Από την έντυπη έκδοση
Του Γιώργου Κούρου
[email protected]
Η επιστροφή των οφειλών που γεννήθηκαν από τις κρατικές ενισχύσεις, το «ξεπάγωμα» των χρεών προς εφορίες και ασφαλιστικά ταμεία, η μεγαλύτερη του αναμενομένου ανάπτυξη της οικονομίας, αλλά και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, που θα τονώσουν με τη σειρά τους την κατανάλωση, συνθέτουν το «παζλ» της αύξησης των φορολογικών εσόδων κατά τη διάρκεια του 2022.
Όπως προκύπτει από το κείμενο του νέου κρατικού προϋπολογισμού που κατατέθηκε χθες στη Βουλή και ψηφίζεται στις 18 Δεκεμβρίου, η στήριξη των εσόδων θα προέλθει κατά 56,9% από τον ΦΠΑ και τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης (ΕΦΚ), κατά 30,6% από τον φόρο εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων και τα υπόλοιπα από διάφορους άλλους φόρους.
Αναλυτικότερα, τα φορολογικά έσοδα αναμένεται να ανέλθουν σε 50,055 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 536 εκατ. ευρώ σε σχέση με το προσχέδιο, ενώ η συνολική μεταβολή αυτών μεταξύ 2021 και 2022 ανέρχεται συνολικά στα 3,5 δισ. ευρώ, με τους φόρους κατανάλωσης να συνεισφέρουν κατά περίπου 2,2 δισ. ευρώ και τους φόρους εισοδήματος κατά 1,3 δισ. ευρώ. Προβλέπεται ακόμη αύξηση κατά 520 εκατ. ευρώ των εσόδων των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ) από ασφαλιστικές εισφορές, λόγω αύξησης της απασχόλησης.
Όσον αφορά τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού, σε δημοσιονομική βάση, μετά την αφαίρεση των επιστροφών φόρων, προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 55.425 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 602 εκατ. ευρώ ή 1,1%, έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2022-2025, κυρίως λόγω επικαιροποίησης του μακροοικονομικού πλαισίου μεγέθυνσης της οικονομίας.
Θα πρέπει να αναφερθεί ότι στον νέο κρατικό προϋπολογισμό του 2022 δεν περιελήφθησαν τελικά οι αλλαγές που σχεδιάζει η κυβέρνηση σε συντελεστές και κλίμακες στον ΕΝΦΙΑ, που έχουν στόχο να αμβλύνουν τις επιβαρύνσεις που θα προκύψουν από την επικείμενη αύξηση από τις αρχές του επόμενου έτους των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων. Οι όποιες αλλαγές θα έρθουν ωστόσο με ειδικό σχέδιο νόμου που θα κατατεθεί στις αρχές του επομένου έτους στη Βουλή και αφού πρώτα ολοκληρωθεί η επεξεργασία των στοιχείων και λυθούν οι «εξισώσεις» που θα δίνουν δημοσιονομικά ουδέτερο αποτέλεσμα τόσο για τις εισπράξεις του Δημοσίου όσο φυσικά για τους προϋπολογισμούς των ιδιοκτητών ακινήτων.
Δεδομένο πάντως είναι ότι το επόμενο έτος θα τηρηθούν κατά γράμμα όλα τα μέτρα-ελαφρύνσεις που έχουν θεσπιστεί από την κυβέρνηση με στόχο τη στήριξη της αγοράς, των επιτηδευματιών και των νοικοκυριών, ενώ με βάση τα μεγέθη του προϋπολογισμού οι φορολογούμενοι θα πρέπει να κρατούν ιδιαίτερα μικρό «καλάθι» για νέες παροχές και μέτρα στήριξης, αν και όλα, όπως υπογραμμίζει και το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, θα κριθούν από την εξέλιξη της πανδημίας.
Οι φόροι του 2022
Με βάση τις προβλέψεις του κρατικού προϋπολογισμού 2022, οι εισπράξεις του Δημοσίου κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους αναμένεται να κινηθούν ως εξής:
* Φόρος εισοδήματος. Τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος αναμένεται να ανέλθουν στο ποσό των 15.348 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 799 εκατ. ευρώ ή 5,5% έναντι του στόχου. Ειδικότερα:
- ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων προβλέπεται να διαμορφωθεί στα 10.352 εκατ. ευρώ, αυξημένος κατά 196 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου και
- ο φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων προβλέπεται να παρουσιάσει αύξηση κατά 582 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2022-2025 και να διαμορφωθεί στα 3.794 εκατ. ευρώ, λόγω επικαιροποίησης του μακροοικονομικού πλαισίου μεγέθυνσης της οικονομίας που σχετίζεται με τα κέρδη των επιχειρήσεων μετά την πανδημία.
