Ανάπτυξη με ρυθμό 4,5 - 5% «βλέπει» το ΙΟΒΕ στο βασικό του σενάριο για την πορεία της ελληνικής οικονομίας το 2022. Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στην τριμηναία έκθεση του Ινστιτούτου για την ελληνική οικονομία, στο βασικό σενάριο για το τρέχον έτος, στο οποίο δεν αναμένονται γενικευμένα, ισχυρά μέτρα προστασίας, οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης, περυσινοί και φετινοί, θα αξιοποιηθούν σε μεγάλο βαθμό και αποτελεσματικά, ο διεθνής τουρισμός θα ενισχυθεί σημαντικά και ο πληθωρισμός θα είναι ελαφρώς υψηλότερος από ό,τι το 2021, προβλέπεται η ελληνική οικονομία να αναπτυχθεί με ρυθμό 4,5-5.0%.
ΙΟΒΕ
Στο εναλλακτικό σενάριο για το 2022, στο οποίο αναμένεται επαναφορά ορισμένων ισχυρών περιοριστικών μέτρων, όχι όμως lockdown, τα οποία θα επενεργήσουν ανασχετικά στον τουρισμό, αλλά θα κάμψουν και τις αυξήσεις στην ενέργεια, ενώ η αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης θα είναι παρόμοια με το βασικό σενάριο, η ανάπτυξη θα διαμορφωθεί στην περιοχή του 2,5-3,0%.
Όπως ανέφερε, κατά την παρουσίαση της Έκθεσης, ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, καθηγητής Νίκος Βέττας, η ελληνική οικονομία καταγράφει θετική δυναμική, αν και «ταυτόχρονα, υπάρχουν λόγοι ανησυχίας» και «από ορισμένες κρίσιμες πλευρές της οικονομίας, οι εξελίξεις δεν έχουν ακόμη σαφή κατεύθυνση».
«Ο ρυθμός πραγματικής μεγέθυνσης το 2021 εκτιμάται ιδιαίτερα υψηλός, επιβεβαιώνοντας πρόσφατες αναλύσεις του ΙΟΒΕ. Αναμένεται μεγέθυνση στην περιοχή 9-9,5% για το σύνολο του έτους. Για το 2022 επίσης αναμένεται ισχυρή μεγέθυνση, βέβαια σε χαμηλότερο επίπεδο. Συνυπολογίζοντας αναμενόμενες εξελίξεις στο διεθνές περιβάλλον, την εισροή πόρων από το ταμείο ανάκαμψης και άλλες ευρωπαϊκές πηγές, ο ρυθμός μεγέθυνσης αναμένεται στην περιοχή του 4,5-5%» σημείωσε ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ.
Οι καθοριστικοί παράγοντες
Το Ινστιτούτο αξιολογεί ως πλέον καθοριστικούς παράγοντες για το ΑΕΠ τις εξελίξεις σχετικά με την πανδημία (τάση επιδημιολογικών δεδομένων, ένταση περιοριστικών μέτρων και παρεμβάσεων στήριξης), τον βαθμό και την ποιότητα αξιοποίησης της αυξημένης ρευστότητας (Ταμείο Ανάκαμψης-τραπεζικές χορηγήσεις), τη δυναμική του τουρισμού και την τάση στις τιμές της ενέργειας.
Υπογραμμίζει παράλληλα πως «ουσιώδης συνθήκη» είναι η επίτευξη διατηρήσιμης δημοσιονομικής εξισορρόπησης, με τρόπο ώστε να υποστηρίζονται και ισχυροί ρυθμοί μεγέθυνσης. Τονίζει ακόμη πως η αναμενόμενη γενική αύξηση επιτοκίων θα είναι κρίσιμο να μην συνοδεύεται με αύξηση αλλά με μείωση του διαφορικού κόστους χρηματοδότησης (spread) που χωρίζει την ελληνική οικονομία από άλλες ευρωπαϊκές.
Κεντρική οικονομική και πολιτική σημασία θα έχει - σύμφωνα με το ΙΟΒΕ - και η εξέλιξη του πληθωρισμού. «Αυξήσεις τιμών σε προϊόντα και υπηρεσίες είναι αναμενόμενες όταν οι οικονομίες ανακάμπτουν έντονα μετά από βαθιά ύφεση και η ζήτηση αυξάνεται. Μπορεί, όμως, να οδηγήσουν σε ισχυρή και επικίνδυνη ανοδική περιδίνηση τιμών και μισθών που θα υποσκάψει την πραγματική ανάπτυξη και να μειώσει τα πραγματικά εισοδήματα» προειδοποιεί το Ινστιτούτο.
