ΡΙΖΙΚΕΣ αλλαγές στην αγορά πετρελαιοειδών προτείνει η Επιτροπή Ανταγωνισμού κάνοντας παράλληλα λόγο για αδιαφανή διαμόρφωση τιμών χονδρικής στον κλάδο.
Μεταξύ άλλων η Επιτροπή προτείνει απελευθέρωση του ωραρίου λειτουργίας των πρατηρίων υγρών καυσίμων, τη δυνατότητα λειτουργίας πρατηρίων σε σούπερ μάρκετ, αλλά και την εβδομαδιαία τιμολόγηση των καυσίμων.
Οι προτάσεις της Επιτροπής Ανταγωνισμού θα τεθούν για διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς έως τις 5 Φεβρουαρίου και στη συνέχεια εναπόκειται στον υπουργό Ανάπτυξης, Δημήτρη Σιούφα, αν, και πόσες από τις προτάσεις, θα κάνει δεκτές.
Πιο συγκεκριμένα:
Εποπτεία της Αγοράς
Η Επιτροπή Ανταγωνισμού επισημαίνει ότι το υφιστάμενο σύστημα παρακολούθησης των τιμών παρουσιάζει ορισμένες αδυναμίες. Για το σκοπό αυτό, προτείνεται η συνολική αναθεώρηση της μεθοδολογίας από την αρμόδια διοικητική αρχή (Υπουργείο Ανάπτυξης). Η δημιουργία ενός Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Πετρελαίου, το οποίο θα
περιλαμβάνει την απαιτούμενη πληροφόρηση (τιμές και ποσότητες πετρελαιοειδών, κόστος κτήσης της πρώτης ύλης, γεωγραφική διαφοροποίηση τιμών, κ.λ.π) εκτιμάται ότι θα ενισχύσει τον έλεγχο και τη συστηματική εποπτεία της αγοράς (market monitoring) με σημαντική συνεισφορά στην τόνωση των συνθηκών υγιούς ανταγωνισμού.
Στην προσπάθεια ενίσχυσης του ανταγωνισμού στον κλάδο των πετρελαιοειδών, προτείνεται να δοθούν επιπρόσθετες αρμοδιότητες στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας σχετικά με την εποπτεία της αγοράς πετρελαιοειδών τόσο σε ρυθμιστικό (ex ante), όσο και σε παρεμβατικό επίπεδο (ex post).
Αγορά Διύλισης
Στην αγορά της διύλισης, προκειμένου να αρθούν σημαντικοί περιορισμοί (στενότητα και αδειοδότηση των αποθηκευτικών χώρων) και μέχρι να είναι διαθέσιμοι επαρκείς αποθηκευτικοί χώροι προτείνεται η ολοκλήρωση του κανονισμού τήρησης αποθεμάτων ασφαλείας, ο οποίος θα περιλαμβάνει τη διαδικασία και τις προϋποθέσεις για την πιστοποίηση αποθηκευτικών χώρων ως αποθηκών τήρησης αποθεμάτων ασφαλείας και κυρίως τους όρους πρόσβασης τρίτων σε αποθήκες τήρησης αποθεμάτων ασφαλείας, καθώς και τις ειδικές λεπτομέρειες σχετικά με το αντάλλαγμα για την πρόσβαση σε αποθήκες τήρησης αποθεμάτων ασφαλείας. Η ολοκλήρωση του εν λόγω κανονισμού θα διευκολύνει τις εισαγωγές πετρελαιοειδών από τις εταιρείες εμπορίας και τους μεγάλους τελικούς καταναλωτές με αποτέλεσμα την ενίσχυση του ανταγωνισμού στην αγορά διύλισης.