* Φόροι επί αγαθών και υπηρεσιών. Τα έσοδα από φόρους επί αγαθών και υπηρεσιών προβλέπεται να ανέλθουν στο ποσό των 28.491 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 176 εκατ. ευρώ ή 0,6%, έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2022-2025. Ειδικότερα:
- τα έσοδα από ΦΠΑ αναμένεται να ανέλθουν στα 18.755 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 42 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου,
- οι φόροι κατανάλωσης προβλέπονται στα 7.067 εκατ. ευρώ και είναι αυξημένοι κατά 58 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου.
* Φόροι και δασμοί επί εισαγωγών. Από φόρους και δασμούς επί εισαγωγών προβλέπονται έσοδα 297 εκατ. ευρώ, οριακά αυξημένα έναντι του στόχου.
* Τακτικοί φόροι ακίνητης περιουσίας. Τα έσοδα από τους τακτικούς φόρους ακίνητης περιουσίας αναμένεται να ανέλθουν στο ποσό των 2.503 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 75 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου.
* Λοιποί φόροι παραγωγής. Από τους λοιπούς φόρους παραγωγής προβλέπονται έσοδα ύψους 1.034 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 43 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2022-2025.
* Φόροι κεφαλαίου. Οι φόροι κεφαλαίου προβλέπεται να ανέλθουν σε 170 εκατ. ευρώ, μειωμένοι κατά 50 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2022-2025, κυρίως λόγω της κατάργησης του φόρου γονικών παροχών - δωρεών έως 800.000 ευρώ, για συγγενείς πρώτου βαθμού.
* Λοιποί τρέχοντες φόροι. Τα έσοδα από τους λοιπούς τρέχοντες φόρους προβλέπεται να ανέλθουν στο ποσό των 2.213 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 190 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2022-2025, κυρίως λόγω των μειωμένων μη ταξινομημένων φορολογικών εσόδων και της ορθής ταξινόμησής τους, ανάλογα με τη φύση τους, στις κατηγορίες εσόδων.
Αξίζει να σημειωθεί ακόμη ότι οι επιστροφές αχρεωστήτως εισπραχθέντων εσόδων προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 4.957 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 86 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου.
Οι 9 αλλαγές του 2022
Νέες παρεμβάσεις ή επέκταση υφιστάμενων περιλαμβάνει το «φορο-πακέτο» της κυβέρνησης για το επόμενο έτος, που υπολογίζεται ότι θα «κοστίσουν» στον προϋπολογισμό 3,3 δισ. ευρώ, τα οποία φυσικά έρχονται να προστεθούν στα 12 δισ. ευρώ του 2020 και στα 15,8 δισ. ευρώ του 2021.
Στο πλαίσιο αυτό για το τέταρτο τρίμηνο του 2021 και το 2022 οι κυριότερες παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας εστιάζονται στις ακόλουθες:
1. ΕΝΦΙΑ: Μέχρι το τέλος Νοεμβρίου ή αρχές Δεκεμβρίου αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί η άσκηση για την αλλαγή των συντελεστών φορολόγησης των ακινήτων, μετά την αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών, την προσθήκη νέων περιοχών στο αντικειμενικό σύστημα, αλλά και την κατάργηση του συμπληρωματικού φόρου. Δέσμευση της κυβέρνησης, ότι οι περισσότεροι θα πληρώσουν λιγότερο φόρο, ενώ αυτοί που θα γλιτώσουν τον συμπληρωματικό φόρο θα καταβάλλουν υψηλότερο τέλος για τα ακριβά ακίνητα που έχουν στην κατοχή τους. Σε κάθε περίπτωση το δημοσιονομικό αποτέλεσμα θα είναι ουδέτερο, δηλαδή όσα θα εισπραχθούν από τον ΕΝΦΙΑ του 2021, τόσα θα μπουν στα κρατικά ταμεία και το 2022.