Σε ό,τι αφορά τον αντίκτυπο της πανδημίας, το ΙΟΒΕ σημειώνει πως ακόμη «δεν έχει ακόμη κοπάσει και ενώ υπάρχουν βάσιμες ελπίδες πως αυτό θα συμβεί προς την άνοιξη, το κόστος της είναι ακόμη βαρύ». Ταυτόχρονα, όπως σημειώνει, δεν αποκλείονται νέες κρίσεις, με υγειονομική, χρηματοοικονομική, γεωπολιτική ή άλλη πηγή. Υπό το παραπάνω πρίσμα, «η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της παραγωγικής βάσης, της προσαρμοστικότητας της οικονομίας και μαζί της αποτελεσματικότητας του δημόσιου τομέα αποκτούν επείγοντα χαρακτήρα» τονίζει το Ινστιτούτο.
«Αξιολογώντας συνολικά τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας από τη νέα χρονιά, κανείς ξεκινά από την ισχυρή ανάκαμψη και την ομαλή πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Όμως, οι συνθήκες αυτές δεν διασφαλίζουν πως λύνονται τα συστηματικά προβλήματα που χαρακτηρίζουν την οικονομία τα τελευταία πολλά χρόνια, σε συνέχεια και της προηγούμενης δεκαετούς κρίσης» επισημαίνεται στην έκθεση.
Οι εκτιμήσεις για την απασχόληση και την ανεργία
Στο πεδίο της απασχόλησης, αναφέρεται ότι το τρίτο τρίμηνο του 2021 υπήρξε μείωση της ανεργίας στο 13,0%, από 16,2% ένα έτος νωρίτερα, κυρίως από μείωση του αριθμού των ανέργων (κατά 73,6% ή 141 χιλ.), όχι από τον περιορισμό του μη ενεργού πληθυσμού, που διευρύνει το εργατικό δυναμικό. Οι κλάδοι με τη μεγαλύτερη άνοδο στην απασχόληση το τρίτο τρίμηνο ήταν οι Υπηρεσίες παροχής καταλύματος-εστίασης (+49,1 χιλ.), ο Πρωτογενής τομέας (+39,1 χιλ.), η Δημόσια διοίκηση (+37,5 χιλ.) και η Μεταποίηση (+31,3 χιλ.). Η μεγαλύτερη υποχώρηση απασχόλησης σημειώθηκε στην Εκπαίδευση (-12,2 χιλ.), στις Χρηματοπιστωτικές-ασφαλιστικές δραστηριότητες (-7,5 χιλ.) και το Χονδρικό-λιανικό εμπόριο (-6,0 χιλ.). Καθώς δεν επιβλήθηκαν ισχυρά περιοριστικά μέτρα το τελευταίο τρίμηνο πέρυσι, οι κλάδοι Λιανικού εμπορίου, Τουρισμού, Εστίασης, Ψυχαγωγίας-Διασκέδασης, που είχαν πληγεί σε μεγάλο βαθμό από την αναστολή δραστηριότητας στο παρελθόν, παρέμειναν σε λειτουργία, αυξάνοντας σημαντικά την απασχόλησή τους. Ωστόσο, όπως αναφέρεται, την ενίσχυση της καταναλωτικής ζήτησης μετρίασε στο τέλος του 2021 ο ισχυρός πληθωρισμός.
Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, οι παραπάνω τάσεις στην απασχόληση θα συνεχιστούν εν πολλοίς το 2022, εφόσον δεν επανακάμψουν ισχυρά και εκτεταμένα περιοριστικά μέτρα (βασικό μακροοικονομικό σενάριο). Στην περίπτωση του εναλλακτικού σεναρίου για το 2022, οι περιορισμοί θα κλιμακωθούν και θα επεκταθούν και σε άλλους κλάδους, με υψηλό μερίδιο στην απασχόληση (π.χ. Λιανικό Εμπόριο), όπως επίσης σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Ευρύτερα, λόγω κυρίως επιφυλακτικότητας έναντι δυνητικών δυσμενέστερων εξελίξεων, οι επιχειρήσεις θα προβούν σε λιγότερες προσλήψεις.
