Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Ακούγεται παράξενο, αλλά οι ευρωπαϊκές τιμές του σιταριού για τη νέα σοδειά, μειώνονται σημαντικά τις τελευταίες ημέρες. Από την κορύφωσή τους στα τέλη Μαρτίου, έχουν υποχωρήσει κατά 105 ευρώ -λίγο πάνω από τα 330 ευρώ- καταγράφοντας μείωση 25%.
Η υποχώρηση των τιμών συνδέεται προφανώς με τις νέες προοπτικές εξαγωγής των σιτηρών της Ουκρανίας, καθώς η Ρωσία δηλώνει έτοιμη να συνεργαστεί με τα Ηνωμένα Έθνη για την αντιμετώπιση των κινδύνων μιας παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης. Σύμφωνα με αναλυτές, σχεδόν όλα τα ασφάλιστρα κινδύνου που επιβλήθηκαν λόγω του πολέμου, έχουν «εξαφανιστεί» από τις τιμές. Στο καλαμπόκι επίσης, οι τιμές στα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης μειώθηκαν επίσης κατά 10 ευρώ, σε μόλις 288,25 ευρώ ανά τόνο. Αυτή είναι η χαμηλότερη τιμή για το καλαμπόκι από τα τέλη Φεβρουαρίου, όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Στη μείωση των διεθνών τιμών αναμένεται να συμβάλει και η Ρωσία, που μείωσε πρόσφατα τον φόρο εξαγωγής σιτηρών για να αυξήσει τις εξαγωγές της στη νέα σεζόν 2022-2023. Οπως ανακοίνωσε το Υπουργείο Γεωργίας στη Μόσχα, η παραγωγή σταριού θα ανέλθει σε επίπεδα ρεκόρ αυτό το καλοκαίρι, κάτι που θα δημιουργήσει εξαγωγικό πλεόνασμα ρεκόρ για τη σεζόν για τη σεζόν 2022/23.
«Η Ρωσία θα μπορούσε να διαθέσει προς εξαγωγή κάπου 41 εκατομμύρια τόνους σιταριού -κάτι που αποτελεί ρεκόρ και συνιστά αύξηση 25% από την περασμένη σεζόν», σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές και εμπόρους. Οι ίδιες πηγές εκτιμούν ότι η ρωσική συγκομιδή σιταριού το 2022, θα αυξηθεί κατά 14% σε 86,9 εκατομμύρια τόνους (προηγούμενο έτος 81 εκατομμύρια τόνοι). Αλλά οι αναλυτές λένε επίσης ότι οι εξαγωγές θα αντιμετωπίσουν μια σειρά από δυσκολίες. Εάν επιτευχθούν οι στόχοι της Μόσχας, η Ρωσία θα παραμείνει ο μεγαλύτερος εξαγωγέας σιταριού στον κόσμο.
Τέσσερις συν δύο «παίκτες»
Τέσσερις Δυτικοί αγροτικοί όμιλοι κυριαρχούν στην παγκόσμια αγορά σιτηρών με την κωδική ονομασία «ABCD» : Είναι η συντομογραφία των τεσσάρων δυτικών εταιρειών Archer, Bunge, Cargill και Daniels Midland, που κυριαρχούν στο παγκόσμιο εμπόριο αγροτικών προϊόντων. Οι εταιρείες διαθέτουν πλοία, λιμάνια, σιδηρόδρομους, διυλιστήρια, σιλό, ελαιοτριβεία και εργοστάσια. Το μερίδιό τους στην παγκόσμια αγορά είναι 70%. Οι ποσότητες εξαγωγής εξαρτώνται από τη ζήτηση των επιμέρους χωρών. Οι τιμές του σιταριού εξαρτώνται από την ανταλλαγή. Οι εταιρείες του Ομίλου ABCD είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο και έχουν μεγάλη επιρροή στη χρηματιστηριακή τιμή μέσω της ισχύος τους στην αγορά. Ως εκ τούτου κυριαρχούν στην παγκόσμια αγορά σιταριού και φυσικά επωφελούνται από τις διακυμάνσεις των τιμών .Στην παγκόσμια αγορά σιτηρών έχουν αποκτήσει ισχυρό ρόλο επίσης ο κινεζικός όμιλος Cofco και η ρωσική εταιρεία RIF
Παρέμβαση της ΕΕ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να αγοράσει πολλά εκατομμύρια τόνους ουκρανικών σιτηρών και να τα στείλει σε ευάλωτες χώρες ως επισιτιστική βοήθεια, δήλωσε ο επικεφαλής του γαλλικού βιομηχανικού ομίλου Intercereales. «Η ΕΕ θα μπορούσε ενδεχομένως να αγοράσει 2 έως 3 εκατομμύρια τόνους σιτηρών για προσωρινή αποθήκευση σε κράτη μέλη που συνορεύουν με την Ουκρανία», δήλωσε Ζαν Φρανσουά Λουαζό, Πρόεδρος της Intercereales. «Αυτό θα επέτρεπε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να χρηματοδοτήσει τους Ουκρανούς αγρότες ώστε να μπορέσουν να αγοράσουν σπόρους, λιπάσματα και καύσιμα. Επίσης θα επέτρεπε σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες που βρίσκονται σε δεινή κατάσταση να λαμβάνουν δωρεές τροφίμων από την Ευρωπαϊκή Ένωση σε μεγάλη κλίμακα», τόνισε ο Λουαζό.