2. Εταιρικά κέρδη: Μειώνεται ο συντελεστής φορολογίας από το 24% στο 22%, για τα κέρδη των επιχειρήσεων.
3. Ηλεκτρονικές συναλλαγές: Από τον Ιανουάριο του 2022 και έως το 2025 το 30% των δαπανών που πραγματοποιούν οι φορολογούμενοι με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής προς συγκεκριμένους επαγγελματικούς κλάδους και μέχρι του ποσού των 5.000 ευρώ ετησίως, εκπίπτουν από το φορολογητέο εισόδημα των φυσικών προσώπων. Στις αποδείξεις που θα δίνουν έξτρα έκπτωση φόρου περιλαμβάνονται αυτές που αφορούν εργασίες υδραυλικού, ηλεκτρολόγου, ελαιοχρωματιστή, οικιακές υπηρεσίες, υπηρεσίες καθαρισμού, υπηρεσίες φροντίδας παιδιών, υπηρεσίες για βοήθεια ατόμων στο σπίτι, γυμναστήρια, σχολές χορού, ταξί, νομικές υπηρεσίες. Οι δαπάνες για ιατρικές, οδοντιατρικές και κτηνιατρικές υπηρεσίες θα μετρούν διπλά στο ελάχιστο όριο δαπανών 30% με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής.
4. Επεκτείνεται έως το τέλος του 2022 η απαλλαγή από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης και η μείωση των τριών μονάδων των ασφαλιστικών εισφορών στον ιδιωτικό τομέα. Κόστος 1,58 δισ. ευρώ για το 2021 και 1,65 δισ. ευρώ για το 2022.
5. Μειώνεται το ποσοστό επιστροφής όλων των επιστρεπτέων προκαταβολών ανάλογα με την πτώση των ακαθάριστων εσόδων της επιχείρησης. Το συνολικό κόστος του μέτρου ανέρχεται σε 1.230 εκατ. ευρώ, εκ του οποίου 1.093 εκατ. ευρώ είναι το δημοσιονομικό κόστος από τη μη επιστροφή ποσοστού των επιστρεπτέων προκαταβολών που χορηγήθηκαν εντός του 2020 και 137 εκατ. ευρώ από τη μη επιστροφή ποσοστού των επιστρεπτέων προκαταβολών που χορηγήθηκαν εντός του 2021. Το σύνολο του κόστους επιβαρύνει δημοσιονομικά το έτος 2021 με την έκδοση των σχετικών αποφάσεων. Από τα 1.230 εκατ. ευρώ, τα 569 εκατ. ευρώ, που αφορούσαν τη μη αποπληρωμή ενός ποσοστού των τριών πρώτων κύκλων της επιστρεπτέας προκαταβολής, είχαν προβλεφθεί στο ΜΠΔΣ 2022-2025, συνεπώς το κόστος των επιπλέον μειώσεων ανέρχεται σε 661 εκατ. ευρώ.
6. Επεκτείνεται η εφαρμογή των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στις μεταφορές, τον καφέ και μη αλκοολούχα ποτά, στους κινηματογράφους, τις θεατρικές παραστάσεις, τις συναυλίες και στο τουριστικό πακέτο έως τον Ιούνιο του 2022. Το δημοσιονομικό κόστος ανέρχεται σε 249 εκατ. ευρώ για το 2021 και 211 εκατ. ευρώ για το 2022.
7. Μειώνεται ο συντελεστής ΦΠΑ στα γυμναστήρια και τις σχολές χορού από 24% σε 13% από τον Οκτώβριο του 2021 έως τον Ιούνιο του 2022. Το δημοσιονομικό κόστος ανέρχεται σε 1 εκατ. ευρώ για το 2021 και 4,5 εκατ. ευρώ για το 2022.
8. Επεκτείνεται η αναστολή πληρωμής του τέλους συνδρομητικής τηλεόρασης έως τον Ιούνιο του 2022. Το δημοσιονομικό κόστος ανέρχεται σε 18 εκατ. ευρώ για το 2021 και 9 εκατ. ευρώ για το 2022.
9. Από το πρόγραμμα επιδότησης παγίων δαπανών συμψηφίζονται οφειλές συνολικού ύψους 458 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 215 εκατ. ευρώ προς τη φορολογική αρχή και 243 εκατ. ευρώ προς τα ασφαλιστικά ταμεία.
