Του Μιχάλη Ψύλου
Τη σκηνή περιγράφει ο γνωστός δημοσιογράφος Ντενίζ Ζεϊρέκ στην τουρκική εφημερίδα Sözcü: Στέλεχος του κόμματος ΑΚΡ του προέδρου Ερντογάν και πρώην δήμαρχος, επισκέφθηκε κάποιους μαγαζάτορες σε μια γειτονιά της Κωνσταντινούπολης, όταν έμαθε πως είχαν μεταβεί δημοσκόποι για να ρωτήσουν ποιο κόμμα θα ψηφίσουν στις εκλογές: «Τους είπα ότι θα ψηφίσω το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ», είπε ένας καταστηματάρχης. «Θα το κάνεις, όντως; », ρώτησε το στέλεχος του AKP. Ο έμπορος απάντησε αφοπλιστικά: «Όχι,δεν θα τους ψηφίσω». Γιατί όμως έδωσε άλλη απάντηση στους δημοσκόπους; «Γιατί, αλλιώς ,η αστυνομία θα έκανε έφοδο το βράδυ στο κατάστημά μου για να μου επιβάλει πρόστιμο ,με κάποια αφορμή», εξήγησε ο Τούρκος καταστηματάρχης.
Σχεδόν όλες οι δημοσκοπήσεις, δεν δίνουν στο κόμμα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πάνω από το 30%. Τα μηνύματα είναι πλέον πολύ χειρότερα για τον Τούρκο πρόεδρο. Η αιτία απλή: «Ο Ερντογάν οδηγεί τον λαό της Τουρκίας στη φτώχεια. Ψάχνει κάποιους για να κατηγορήσει, πρώτα στο εξωτερικό, μετά στο εσωτερικό. Όμως ο κόσμος ξέρει σε ποιον χρωστάει τη δυστυχία του», γράφει η Frankfurter Allgemeine Zeitung, σε ανταπόκρισή της από την Κωνσταντινούπολη. Στη μνήμη των πολιτών αναβιώνουν σήμερα τραυματικές εικόνες, όταν αγόραζαν ψωμί με κουπόνια λόγω της οικονομικής κρίσης και του εμπάργκο που επιβλήθηκε στην Τουρκία για την στρατιωτική επέμβαση στην Κύπρο.
Όπως λέει ο δρ. Φατίχ Οζατάι, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο ΤΟΒΒ της Κωνσταντινούπολης ,η αγοραστική δύναμη των πολιτών διαβρώθηκε σημαντικά τον τελευταίο χρόνο .Τον Νοέμβριο ήταν 15,1% χαμηλότερη από ό,τι στην αρχή του έτους. Ο Ερντογάν όρισε μια Επιτροπή για να εξετάσει την αύξηση του Κατώτατου Μισθού το 2022, αλλά οι οικονομολόγοι και οι πολίτες δεν είναι αισιόδοξοι. Μια επίσκεψη στα σούπερ μάρκετ της Πόλης: Στα ράφια και για τα προϊόντα πρώτης ανάγκης, όπως η ζάχαρη και το ελαιόλαδο, υπάρχει η εξής πινακίδα: «Περιορισμένη παράδοση: Αγοράστε μόνο ένα τεμάχιο». Ο λόγος προφανής: οι άνθρωποι γνωρίζουν ότι την επόμενη μέρα δεν θα πάρουν το ίδιο προϊόν στην ίδια τιμή, επειδή η μία αύξηση της τιμής κυνηγά την επόμενη. Έτσι ξοδεύουν τα χρήματά τους για να συσσωρεύσουν τρόφιμα. Γιατί λόγω της οικονομικής πολιτικής του Ερντογάν, ουδείς μπορεί να προβλέψει τι θα γίνει αύριο.
Αγοράζουν λάδι με το… φλυτζάνι
Η οικονομική κρίση επιδεινώνεται καθημερινά στη γείτονα, λόγω της εμμονής του Ερντογάν για μείωση των επιτοκίων. Τις τελευταίες δύο εβδομάδες, η λίρα έχει χάσει το 20% της αξίας της. Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες με το δολάριο και το ευρώ έχουν εξαπλασιαστεί τα τελευταία 10 χρόνια. Γι' αυτό τα πάντα έχουν γίνει πιο ακριβά. Οι εργαζόμενοι που πληρώνονται σε λίρες, δεν έχουν πλέον αρκετά χρήματα για τα καθημερινά αγαθά, που ακριβαίνουν καθημερινά λόγω των αυξανόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών.