Επιπλέον, η καταναλωτική ζήτηση θα αυξηθεί ηπιότερα, καθώς θα εξασθενήσει η καταναλωτική διάθεση. Η ταχύτερη της αρχικά αναμενόμενης ανάκαμψη της Ευρωζώνης πέρυσι ενίσχυσε την εξαγωγική ζήτηση περισσότερο από ό,τι αναμενόταν, στηρίζοντας την απασχόληση σε εξαγωγικούς κλάδους, κυρίως από τη βιομηχανία. Η εξίσου ισχυρή ανάπτυξη της Ευρωζώνης που προβλέπεται για φέτος, εφόσον δεν επιβληθούν εκ νέου ισχυροί περιορισμοί, θα συνεχίσει να παρέχει ώθηση στις εξαγωγές και την απασχόληση. Η αύξηση των επενδύσεων, σε εξαγωγικούς κλάδους της βιομηχανίας και στον Τουρισμό, αλλά κυρίως αξιοποιώντας τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, καθώς και από επενδύσεις σε σημαντικές αποκρατικοποιήσεις, θα τονώσει σημαντικά τη δημιουργία θέσεων εργασίας φέτος, μεταξύ άλλων κλάδων, στις κατασκευές, αναφέρει το Ινστιτούτο.
Τονωτικά στην εγχώρια απασχόληση το 2022 θα επενεργήσει - σύμφωνα με την έκθεση - ο δημόσιος τομέας, καθώς υφίσταται προγραμματισμός προσλήψεων, στο πλαίσιο του κανόνα «μία πρόσληψη για κάθε μία αποχώρηση». Λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω επιδράσεις στην αγορά εργασίας, η εκτίμηση για το ποσοστό της ανεργίας το 2021 αναθεωρείται προς το καλύτερο, στην περιοχή του 14,9%. Σε ό,τι αφορά το 2022, στο βασικό σενάριο το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να διαμορφωθεί στην περιοχή του 13,5%, ενώ στο εναλλακτικό σενάριο γύρω από το 14,0%.
Πού οφείλεται η άνοδος των τιμών - Οι τάσεις για το 2022
Στην έκθεση επισημαίνεται ότι ο μέσος ρυθμός μεταβολής τιμών καταναλωτή (ΓΔΤΚ) στο σύνολο του 2021 ήταν θετικός, 1,2%, από -1,2% πρόπερσι, άνοδος που ήταν η μεγαλύτερη των τελευταίων εννέα ετών. Τον Δεκέμβριο του 2021 ο εγχώριος ΔΤΚ ενισχύθηκε σημαντικά, στο 5,1% από 4,8% τον προηγούμενο μήνα. Ωστόσο τον ίδιο μήνα πρόπερσι ο ΓΔΤΚ υποχωρούσε κατά 2,3%, αντιπληθωρισμός που ήταν ο ισχυρότερος σχεδόν της τελευταίας εξαετίας, από τον Φεβρουάριο του 2015. Συνεπώς, όπως σημειώνει το ΙΟΒΕ, η σημαντική άνοδος των τιμών τον περασμένο Νοέμβριο και Δεκέμβριο οφείλεται και σε «αποτέλεσμα βάσης», λόγω του χαμηλού επιπέδου του ΓΔΤΚ ένα έτος νωρίτερα. Ενίσχυση κατέγραψε ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (Εν.ΔΤΚ) πέρυσι, κατά 0,6%, ύστερα από εξασθένιση 1,3% το 2020. Η ενίσχυση των τιμών οφείλεται στην αυξητική επίδραση των ενεργειακών αγαθών, καθώς η μεταβολή του δείκτη με σταθερούς φόρους και χωρίς τα ενεργειακά αγαθά ήταν οριακά αρνητική.
Σε ό,τι αφορά τις αναμενόμενες τάσεις στις βασικές συνιστώσες του ΓΔΤΚ το 2022, στην πλευρά της ζήτησης, εφόσον δεν επανέλθουν ισχυρά περιοριστικά μέτρα, κλάδοι τους οποίους πραγματοποιείται ένα σημαντικό τμήμα της εγχώριας κατανάλωσης και οι οποίοι είχαν τεθεί σε αναστολή λειτουργίας θα λειτουργήσουν εν πολλοίς με συνθήκες προ κρίσης και θα προχωρήσουν σε αύξηση της απασχόλησής τους. Σε συνδυασμό με τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε εξωστρεφείς δραστηριότητες (Βιομηχανία, Τουρισμός), θα αυξηθεί το εγχώριο διαθέσιμο εισόδημα, τονώνοντας την καταναλωτική ζήτηση και ακολούθως τις τιμές, εκτιμά το ΙΟΒΕ.
