Από την έντυπη έκδοση
Της Έφης Τριήρη
[email protected]
Μέσα στο ευρύτερο πεδίο του οικονομικού πολέμου που έχει ξεσπάσει ανάμεσα σε Ρωσία και Δύση αναμετριέται η δυναμική των νομισμάτων και διατυπώνονται πολλά ερωτήματα για το εάν το δολάριο θα παραμείνει το κυρίαρχο αποθεματικό νόμισμα του πλανήτη.
«Οι πόλεμοι ανατρέπουν την κυριαρχία νομισμάτων και χρησιμεύουν ως αφορμή για τη γέννηση νέων νομισματικών συστημάτων», λέει ο Ζόλταν Ποζάρ, αναλυτής της Credit Suisse. Πόσο εύκολο είναι όμως να αλλάξουν οι κανόνες, δεδομένου ότι ο «θάνατος» του δολαρίου είχε προβλεφθεί πολλές φορές στο παρελθόν αλλά ουδέποτε συνέβη; H απόφαση της Δύσης να δεσμεύσει τα αποθεματικά της Ρωσίας που ήταν κατατεθειμένα σε δυτικές τράπεζες -πάνω από 300 δισ. δολάρια, σχεδόν το 50% των αποθεματικών του ρωσικού κράτους- και η αποκοπή της Ρωσίας από το διεθνές σύστημα πληρωμών SWIFT δείχνουν ότι έχει αρχίσει ένας διεθνής πόλεμος για την ισχύ των αποθεματικών νομισμάτων.
Η απόφαση των ΗΠΑ και άλλων δυτικών χωρών να αποκλείσουν την κεντρική τράπεζα της Ρωσίας από τα συναλλαγματικά αποθεματικά της έχει πυροδοτήσει ανησυχίες ότι οι χώρες ενδεχομένως να αρχίσουν να παίρνουν αποστάσεις από το δολάριο. «Αυτή είναι η αρχή του τέλους του μονοπωλίου του δολαρίου στον κόσμο.
Όποιος κρατά χρήματα σε δολάρια σήμερα δεν μπορεί πλέον να είναι σίγουρος ότι οι ΗΠΑ δεν θα κλέψουν τα χρήματά του. Οι
κολασμένες κυρώσεις δεν λειτούργησαν.
Ήλπιζαν να καταρρεύσει η οικονομία και να παραλύσει το τραπεζικό σύστημα της Ρωσίας», είχε δηλώσει ο Βιάσεσλαβ Βολοντίν, πρόεδρος της Κάτω Ρωσικής Δούμας.
H αντίδραση της Ρωσίας
Προκειμένου να αντιπαρέλθει τις κυρώσεις, η Ρωσία ζήτησε να γίνονται οι πληρωμές για τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου της σε ρούβλια, σε μία προσπάθεια να στηρίξει το νόμισμά της, κάτι που φαίνεται να έχει επιτύχει, τουλάχιστον προς το παρόν.
Το ρούβλι κατέρρευσε μετά την επιβολή των κυρώσεων οι οποίες το βύθισαν στο επίπεδο των 121,5 ανά δολάριο, φέρνοντας στο προσκήνιο μνήμες από τη χρηματοοικονομική κρίση του 1998. Μάλιστα, τις πρώτες ημέρες του πολέμου, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν είχε αποκαλέσει το ρούβλι «χαλάσματα». Ωστόσο, ενάμιση μήνα μετά η κατάσταση έχει αλλάξει, με το ρούβλι να έχει επανέλθει στα προς της εισβολής επίπεδα, γεγονός που σημαίνει ότι, πέραν του οικονομικού αποκλεισμού της Ρωσίας, το νόμισμα θα στέκεται όρθιο όσο οι ξένοι συνεχίζουν να αγοράζουν ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο. Μάλιστα, το Bloomberg Εconomics έχει υπολογίσει ότι η Ρωσία θα έχει έσοδα 321 δισ. δολαρίων από την πώληση ενέργειας φέτος, ποσό αυξημένο κατά ένα τρίτο σε σχέση με το 2021.
Το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ
Από την άλλη, το μεγαλύτερο πρόβλημα του δολαρίου, σύμφωνα με την Goldman Sachs, είναι το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ, κάτι που σημαίνει ότι το δολάριο κατέχει σχετικά μικρό μερίδιο στο παγκόσμιο εμπόριο, σε σχέση με την κυριαρχία του στις διεθνείς πληρωμές.
Το γεγονός ότι οι ΗΠΑ συσσωρεύουν χρέη χτυπά προειδοποιητικά καμπανάκια για την ισχύ του δολαρίου, με τον οίκο να προειδοποιεί ότι το αμερικανικό νόμισμα αντιμετωπίζει κάποιες από τις ίδιες προκλήσεις που αντιμετώπισε η στερλίνα στις αρχές του 1900, όταν ακόμα ήταν το παγκόσμιο νόμισμα συναλλαγματικών αποθεματικών. Εδώ και πολλά χρόνια, η Ρωσία προσπαθεί να περιορίσει την έκθεσή της στο δολάριο, οδηγώντας την αναλογία του ελαφρώς χαμηλότερα από το 11% στα τέλη του 2021.
Περισσότερο από το ένα τρίτο των συνολικών αποθεμάτων της ήταν σε ευρώ σε συνδυασμό με άλλα νομίσματα, όπως στερλίνα και γιεν, γεγονός ωστόσο που έδωσε τη δυνατότητα στις κυβερνήσεις της Δύσης να κατάσχουν περίπου το ήμισυ των αποθεμάτων της.
Στις 18 Φεβρουαρίου, τα συναλλαγματικά αποθέματα της Ρωσίας κυμαίνονταν στο επίπεδο ρεκόρ των 643,2 δισ. δολαρίων, για να υποχωρήσουν σημαντικά και να σταθεροποιηθούν ξανά τις τελευταίες ημέρες.