Την περασμένη εβδομάδα σχηματίστηκε ουρά ενός… χιλιομέτρου σε συνοικία της Πόλης, όπου η δημοτική αρχή πουλούσε φτηνό ψωμί. Στα περίχωρα, οι πλανόδιοι μικροπωλητές πουλάνε μαγειρικό λάδι με το φλιτζάνι και κουλούρια κομμένα στη …μέση. Στα φαρμακεία λείπουν τα πιο κοινά φάρμακα. Οι φαρμακευτικές εταιρείες σταμάτησαν να προμηθεύουν τα φαρμακεία με φάρμακα. Μπορεί να μην το πιστεύετε, αλλά τώρα οι πολίτες δανείζονται φάρμακα ο ένας από τον άλλον. Υπάρχει βέβαια και η άλλη όψη του νομίσματος: Με την τουρκική λίρα να υποτιμάται συνεχώς, αυξάνονται οι επισκέπτες από τις γειτονικές χώρες , όπως η Βουλγαρία, που διαβαίνουν τα σύνορα για να ψωνίσουν στην Τουρκία με ξένο συνάλλαγμα.
Η απάντηση του Ερντογάν; Κατηγόρησε τις πέντε μεγαλύτερες αλυσίδες σούπερ μάρκετ της χώρας ότι ευθύνονται για την αύξηση των τιμών και τους επέβαλε πρόστιμο 180 εκατομμύρια ευρώ. Στα κανάλια οι βουλευτές του ΑΚΡ κάνουν το άσπρο μαύρο: «Δεν υπάρχουν ουρές για βενζίνη, υπάρχουν πολλά αυτοκίνητα στη χώρα», λένε. `Η καλούν τους πολίτες να αγοράζουν κρέας σε …γραμμάρια»! Η αστυνομία συνέλαβε επίσης70 άτομα στην Κωνσταντινούπολη επειδή διαμαρτύρονταν για τις αυξήσεις τιμών με κατσαρόλες και τηγάνια
Ψάχνει για πλούσιους φίλους
Η εφημερίδα Hurriyet γράφει μάλιστα ότι ο Ερντογάν θέλει να μιμηθεί το κινεζικό μοντέλο. Η τουρκική εφημερίδα αναφέρει ότι ο Τούρκος πρόεδρος παρουσίασε λεπτομερώς έναν οδικό χάρτη ενώπιον των στελεχών του κόμματός του, κάνοντας ρητή αναφορά στο κινεζικό μοντέλο. «Έχουμε εισέλθει σε μια νέα εποχή που μπορούμε να αντισταθούμε στην πίεση των επιτοκίων και να επιτύχουμε οικονομική ανάπτυξη με βάση την παραγωγή. Θα προσελκύσουμε ξένους επενδυτές. Έτσι αναπτύχθηκε η κινεζική οικονομία, βασιζόμενη στον νεαρό πληθυσμό και τη βιομηχανία της», είπε ο Ερντογάν. Υποστήριξε μάλιτα ότι η Τουρκία θα μπορούσε έτσι να παράγει μαζικά αγαθά σε χαμηλό κόστος και να τα εξάγει στο εξωτερικό. «Η χώρα έχει περισσότερα “όπλα” από την Κίνα» καθώς βρίσκεται πιο κοντά στις ευρωπαϊκές αγορές», τόνισε ο Ερντογάν, υποσχόμενος ότι η χώρα «θα δρέψει τους καρπούς αυτού του νέου μοντέλου σε έξι μήνες».
Προς το παρόν πάντως, η μόνη του έγνοια είναι να αναπτύξει νέες σχέσεις με τις χώρες του Κόλπου «χωρίς διάκριση», δηλαδή με τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, δύο εταίρους με τους οποίους, στο πρόσφατο παρελθόν, ο Σουλτάνος της Άγκυρας δεν είχε καλή σχέση. Όπως λέει ο Ζαν Μαρκού, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Sciences Po στην Γκρενόμπλ και ειδικός στην Τουρκία, «ο Ερντογάν, αντιμέτωπος με μια ολοένα και πιο βαθιά οικονομική κρίση έχει μία επιλογή: Να κάνει νέους και πλούσιους φίλους»
