Από την έντυπη έκδοση
Του Γιώργου Κούρου
[email protected]
Εκτός χρονοδιαγράμματος βρίσκεται για ακόμη μια φορά η υλοποίηση του ηλεκτρονικού περιουσιολογίου, αφού με βάση τον σχεδιασμό της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), όπως είχε αποτυπωθεί στο επιχειρησιακό της σχέδιο του 2020, έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί στο τέλος του 2021. Η μεγάλη αυτή μεταρρύθμιση, ωστόσο, η οποία θα αποτελούσε ίσως το σημαντικότερο όπλο κατά της φοροδιαφυγής, παραμένει ακόμη «κενό γράμμα».
Έντεκα χρόνια μετά την ψήφιση της σχετικής νομοθετικής ρύθμισης που προέβλεπε τη δημιουργία του Περιουσιολογίου και πάνω από 5,5 χρόνια από τον Ιούνιο του 2016, οπότε και θα έπρεπε να έχει αρχίσει να «τρέχει», ουδείς γνωρίζει ακόμη το μέλλον του μεγαλεπήβολου αυτού εγχειρήματος.
Αν και τα στελέχη της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, υπό τη σκέπη της οποίας θα τεθεί το Περιουσιολόγιο, έχουν τονίσει κατ’ επανάληψη ότι η ΑΑΔΕ είναι από την πλευρά της έτοιμη να «οπλίσει», αλλά αναμένει την ψήφιση ορισμένων αναγκαίων νομοθετικών ρυθμίσεων, μέχρι σήμερα παραμένει άγνωστο το πότε το Περιουσιολόγιο θα τεθεί σε παραγωγική λειτουργία.
Διασταυρώσεις στοιχείων
Επισημαίνεται ότι με το e-Περιουσιολόγιο -τον «μεγάλο αδελφό» της Εφορίας-, όποτε και εάν τελικά υλοποιηθεί, ο ελεγκτικός μηχανισμός θα μπορεί να δει όλη την κινητή και ακίνητη περιουσία των φορολογουμένων και να παρακολουθεί κάθε μεταβολή, ενώ θα έχει τη δυνατότητα να διασταυρώνει άμεσα τα στοιχεία με αυτά άλλων υπηρεσιών και φορέων.
Ουσιαστικά βασικός στόχος είναι να διασταυρώνονται τα δεδομένα του Περιουσιολογίου με αυτά άλλων πηγών προκειμένου να εντοπιστούν τυχόν αδήλωτα περιουσιακά στοιχεία και έτσι να καταστεί δυνατή η κατάρτιση πλήρους εικόνας για την περιουσιακή κατάσταση κάθε φυσικού και νομικού προσώπου, συμπεριλαμβανομένων και όλων των πολιτικών προσώπων.
Μάλιστα, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, όσα περιουσιακά στοιχεία διαπιστωθεί ότι έχουν αποκρυβεί θα δεσμεύονται από τις φορολογικές αρχές.
Επιπλέον, μέσω της πρόσβασης που θα έχουν στα δεδομένα του Περιουσιολογίου, οι φοροελεγκτικές υπηρεσίες θα μπορούν να πραγματοποιούν διασταυρώσεις ανάμεσα στο ύψος των δηλούμενων εισοδημάτων και στην αξία των κατεχόμενων περιουσιών για την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την πραγματική οικονομική κατάσταση των φορολογουμένων.
Πριν βέβαια τεθεί σε λειτουργία το e-Περιουσιολόγιο οι φορολογούμενοι, αφού πρώτα αναρτηθούν σε ειδική φόρμα στο TAXISnet όλα τα στοιχεία τους για όλα τα ακίνητα και κινητά τους περιουσιακά στοιχεία, θα κληθούν με ηλεκτρονική αποστολή ειδοποιητηρίων για την επικαιροποίησή τους και τη συμπλήρωσή τους με στοιχεία που δεν έχουν ακόμη καταγραφεί.
Στα πρόσθετα πληροφοριακά στοιχεία που θα καλούνται να δηλώσουν οι φορολογούμενοι σε ειδική φόρμα στο σύστημα TAXISnet θα περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, αναλυτικές πληροφορίες για:
* Χρηματικά ποσά που φυλάσσονται στις κατοικίες των φορολογουμένων.
* Μετρητά σε θυρίδες.
* Κοσμήματα.
* Πίνακες.
* Καταθέσεις σε ελληνικές τράπεζες.
* Καταθέσεις του εξωτερικού.
* Πλάκες χρυσού.
* Μετοχές.
* Ομόλογα και έντοκα γραμμάτια.
* Συμμετοχές σε πάσης μορφής επιχειρήσεις.
* Εταιρικά μερίδια.
* Μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων.
* Ακίνητα.
* Αυτοκίνητα, σκάφη, αεροπλάνα, ελικόπτερα.
Επισημαίνεται ότι οι φορολογούμενοι που δεν θα δηλώσουν κάποιο από τα ανωτέρω στοιχεία θα τιμωρούνται με αυστηρές κυρώσεις και συγκεκριμένα με πρόστιμο ισόποσο της αξίας του περιουσιακού στοιχείου που δεν δηλώθηκε, στην περίπτωση που εντοπιστεί βέβαια.
Το πρόστιμο που θα προβλέπεται είναι το ισόποσο της αξίας του μη δηλωθέντος περιουσιακού στοιχείου, το οποίο και θα δημεύεται, δηλαδή εάν -για παράδειγμα- εντοπιστούν αδήλωτες καταθέσεις ύψους 50.000 ευρώ θα επιβάλλεται ισόποσο πρόστιμο και στην ουσία θα κατάσχονται στο σύνολό τους.
