Από την έντυπη έκδοση
Του Σταμάτη Ζησίμου
[email protected]
Στο τέλος του έτους ή το αργότερο στις αρχές του 2022 τοποθετεί την ενεργοποίηση του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027 ο αρμόδιος υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων Γιάννης Τσακίρης. Σε συνέντευξή του στη «Ν» ο κ. Τσακίρης αποκαλύπτει ότι έχει ήδη αρχίσει η αποστολή για έγκριση των Τομεακών και Περιφερειακών Προγραμμάτων στις αρμόδιες υπηρεσίες της Κομισιόν, με προεξάρχον το ΕΠΑνΕΚ, που αποτελεί το κατ’ εξοχήν πρόγραμμα ενίσχυσης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, της ανταγωνιστικότητας και της καινοτομίας. Ο ίδιος αναφέρεται στις προτεραιότητες στις οποίες θα διατεθούν τα 26,18 δισ. ευρώ της νέας προγραμματικής περιόδου, προαναγγέλλει τη δημιουργία νέων χρηματοδοτικών εργαλείων από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα και δηλώνει ότι θα υπάρξουν και άλλες παρεμβάσεις για την απλοποίηση και την επιτάχυνση των διαδικασιών ένταξης επενδυτικών σχεδίων στο ΕΣΠΑ.
Κύριε Τσακίρη, η Ελλάδα ήταν η πρώτη χώρα που έλαβε το «πράσινο φως» της Κομισιόν για το ΕΣΠΑ 2021-2027. Ωστόσο, για να αρχίσει η υλοποίησή του, θα πρέπει να εγκριθούν και τα Τομεακά και Επιχειρησιακά Προγράμματα. Άρχισε η αποστολή αυτών των προγραμμάτων;
«Στο υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, όπως γνωρίζετε, βάλαμε το πόδι στο γκάζι για να επιταχυνθούν οι διαδικασίες έγκρισης όχι μόνο του κεντρικού σχεδίου του ΕΣΠΑ, αλλά και των τομεακών και περιφερειακών προγραμμάτων. Ήδη έχουμε αρχίσει να στέλνουμε στην επιτροπή τα κυριότερα τομεακά προγράμματα, όπως, για παράδειγμα, το γνωστό σε όλους μας ΕΠΑνΕΚ, που πλέον όμως ονομάζεται Ανταγωνιστικότητα. Για εμάς είναι πολύ σημαντικό βήμα η έγκριση των τομεακών προγραμμάτων από την Επιτροπή ώστε να έχουμε τη γρήγορη ενεργοποίηση του νέου ΕΣΠΑ ύψους 26,18 δισ. ευρώ και να γεφυρωθούν οι δύο προγραμματικές περίοδοι 2014-2020 και 2021-2027, ώστε να μην υπάρξει χρηματοδοτικό κενό στην αγορά και να ενεργοποιηθεί η επενδυτική δυναμική».
Πότε θα πρέπει να αναμένουμε τις πρώτες προσκλήσεις προγραμμάτων από το νέο ΕΣΠΑ; Ποιες θα είναι αυτές;
«Στόχος μας είναι οι πρώτες προσκλήσεις να αρχίσουν να δημοσιεύονται τέλη του έτους ή το αργότερο στις αρχές του επομένου. Οι δράσεις θα είναι εμβληματικές και θα εστιάζουν στον ψηφιακό μετασχηματισμό και στην πράσινη μετάβαση των επιχειρήσεων. Δεν θα είναι κλαδικές, δηλαδή ανά κλάδο επιχειρήσεων, αλλά θεματικές έτσι ώστε όλες οι ΜμΕ που θέλουν αυτού του είδους τις επενδύσεις, να μπορούν να ενταχθούν».
