Τη στρατηγική της ΕΕ για να καταστεί η διάλυση των παλιών πλοίων ασφαλέστερη για τους εργαζόμενους και για το περιβάλλον εξέθεσε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Κάθε χρόνο, 200 έως 600 μεγάλα εμπορικά πλοία διαλύονται προς χάριν των πολύτιμων χαλύβδινων παλιοσιδερικών τους. Πολλά πλοία που παροπλίζονται στην Ευρώπη καταλήγουν, για να υποστούν διάλυση, σε παραλίες της Νότιας Ασίας. Η έλλειψη περιβαλλοντικής προστασίας και μέτρων ασφαλείας έχει ως αποτέλεσμα μεγάλη συχνότητα ατυχημάτων, κινδύνους για την υγεία και εκτεταμένη ρύπανση παραλιών.
Η προτεινόμενη στρατηγική για τη βελτίωση της διάλυσης των πλοίων περιλαμβάνει δράσεις για την υποβοήθηση της εφαρμογής βασικών συνιστωσών διεθνούς σύμβασης για την ασφαλή ανακύκλωση των πλοίων, η οποία αναμένεται να συναφθεί τον Μάιο του 2009. Επίσης, προτείνει μέτρα για την ενθάρρυνση της εθελοντικής δράσης του ναυτιλιακού κλάδου και για τη βελτίωση της τήρησης της κείμενης νομοθεσίας της ΕΕ που διέπει τις μεταφορές αποβλήτων.
Ο αρμόδιος για το περιβάλλον Ευρωπαίος Επίτροπος Σταύρος Δήμας δήλωσε: «Ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν σημειωθεί βήματα προόδου στις βιομηχανικές πρακτικές, το πρόβλημα της διάλυσης πλοίων παραμένει οξύ. Εργαζόμενοι στη Νότια Ασία αποτελούν το αντικείμενο εκμετάλλευσης και οι ζωές τους τίθενται σε κίνδυνο, αφού εργάζονται υπό συνθήκες αξιοθρήνητες, ενώ παραλίες ρυπαίνονται και απειλούνται οικοσυστήματα. Ο καλύτερος τρόπος υπέρβασης της κρίσης στον κλάδο της διάλυσης των πλοίων είναι η συνεργασία σε επίπεδο ΕΕ και σε διεθνές επίπεδο. Προσβλέποντας στη σύναψη, το προσεχές έτος, μιας δεσμευτικής σε παγκόσμιο επίπεδο σύμβασης, η ΕΕ ήδη εργάζεται στην κατεύθυνση της ενίσχυσης των νέων κανόνων. Η στρατηγική που εκτίθεται σήμερα αναμένεται να εξασφαλίσει ότι τα πλοία που συνδέονται στενά με την ΕΕ θα διαλύονται μόνο σε ασφαλείς και φιλικές προς το περιβάλλον εγκαταστάσεις».
Το ζήτημα των πρακτικών διάλυσης των πλοίων
Ο αριθμός των κέντρων διάλυσης πλοίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει μειωθεί την τελευταία εικοσαετία και δεν υπάρχει πλέον επαρκής δυναμικότητα για τη διάλυση των μεγάλων εμπορικών στόλων που πλέουν με σημαίες της ΕΕ ή που ανήκουν σε εταιρίες στην ΕΕ.
Σήμερα η διάλυση πλοίων πραγματοποιείται σε μεγάλο βαθμό στη νότια Ασία – κυρίως στην Ινδία, το Μπαγκλαντές και το Πακιστάν. Η δραστηριότητα αυτή προσφέρει χιλιάδες θέσεις εργασίας, πλην όμως οι συνθήκες υγείας και ασφάλειας είναι άθλιες .Τα αρχαιότερα πλοία περιέχουν πολλά επικίνδυνα υλικά, όπως αμίαντο, πολυχλωροδιφαινύλια (PCB) και μεγάλες ποσότητες πετρελαιοειδών.
Το πρόβλημα των πρακτικών διάλυσης των πλοίων αναμένεται να επιδεινωθεί: η διάλυση πετρελαιοφόρων μονού κύτους αναμένεται να κορυφωθεί τα αμέσως προσεχή έτη, καθώς τα πλοία αυτά απομακρύνονται και αντικαθίστανται από ασφαλέστερα πλοία διπλού κύτους. 800 περίπου τέτοια πετρελαιοφόρα αναμένεται να αποσυρθούν.
