως αποκαλεί αυτό το φαινόμενο το ιστορικό αμερικανικό ερευνητικό ινστιτούτο Gallup. Ήδη, το φαινόμενο αυτό καταγράφεται έντονα στη Γερμανία, όπου -σύμφωνα με την Gallup- τέσσερις στους 10 νέους Γερμανούς (39%) θα σταματούσαν να εργάζονται αν είχαν την οικονομική δυνατότητα, σε σύγκριση με 25% το 2016.
Ταυτόχρονα, το 40% αναζητά νέα θέση εργασίας: ρεκόρ αριθμών που σε όρους μεταβλητότητας φέρνουν τη γερμανική αγορά εργασίας πιο κοντά στην αμερικανική. Δημιουργείται ένα εξαιρετικά ευαίσθητο οικονομικό και κοινωνικό πλαίσιο, που θέτει νέες προκλήσεις για τις επιχειρήσεις. Στην πραγματικότητα, δυσκολεύονται ολοένα και περισσότερο να βρουν νέους εργαζόμενους.
Η ψυχική υγεία
Η άλλη όψη αυτού του νομίσματος, που συχνά μένει στη σκιά, είναι ένα ζήτημα που τώρα ξεπερνά πολύ την κατάσταση έκτακτης ανάγκης: η ψυχική υγεία των εργαζομένων. Τα στοιχεία της Gallup στη Γερμανία δείχνουν ότι το 38% των εργαζομένων αισθάνονται εξαντλημένοι από το άγχος στην εργασία τις τελευταίες 30 ημέρες.
Τα ποσοστά αυτά επιβεβαιώθηκαν από μια άλλη έρευνα σε Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Ολλανδία και Πολωνία, από την καναδική πλατφόρμα Lifeworks . Μάλιστα, το 41% των ερωτηθέντων βρέθηκε ότι διατρέχουν υψηλό κίνδυνο ψυχικών διαταραχών, όπως άγχος και κατάθλιψη, σχεδόν τριπλάσιο από ό,τι βρέθηκε σε παρόμοιες έρευνες που πραγματοποιήθηκαν το 2017 και το 2019.
Περισσότεροι από τους μισούς αναφέρουν ότι οι συνάδελφοί τους επηρεάζονται πλέον περισσότερο από το άγχος από ό,τι στην προ πανδημίας περίοδο. Και σε αυτήν την περίπτωση, οι νέοι επηρεάζονται περισσότερο: οι εργαζόμενοι κάτω των 40 ετών δηλώνουν ότι είχαν αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχική τους υγεία από την πανδημία σχεδόν διπλάσιο από εκείνους άνω των 50 ετών.
Μια κατάσταση που επιδεινώνεται από τον φόβο για το μέλλον, αλλά και τις επιπτώσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Το 54% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι επηρεάζεται αρνητικά από τη σύγκρουση, το 40% ανησυχεί για την κλιμάκωση και τη διεύρυνση των εχθροπραξιών, το 31% ανησυχεί για τις οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου, το 23% ανησυχεί για τα δεινά των εμπλεκομένων.