Οι εξαγωγές σιτηρών της Ουκρανίας τον Ιούνιο μειώθηκαν κατά 43% σε ετήσια βάση. Κάπου 1,7 εκατομμύρια τόνοι σιτηρών μεταφέρθηκαν τον Μάιο μέσω ξηράς από Πολωνία και Ρουμανία και 2,5 εκατομμύρια τόνοι τον Ιούνιο.
Η Ουκρανία παράγει ετησίως, πάνω από 60 εκατομμύρια τόνους σιτηρών, κυρίως σιτάρι, καλαμπόκι και κριθάρι. Περισσότερο από το ήμισυ της παραγωγής πηγαίνει σε εξαγωγές.
Το Κίεβο σχεδιάζει τώρα την εξαγωγή 20 εκατομμυρίων τόνων τους επόμενους τρεις μήνες, χρησιμοποιώντας τις υποδομές της ΕΕ, αλλά αυτό δεν είναι ρεαλιστικό. Το πρόβλημα είναι ότι μέσω ξηράς μπορεί να μεταφερθεί ένα μικρό ποσοστό των εξαγώγιμων σιτηρών, λόγω και του διαφορετικού πλάτους των σιδηρογραμών στην ΕΕ και στην Ουκρανία.
Η Επίτροπος Μεταφορών της ΕΕ, Αντίνα Βαλεάν εξηγεί ότι «ενώ ένα μεγάλο πλοίο μπορεί να μεταφέρει έως 70.000 τόνους σιτηρών, ένα φορτηγό τρένο μήκους 600 μέτρων μεταφέρει περίπου 1900 τόνους και μια φορτηγίδα έως 3.000 τόνους. Ένα φορτηγό αυτοκίνητο μπορεί να μεταφέρει 25 τόνους - σταγόνα στον ωκεανό - αλλά ακόμη και αυτή η μία σταγόνα είναι σημαντική σε αυτές τις συνθήκες,» τονίζει η Ευρωπαία Επίτροπος
«Πρωτοφανής ξηρασία»
Εκτός από τον πόλεμο, οι Ουκρανοί αγρότες έχουν εφέτος να αντιμετωπίσουν μια ξηρασία που δεν έχει παρατηρηθεί εδώ και χρόνια. Δέκα εκατομμύρια τόνοι πιθανότατα θα χαθούν λόγω της ξηρασίας, εκτιμούν οι αρχές. Είναι ενδεικτικό ότι σε ορισμένες περιοχές της χώρας όπου δεν υπάρχουν έντονες εχθροπραξίες, λόγω της ξηρασίας η παραγωγή σιτηρών είναι μικρότερη από άλλα μέρη της Ουκρανίας, όπου μαίνεται ο πόλεμος.
Σε κάθε περίπτωση, το «μάρμαρο» θα το πληρώσει ο Τρίτος Κόσμος. Μια καταστροφή διαφαίνεται τώρα, ειδικά στην Αφρική. Η Σομαλία και το Μπενίν, για παράδειγμα, εξαρτώνται 100% από εισαγωγές από τη Ρωσία και την Ουκρανία. Συγκριτικά: η Αίγυπτος 82%, το Σουδάν 75%,η Τανζανία 64%. Λίγο κάτω από το 70% είναι η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (η δεύτερη μεγαλύτερη σε έκταση και τέταρτη μεγαλύτερη χώρα στην Αφρική από άποψη πληθυσμού) και η Σενεγάλης. Ανάλογα με την περιοχή, το σιτάρι χρησιμοποιείται ως ζωοτροφή ή ως βασική τροφή. Οι παράπλευρες απώλειες του πολέμου…
