Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
O «σουλτάνος» πιέζει διαρκώς για μείωση επιτοκίων και η κεντρική τράπεζα του κάνει το χατίρι. Η λίρα υποχωρεί δραστικά, ο πληθωρισμός εκτινάσσεται στα ύψη, η πίεση στο τραπεζικό σύστημα εντείνεται και μία πιστωτική ασφυξία είναι προ των πυλών.
Αυτή είναι η εκτίμηση της Capital Economics για τις εξελίξεις στην τουρκική οικονομία- όσο τουλάχιστον ο πρόεδρος της χώρας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν αλλάζει ρότα στην πολιτική του.
Όπως εξηγεί η CE η ραγδαία υποτίμηση της τουρκικής λίρας τις τελευταίες εβδομάδες δεν δείχνει σημάδια υποχώρησης. Το νόμισμα κατρακύλησε κάτω και από το ψυχολογικό όρο των 10 λιρών ανά δολάριο στα τέλη της περασμένης εβδομάδας και πλέον η ισοτιμία διαμορφώνεται στις 10,43 λίρες ανά δολάριο. Από τις αρχές Σεπτεμβρίου η λίρα έχει χάσει το 18% της αξίας της. Συνολικά φέτος παρουσιάζει τη χειρότερη επίδοση μεταξύ των νομισμάτων των αναδυόμενων αγορών.
Υπό τις συνθήκες αυτές οι ανησυχίες για ακόμη μία νομισματική κρίση εντείνονται. Αν και όπως είχε επισημάνει η CE σε παλαιότερη έκθεσή της, υπάρχουν και κάποιες διαφορές με το 2018 - με κυριότερη τα καλύτερα στοιχεία για το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών- οι επιβαρυντικοί παράγοντες είναι εκείνοι που τελικά υπερισχύουν.
Ένας εξ αυτών είναι και η άνοδος των αποδόσεων των αμερικανικών ομολόγων. Τα τεράστια εξωτερικά βραχυπρόθεσμα χρέη της Τουρκίας και τα χαμηλά αποθέματα συναλλάγματος καθιστούν τη χώρα ως μία από τις πλέον ευάλωτες στην αύξηση του κόστους δανεισμού στις ΗΠΑ.
Ωστόσο ο βασικός παράγοντας πίεσης της λίρας δεν είναι άλλος από την ανησυχία των επενδυτών για την κατάσταση στο εσωτερικό της χώρας. Παρά το γεγονός ότι ο πληθωρισμός έχει σκαρφαλώσει κοντά στο 20% και η τουρκική οικονομία έχει επιστρέψει σε σταθερούς ρυθμούς ανάπτυξης, η κεντρική τράπεζα υποκύπτει συνεχώς στις πιέσεις Ερντογάν για μείωση επιτοκίων. Μόνο στις δύο τελευταίες συνεδριάσεις το επιτόκιο repo έχει μειωθεί κατά 300 μονάδες βάσης στο 16%. Αύριο, Πέμπτη, προβλέπεται να έρθει ακόμη μία μείωση της τάξης των 100 μονάδων βάσης και η επιθετική χαλάρωση της πολιτικής, όπως φαίνεται θα έχει συνέχεια.
Στο πλαίσιο αυτό η CE προβλέπει επίμονο κατήφορο της λίρας. Και για να τον σταματήσει η Τουρκία ίσως θα πρέπει να καταφύγει στα capital controls και στην επιβολή υψηλότατων δασμών σε εισαγόμενα προϊόντα.
Μία απότομη πτώση της λίρας θα σήμαινε και τριγμούς στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, κάτι που με τη σειρά του θα επιβράδυνε τους ρυθμούς ανάπτυξης.
Αν και σήμερα οι τουρκικές τράπεζες εμφανίζουν πολύ χαμηλά ποσοστά κόκκινων δανείων και ισχυρή κεφαλαιακή βάση, όπως σημειώνει η CE η υποτίμηση της λίρας δυσκολεύει την προσπάθειά τους να κάνουν rollover τα τεράστια εξωτερικά βραχυπρόθεσμα χρέη. Αυτά ανέρχονται σε 84 δισ. δολάρια ή 10% του ΑΕΠ.