Επίσης, δεν θα πρέπει να θεσπιστεί η επιβολή ανώτατου ορίου στο τίμημα για την πρόσβαση τρίτων στις αποθήκες τήρησης αποθεμάτων ασφαλείας όπως προβλέπει η παρ. 9 του άρθρου 12 του ν. 3054/2002. Εναλλακτικά με το υφιστάμενο καθεστώς τήρησης των αποθεμάτων ασφαλείας, θα μπορούσε να διερευνηθεί η δυνατότητα καθιέρωσης ενός συστήματος ρυθμιζόμενης πρόσβασης τρίτων (regulated third-party access) στις πιστοποιημένες αποθήκες τήρησης αποθεμάτων ασφαλείας των εγχώριων εταιρειών διύλισης. Η ρυθμιζόμενη πρόσβαση τρίτων νοείται ως η εκ των προτέρων διοικητική ρύθμιση των όρων, κανόνων και τιμών για τη χρήση της υποδομής των αποθηκευτικών χώρων, σύστημα που τίθεται σε αντιδιαστολή ως προς τη διαπραγματεύσιμη πρόσβαση τρίτων αφενός, αλλά και τα συστήματα που βασίζονται στον εκ των υστέρων έλεγχο των όρων πρόσβασης και των τιμών.
Εξεταστέα μπορεί επίσης να είναι η μέριμνα της πολιτείας για την εξεύρεση χώρων και τη διευκόλυνση εγκατάστασης αποθηκών και δεξαμενών μεγάλου κυβισμού, ώστε να καταστεί δυνατή η αποθήκευση των πετρελαιοειδών και υποπροϊόντων τους, από τις εταιρίες εμπορίας και τους εισαγωγείς.
Αναφορικά με το ζήτημα της διαφάνειας στην τιμολόγηση των εταιρειών εμπορίας από τις εγχώριες εταιρείες διύλισης, η Επιτροπή Ανταγωνισμού εκτιμά ότι η τιμολόγηση θα μπορούσε να γίνεται επί τιμής γνωστή από την προηγούμενη ημέρα της παράδοσης.
Επιπλέον, προτείνεται ο ανωτέρω μηχανισμός να περιλαμβάνει διάστημα επτά ημερών (εβδομαδιαία τιμολόγηση). Με αυτό τον τρόπο, εκτιμάται ότι θα μειωθεί η ανασφάλεια που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες εμπορίας, οι οποίες προκειμένου να καλυφθούν έναντι του κινδύνου που απορρέει από τις απρόβλεπτες μεταβολές της τιμής των υγρών καυσίμων, επιβάλλουν διορθωτικές προσαυξήσεις στο επόμενο στάδιο της «αξιακής» αλυσίδας (επιχειρήσεις λιανικής εμπορίας) με δυσμενείς επιπτώσεις στον τελικό καταναλωτή.
Αγορά Χονδρικής Εμπορίας
Η υποχρέωση αναγραφής του τρόπου τιμολόγησης στις συμβάσεις των εταιρειών εμπορίας με τους πρατηριούχους αλλά και η τήρηση των αρχών της αναλογικότητας, της διαφάνειας και της μη-διακριτικής διαχείρισης στις χορηγηθείσες εκπτώσεις εκ μέρους των εταιρειών εμπορίας εκτιμάται ότι θα ενισχύσουν το επίπεδο του ανταγωνισμού στη συγκεκριμένη αγορά.
Ως προς τη διακίνηση των υγρών καυσίμων, η Επιτροπή Ανταγωνισμού επισημαίνει ότι ο καθορισμός από την Πολιτεία (με ΚΥΑ) των κατώτατων ορίων κομίστρου για τη μεταφορά των υγρών καυσίμων με ΔΧΒ αυτοκίνητα, παρ’ ότι ενδεχομένως υπαγορεύεται από λόγους κοινωνικής πολιτικής δεν συμβιβάζεται με τους κανόνες του ανταγωνισμού. Αναφορικά με την υφιστάμενη αναστολή της έκδοσης νέων αδειών βυτιοφόρων αυτοκινήτων (ΙΧΒ και ΔΧΒ), η Επιτροπή Ανταγωνισμού, προτείνει το εν λόγω θέμα να εξεταστεί από το Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών, με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων (ευρεία διαβούλευση) έτσι ώστε να επιτευχθεί σταδιακά η απελευθέρωση εισόδου στον κλάδο διακίνησης υγρών καυσίμων με έκδοση νέων αδειών (ΙΧΒ και ΔΧΒ).
