Της Νατάσας Στασινού
nstasinou@naftemporiki.gr
Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η «τέλεια καταιγίδα». Μόνο που αυτό που έζησαν οι αγορές το πρώτο εξάμηνο του 2022 ήταν κάτι πολύ χειρότερο, κάτι ακόμη πιο σαρωτικό. 13 τρισ. δολάρια έγιναν στάχτη στις αγορές μετοχών, ενώ ισχυρότατοι ήταν οι τριγμοί στις αγορές ομολόγων και κρυπτονομισμάτων. Ο δείκτης φόβου (VIX) απογειώθηκε 64,7%. Γιατί αυτό που έζησε η ανθρωπότητα και η πραγματική οικονομία ήταν εφιαλτικό. Ένας πόλεμος διαρκείας με ατελείωτους βομβαρδισμούς, ισοπεδωμένες πόλεις, πυρηνικές απειλές και χιλιάδες νεκρούς στην καρδιά της Ευρώπης. Και ένας σκληρός οικονομικός πόλεμος κυρώσεων και αντιποίνων που έβαλε φωτιά στις τιμές ενέργειας και στους προϋπολογισμούς κυβερνήσεων, επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Όλα αυτά σε έναν κόσμο που ακόμη πάλευε με την πανδημία της Covid-19 και τα βαριά συμπτώματα των lockdowns στην εφοδιαστική αλυσίδα.
Ύστερα από δύο χρόνια χάους λόγω της Covid-19, οι επενδυτές είχαν ελπίδες για ουσιαστική ανάκαμψη των οικονομιών και επιστροφή των αγορών σε μία κάποια «κανονικότητα». Έχοντας πάθει και μάθει, περίμεναν βέβαια και προσωρινές αναταράξεις ή δυσάρεστες εκπλήξεις. Γνώριζαν άλλωστε ότι ο πληθωρισμός ακολουθεί από τα τέλη του 2021 την ανιούσα και πως έχει φτάσει η ώρα οι κεντρικές τράπεζες θα σημάνουν – με σταδιακά βήματα - το τέλος της εποχής του φθηνού χρήματος. Αλλά σε καμία περίπτωση δεν ήταν προετοιμασμένοι για όλα αυτά που ήρθαν – ειδικά στο δεύτερο τρίμηνο του έτους.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στα τέλη Φεβρουαρίου ήταν ένας παράγοντας που λειτούργησε ως «βόμβα διασποράς» και πυροδότησε μία αιμορραγία χωρίς προηγούμενο. Για τον παγκόσμιο δείκτη μετοχών MSCI World Stocks ήταν το χειρότερο πρώτο εξάμηνο από τη δημιουργία του, το 1990. Η πτώση της τάξης του 20% ήταν κατά πολύ μεγαλύτερη από εκείνη του πρώτο εξαμήνου του 2001 και του 2002, όταν τα πάντα βρίσκονταν στη σκιά της τρομοκρατίας, του 2008 όταν η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση βύθιζε την παγκόσμια οικονομία σε ύφεση. Οι ρευστοποιήσεις ήταν πιο επώδυνες από εκείνες του 2010, όταν η κρίση χρέους χτυπούσε την πόρτα της Ευρωζώνης, ή του 2020, όταν ο νέος κορωνοϊός κατέφθασε για να ανατρέψει τα πάντα στη ζωή μας.
Στην Ευρώπη ο δείκτης Stoxx 600 είχε απώλειες 11% το δεύτερο τρίμηνο και έχει υποχωρήσει 17% από τις αρχές του έτους. Μάλιστα για τον δείκτη της Ευρωζώνης Eurozone Stoxx Index οι απώλειες στο εξάμηνο φτάνουν στο 23%. Εξίσου ζοφερή η εικόνα στις ΗΠΑ με πτώση 12% στο τρίμηνο και 15% στο εξάμηνο για τον Dow Jones. Ο S&P 500, που είναι και ο πλέον αντιπροσωπευτικός δείκτης της αμερικανικής αγοράς, ύστερα από βουτιά 17% στο δεύτερο τρίμηνο, παρουσιάζει απώλειες 20% από τις αρχές του έτους. Οι πρωταγωνίστριες των προηγούμενων ετών FAANG (Facebook, Apple, Amazon, Netflix και Google) έχασαν το 32% της αξίας τους.
Σφυροκόπημα στα ομόλογα
Ανηλεές ήταν σφυροκόπημα και για τα ομόλογα, με το sell off να εντείνεται όσο γινόταν πιο φανερό ότι ο υψηλός πληθωρισμός ήρθε για να μείνει και οι επιτοκιακές αυξήσεις θα είναι πολύ μεγαλύτερες από ό,τι αρχικά υπολογιζόταν. Για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος των πιέσεων στην αγορά, για τα αμερικανικά 10ετή κρατικά ομόλογα (treasuries) το πρώτο εξάμηνο του 2022 ήταν σύμφωνα με το Reuters το χειρότερο από το… 1788! Απώλειες της τάξης του 22% για τα γερμανικά ομόλογα και 25% για τα ιταλικά ομόλογα, που όπως και τα ελληνικά είδαν μέσα στον Ιούνιο τις αποδόσεις του να απογειώνονται, για να έρθει τελικά η παρέμβαση της ΕΚΤ που ανακοίνωσε ένα νέο εργαλείο για την αποτροπή του κατακερματισμού της αγοράς.
Εφιάλτης στον δρόμο με τα cryptos
Ακατάσχετη αιμορραγία και στην αγορά κρυπτονομισμάτων. Το Bitcoin το διάστημα Απριλίου - Ιουνίου καταγράφει πτώση 58% - τη μεγαλύτερη από το τρίτο τρίμηνο του 2011, όταν ήταν ακόμη στα πρώτα βήματά του. Μέσα σε αυτή την δεκαετία έχει βιώσει θεαματικές κούρσες και απότομες βουτιές, αλλά συνολικά έχει δει την αξία του να αυξάνεται σε επίπεδα, που πολλοί αμφισβητούν εάν είναι ρεαλιστικά. Τώρα το κλίμα αβεβαιότητας και αποστροφής από το ρίσκο αποκαλύπτει ότι οι βάσεις του εξακολουθούν να μην είναι πολύ γερές. Κυμαίνεται πλέον κάτω από τα 20.000 δολάρια, πολύ μακριά από το ιστορικό ρεκόρ των 69.000 δολαρίων που είχε καταγραφεί μόλις τον περασμένο Νοέμβριο.
«Φωτιά» στις τιμές της ενέργειας
Και ενώ οι υπόλοιπες αγορές βίωναν έναν κατήφορο χωρίς τέλος, εκείνη των εμπορευμάτων κάλπαζε με «οδηγό» την ενέργεια. Ο δείκτης CRB Commodities έχει ενισχυθεί 30% από τις αρχές του έτους. Το φυσικό αέριο έχει δει την τιμή του να ενισχύεται 63,6% σε αυτό το διάστημα, το μπρεντ καταγράφει κέρδη περίπου 52% και το κόστος του σιταριού έχει αυξηθεί κατά σχεδόν 20%. Ήταν το πιο δυναμικό ράλι για τα εμπορεύματα από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.