Εάν όμως - όπως επισημαίνει - επιβληθούν εκ νέου εκτεταμένα περιοριστικά μέτρα φέτος, οι αυξήσεις της οικονομικής δραστηριότητας, της απασχόλησης και του εισοδήματος θα είναι ηπιότερες. «Προς το παρόν είναι πρόωρο να προβλεφθεί με ακρίβεια η επίδραση της επερχόμενης μεταβολής του κατώτατου μισθού στην απασχόληση και ακολούθως στο εγχώριο διαθέσιμο εισόδημα και τις τιμές, καθώς δεν είναι γνωστή η έκτασή της» προστίθεται.
Στο σκέλος των επιδράσεων της ενέργειας, ανοδική τάση στην παραγωγή πετρελαίου το 2022 αναμένεται κυρίως από χώρες εκτός OPEC+. Στην πλευρά της ζήτησης πετρελαίου, η σταθεροποιητική ή πτωτική επίδραση στις τιμές από τη ραγδαία εξάπλωση της νέας μετάλλαξης εκτιμάται πως θα είναι προσωρινή. Συνολικά το 2022, παρότι ο ρυθμός ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας θα είναι ηπιότερος από πέρυσι, θα παραμείνει ισχυρός. Σε αυτό το πλαίσιο εξελίξεων, προβλέπεται διεύρυνση της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου, στα επίπεδα του 2019. Συνεπώς, δεν αναμένεται αποκλιμάκωση του ενεργειακού κόστους και είναι πλέον πιθανή μια νέα μικρή άνοδός του φέτος.
Υπό το βασικό σενάριο μακροοικονομικών προβλέψεων για το 2022, στο οποίο δεν θα επιβληθούν ισχυρά περιοριστικά μέτρα σε τμήματα της οικονομίας και ευάλωτες κοινωνικές 5 ομάδες, προβλέπεται πληθωρισμός στην περιοχή του 1,5-1,8%, λόγω της νέας ενίσχυσης της ζήτησης και της νέας, σαφώς ηπιότερης από πέρυσι ανόδου των τιμών στα ενεργειακά προϊόντα. Εφόσον κλιμακωθούν τα μέτρα προστασίας, με στοχευμένο χαρακτήρα, χωρίς να επιβληθεί lockdown (εναλλακτικό μακροοικονομικό σενάριο), σε συνδυασμό με τις αναμενόμενες τάσεις στους υπόλοιπους παράγοντες που επηρεάζουν τον εγχώριο ΔΤΚ, προβλέπεται πως η μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή θα διαμορφωθεί φέτος στο 0,7% με 1,0%, λόγω της ηπιότερης ενίσχυσης της ζήτησης και της μικρότερης ανόδου των τιμών των ενεργειακών προϊόντων.
Τράπεζες: Οι θετικές εξελίξεις και οι προκλήσεις
Σε ό,τι αφορά τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τονίζεται ότι οι τράπεζες έχουν ευκαιρία να αναπτύξουν τα στοιχεία του ενεργητικού τους καθώς μεταβαίνουν σταδιακά σε ένα περιβάλλον με θετικές προοπτικές, αν και καταγράφηκαν οι πρώτες καθυστερήσεις στην αξιοποίηση του δανειακού σκέλους του Ταμείου Ανάκαμψης για την Ελλάδα, ύψους 12,7 δισ. ευρώ την περίοδο 2021-2026.
Στις θετικές εξελίξεις το ΙΟΒΕ συγκαταλέγει τη μεγάλη μείωση των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (ΜΕΔ), τους ευνοϊκούς όρους χρηματοδότησης των τραπεζών, το χαμηλό κόστος νέου δανεισμού προς τις επιχειρήσεις και τη συνεχή αύξηση των ιδιωτικών καταθέσεων. Από την άλλη, στις προκλήσεις του τραπεζικού συστήματος περιλαμβάνονται η ενίσχυση κερδοφορίας, της ποιότητας του ενεργητικού και των ιδίων κεφαλαίων, η επιτάχυνση της πιστωτικής επέκτασης προς τον ιδιωτικό τομέα και η σύγκλιση με την υπόλοιπη Ευρώπη ως προς το κόστος δανεισμού προς αυτόν.
naftemporiki.gr