Η Επιτροπή ανέλαβε τη χάραξη μιας στρατηγικής σε κλίμακα ΕΕ σχετικής με τη διάλυση των πλοίων, τον Απρίλιο του 2006. Το 2007 δημοσιοποίησε πράσινο βιβλίο, όπου εκτίθεται ένα φάσμα δυνατών μέτρων, και ακολούθησε δημόσιος διάλογος. Πιο πρόσφατα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε ψήφισμα με το οποίο καλείται η Επιτροπή και τα κράτη μέλη να λάβουν επείγοντα μέτρα σχετικά με τη διάλυση των πλοίων.
Διεθνείς κανόνες
Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (IMO/ΔΝΟ) προετοιμάζει τη σύναψη διεθνούς σύμβασης για την ασφαλή ανακύκλωση των πλοίων, η οποία θα είναι δεσμευτική σε παγκόσμιο επίπεδο. Η σύμβαση αποβλέπει στη θέσπιση ενός «απαρχής μέχρι τέλους» συνολικού συστήματος τεχνικών επισκέψεων και τήρησης, ενώ στηρίζεται ιδιαίτερα στις τεχνικές επισκέψεις και την πιστοποίηση των πλοίων, καθώς και στην αδειοδότηση των εγκαταστάσεων ανακύκλωσης των πλοίων. Μολονότι οι τελικές διαπραγματεύσεις αναμένεται να ολοκληρωθούν το Μάιο του 2009, η σύμβαση του ΙΜΟ (ΔΝΟ) δεν αναμένεται να τεθεί σε ισχύ πριν από το 2015.
Κύριοι άξονες της προτεινόμενης στρατηγικής της ΕΕ
Η στρατηγική της ΕΕ προβλέπει σειρά μέτρων για την κατά το δυνατόν συντομότερη βελτίωση των όρων υπό τους οποίους διενεργείται η διάλυση των πλοίων, συμπεριλαμβανομένης της μεταβατικής περιόδου μέχρι τη θέση σε ισχύ της σύμβασης του ΙΜΟ (ΔΝΟ). Μεταξύ των μέτρων περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:
- έναρξη προπαρασκευαστικών ενεργειών για τη θέσπιση όρων σε καίριους τομείς της σύμβασης όπως είναι αυτοί που αφορούν τις τεχνικές επισκέψεις, την πιστοποίηση και την απογραφή των επικίνδυνων υλικών που περιέχονται στα πλοία, το συντομότερο δυνατό μετά τη σύναψή της·
ενθάρρυνση της ανάληψης εθελοντικής δράσης από τον κλάδο, με τη βοήθεια μέτρων όπως βραβείων για παραδειγματική «πράσινη» ανακύκλωση· δημοσίευση κατευθυντήριων γραμμών, όπως καταλόγου «καθαρών» εγκαταστάσεων διάλυσης πλοίων·
- παροχή τεχνικής συνδρομής και στήριξης στις αναπτυσσόμενες χώρες για προγράμματα εκπαίδευσης στον τομέα της ασφάλειας και για την ανάπτυξη βασικής υποδομής προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας·
βελτίωση της τήρησης των ισχυόντων κανόνων που διέπουν τις μεταφορές αποβλήτων, όπως είναι η αύξηση των ελέγχων στα ευρωπαϊκά λιμάνια· ένταση της συνεργασίας και της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των αρχών της ΕΕ· κατάρτιση καταλόγου πλοίων τα οποία θεωρούνται κατάλληλα για διάλυση.
Η στρατηγική προτείνει επίσης να εξεταστεί από την Επιτροπή η σκοπιμότητα των ακόλουθων μέτρων:
- διαμόρφωση συστήματος πιστοποίησης και ανεξάρτητου ελέγχου από τρίτους για τις εγκαταστάσεις ανακύκλωσης των πλοίων ανά τον κόσμο και μελέτη των τρόπων ενθάρρυνσης της χρήσης ενός τέτοιου συστήματος για τα πλοία της ΕΕ·
- υπαγωγή των πολεμικών πλοίων και άλλων κυβερνητικών σκαφών που δεν καλύπτονται από τη σύμβαση, στους κανόνες της ΕΕ που διέπουν την «καθαρή» διάλυση·
θέσπιση υποχρεωτικού συστήματος διεθνούς χρηματοδότησης για τις καθαρές πρακτικές διάλυσης των πλοίων.
Η χάραξη μιας στρατηγικής της ΕΕ για μια φιλική προς το περιβάλλον διάλυση των πλοίων αποτελεί έναν από τους άξονες του Σχεδίου Δράσης της Επιτροπής για μια ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