Αγορά Λιανικής Πώλησης
Αναφορικά με την ύπαρξη καταχρηστικών όρων στις συμβάσεις των πρατηρίων που βρίσκονται εντός της εθνικής οδού (Π.Α.Θ.Ε) με το Ταμείο Εθνικής Οδοποιίας (Τ.Ε.Ο), προτείνεται να απαλειφθούν οι όροι που ορίζουν τα ενοίκια σε μορφή ποσοστού επί του τζίρου και ποσοστού επί των διαφημίσεων. Σημειώνεται ότι στο βαθμό που ισχύουν οι ανωτέρω περιορισμοί του ανταγωνισμού και σε άλλους «κλειστούς» αυτοκινητόδρομους, η Επιτροπή Ανταγωνισμού προτείνει τη συνολική αναθεώρηση τους από τους αντίστοιχους διαχειριστές (operators) των οδικών δικτύων (Εγνατία Οδός Α.Ε, Αττική Οδός Α.Ε, κ.λ.π).
Για την ενίσχυση του επιπέδου του ανταγωνισμού κατά μήκος των «κλειστών» αυτοκινητόδρομων, προτείνεται η τοποθέτηση ειδικών ηλεκτρονικών πινάκων σε συγκεκριμένα γεωγραφικά σημεία και σε σταθερή απόσταση μεταξύ τους. Οι πίνακες αυτοί θα πληροφορούν τους διακινούμενους οδηγούς για την τιμή των υγρών καυσίμων (απλής αμόλυβδης βενζίνης και πετρελαίου κίνησης) στα δύο τουλάχιστον επόμενα πρατήρια και την απόσταση τους από τα πρατήρια αυτά.
Επιπρόσθετα, η Επιτροπή Ανταγωνισμού προτείνει την αναθεώρηση της κείμενης νομοθεσίας που αφορά στην αδειοδότηση και τους όρους λειτουργίας των πρατηρίων υγρών καυσίμων με σκοπό την άρση συγκεκριμένων θεσμικών περιορισμών τα οποία λειτουργούν παράλληλα ως εμπόδια εισόδου σε δυνητικούς ανταγωνιστές των επιχειρήσεων λιανικής εμπορίας (λ.χ υπεραγορές).
Ένα άλλο σημαντικό μέτρο είναι η απελευθέρωση του ωραρίου λειτουργίας των πρατηρίων υγρών καυσίμων. Η εξέλιξη αυτή αναμένεται να ενισχύσει τον ανταγωνισμό και να συμβάλλει στην αποφυγή των αυξητικών τάσεων που εγκυμονεί ο περιορισμός των διαθέσιμων πρατηρίων εκτός ωραρίου λειτουργίας.
Τέλος, θα πρέπει να καταργηθεί η διάταξη του ν. 3054/02 που αφορά στην επιβολή ανώτατων τιμών καταναλωτή (price ceilings) καθώς η εφαρμογή ενός τέτοιου μέτρου έχει στρεβλωτικές επιπτώσεις στον ανταγωνισμό, χωρίς ταυτόχρονα να αντιμετωπίζει στην ουσία τους τα προβλήματα λειτουργίας της αγοράς που οδηγούν σε φαινόμενα υπερτιμολόγησης ή εναρμονισμένης πρακτικής εκ μέρους των συμμετεχόντων σε αυτή.
Δομικά προβλήματα του κλάδου
Προκειμένου να καταπολεμηθούν τα δομικά προβλήματα του κλάδου των πετρελαιοειδών (λαθρεμπόριο, νοθεία, φοροδιαφυγή) τα οποία επηρεάζουν εμμέσως το επίπεδο του ανταγωνισμού και δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν χωρίς ρυθμιστική παρέμβαση κρίνεται απαραίτητη η επιτάχυνση της κατάρτισης σχετικού νομοσχεδίου από την αρμόδια Επιτροπή του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών.
To πλήρες κείμενο των προτάσεων της Επιτροπής Ανταγωνισμού στη διεύθυνση: http://www.epant.gr/Photos/20070103_diaboulefsi.pdf