Τα βασικά χαρακτηριστικά
Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι με την ολοκλήρωσή της η εφαρμογή θα πρέπει να έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
* Το σύστημα θα υποστηρίζει την υποδοχή και ενσωμάτωση δεδομένων περιουσίας από άλλα πληροφοριακά συστήματα της ΑΑΔΕ ή και άλλων φορέων, ακόμα και στην περίπτωση κατά την οποία αυτά δεν τηρούνται μηχανογραφικά.
* Το Πληροφοριακό Σύστημα που θα αναπτυχθεί θα πρέπει να είναι πλήρως παραμετρικό και εύκολα διαχειρίσιμο μέσω ειδικών εφαρμογών διαχείρισης, επισκόπησης και παρακολούθησης.
* Θα δίνεται η δυνατότητα στους εξωτερικούς χρήστες να εισάγουν πληροφορίες για περιουσιακά στοιχεία, οι οποίες μακροπρόθεσμα θα διασταυρώνονται με την αρμόδια αρχή.
* Θα δίνεται η δυνατότητα προβολής και εκτύπωσης του συνόλου ή μέρους των περιουσιακών στοιχείων ενός φορολογούμενου από τον ίδιο ή τους εσωτερικούς χρήστες της Φορολογικής Διοίκησης.
* Θα υπάρχει η δυνατότητα τροποποίησης λανθασμένων πληροφοριών από τον φορολογούμενο.
* Θα υπάρχει δυνατότητα καταχώρησης των περιουσιακών στοιχείων, τα οποία αποκαλύπτονται έπειτα από έλεγχο ο οποίος έχει καταστεί οριστικός.
* Θα γίνεται αναλυτική ή και συγκεντρωτική επεξεργασία των δεδομένων του συστήματος για την παραγωγή στατιστικών, αναφορών και ενημερωτικών εκθέσεων.
Θα υπάρχει η δυνατότητα επεξεργασίας - αξιολόγησης των δεδομένων των φορολογουμένων για τον εντοπισμό πιθανής αποκρυβείσας φορολογητέας ύλης.
Θα υπάρχει δυνατότητα συσχέτισης περιουσιακών στοιχείων μεταξύ φυσικών και νομικών προσώπων ή νομικών οντοτήτων και ταυτόχρονη παρακολούθηση αυτών ανεξάρτητα από την πηγή προέλευσης των δεδομένων.
Ακόμη στα «αζήτητα»
Είναι αξιοσημείωτο ότι από το 2015 μέχρι σήμερα το χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης του έργου έχει τροποποιηθεί έξι φορές και η ημερομηνία ολοκλήρωσής του έχει μεταφερθεί συνολικά 5,5 χρόνια αργότερα από αυτήν που προέβλεπε ο αρχικός σχεδιασμός, όπως είχε αποτυπωθεί στο κείμενο του Μνημονίου ΙΙΙ, το οποίο ψηφίστηκε από τη Βουλή τον Αύγουστο του 2015, καθώς επίσης και στο Επιχειρησιακό Σχέδιο Δράσεων του έτους 2015. που είχε καταρτίσει η τότε Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων.
Στο επίσημο, μάλιστα, έγγραφο της προκήρυξης του έργου, από τον Δεκέμβριο του 2016 αναφερόταν ότι:
* Το έργο της δημιουργίας του e-Περιουσιολογίου θα άρχιζε να εκτελείται από τον Ιούνιο του 2017 και εκτιμάτο ότι θα είχε ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2018.
* Το έργο, συνολικού προϋπολογισμού 482.668,50 ευρώ, αποφασίστηκε να ανατεθεί σε ιδιωτική εταιρεία κατόπιν διαγωνισμού.
* Αντικείμενο του έργου ήταν «η δημιουργία του κατάλληλου μηχανογραφικού περιβάλλοντος» με σκοπό τη συγκέντρωση του συνόλου των πληροφοριών, οι οποίες αφορούν την κάθε μορφής περιουσία των φυσικών και νομικών προσώπων, καθώς και των νομικών οντοτήτων. Οι πληροφορίες που θα συγκεντρώνονταν στο ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο θα αφορούσαν τα… πάντα. Με το έργο αυτό θα πραγματοποιείτο πλήρης και ακριβής καταγραφή της περιουσιακής κατάστασης κάθε προσώπου, έτσι ώστε η φορολογική διοίκηση να είναι σε θέση να παρακολουθεί διαχρονικά την εξέλιξή της.
Η αξιοποίηση του e-Περιουσιολογίου από τη Φορολογική Διοίκηση θα γινόταν με τον ακόλουθο τρόπο:
* Βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων θα εντοπίζονταν οι περιπτώσεις όπου εμφανίζονται αδικαιολόγητες αποκλίσεις, στην αξία και στον αριθμό των περιουσιακών στοιχείων από έτος σε έτος, αναντιστοιχίες ανάμεσα στο ύψος του ετήσιου εισοδήματος και της αξίας των κατεχόμενων περιουσιακών στοιχείων κ.λπ., ώστε να είναι πιο αποτελεσματικοί οι φορολογικοί έλεγχοι.
* Σε κάθε φορολογούμενο θα παρεχόταν πρόσβαση καθώς και η δυνατότητα ελέγχου της πληρότητας και της ορθότητας των καταγεγραμμένων στη Φορολογική Διοίκηση περιουσιακών του στοιχείων.
* Η αξιοποίηση των στοιχείων που θα περιέχονταν στο μηχανογραφικό αυτό περιβάλλον θα αποτελούσε εργαλείο για τη δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών.
* Η υλοποίηση του Περιουσιολογίου προβλεπόταν από τον ν. 4336/2015, ενώ σε εξέλιξη ήταν η διαδικασία σύνταξης και ψήφισης των εξειδικευμένων νομοθετικών προβλέψεων για τη θεσμοθέτησή του.