Ποιες παρεμβάσεις θα έχουν προτεραιότητα στη νέα προγραμματική περίοδο;
«Όλες οι παρεμβάσεις έχουν προτεραιότητα, άλλωστε η αρχιτεκτονική του προγράμματος έχει πολύ συγκεκριμένους στόχους. Ο πρώτος στόχος, που έχει ως τίτλο ''Μια Εξυπνότερη Ευρώπη'', σχετίζεται με την προώθηση του καινοτόμου και έξυπνου οικονομικού μετασχηματισμού. Ο δεύτερος, ''Μια πιο Πράσινη Ευρώπη'', αφορά την προώθηση της καθαρής και δίκαιης ενεργειακής μετάβασης, των πράσινων και γαλάζιων επενδύσεων. O τρίτος, με τίτλο ''Μια πιο Διασυνδεδεμένη Ευρώπη'', αφορά την ανάπτυξη προσβάσιμων, υψηλής ποιότητας, πολυτροπικών, έξυπνων και βιώσιμων υποδομών και συστημάτων μεταφορών. Ο τέταρτος λέγεται ''Μια πιο Κοινωνική Ευρώπη'' και εστιάζει στο ανθρώπινο δυναμικό και τη διασφάλιση ισότιμης πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες και αγαθά. Ο πρώτος ειδικός στόχος, που ονομάζεται ''Δίκαιη Μετάβαση'', αφορά στοχευμένες δράσεις για την απεξάρτηση από τον λιγνίτη στις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας, τη Μεγαλόπολη και τα νησιά. Ο πέμπτος στόχος, με τίτλο ''Μια Ευρώπη πιο κοντά στους Πολίτες της'', αφορά την προώθηση βιώσιμης και ολοκληρωμένης ανάπτυξης, μέσω της στήριξης τοπικών πρωτοβουλιών. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στο νέο ΕΣΠΑ, τα 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ) θα διαχειριστούν περισσότερα κονδύλια σε σχέση με το τρέχον ΕΣΠΑ. Συγκεκριμένα, οι πόροι που αναλογούν στα ΠΕΠ ανέρχονται στα 8,1 δισ. ευρώ, έναντι 5,9 δισ. ευρώ του υφιστάμενου προγράμματος».
Αποτελεί κοινή παραδοχή ότι οι διαδικασίες για την ένταξη έργων στο ΕΣΠΑ είναι κάπως «βαριές», δηλαδή γραφειοκρατικές. Και αυτό δεν οφείλεται σε κάποια «εθνική ιδιομορφία», αλλά στη γραφειοκρατία της Ε.Ε. Υπάρχουν περιθώρια ευελιξίας σε εθνικό πλαίσιο;
«Αυτή ήταν μια κοινή παραδοχή, η οποία ανήκει στο παρελθόν. Όποιον και να ρωτήσετε στην αγορά θα σας απαντήσει ότι οι διαδικασίες πλέον δεν είναι αργές, τρέχουν με πρωτόγνωρους ρυθμούς για τη χώρα μας και έχουν απλουστευθεί οι διαδικασίες, αφού ο καθένας μπορεί να καταθέσει την αίτησή του εύκολα και απλά μέσω του gov.gr. Έχουμε συμπυκνώσει τις διαδικασίες στο ελάχιστο δυνατό και φυσικά αναμένονται και άλλες παρεμβάσεις για να περιορίσουμε τη γραφειοκρατία. Το ΕΣΠΑ είναι για όλους και το αποδεικνύουμε στην πράξη. Για πρώτη φορά έχουμε καταφέρει να πληρώνουμε τους δικαιούχους πριν ολοκληρωθούν τα προγράμματα. Όπως λοιπόν καταλαβαίνετε, το ΕΣΠΑ και οι διαδικασίες του έχουν αλλάξει».
Διαχρονικός στόχος είναι η μέσω του ΕΣΠΑ χρηματοδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Κατά κύριο λόγο, το βασικό εργαλείο είναι το ΕΠΑνΕΚ. Ωστόσο, για τη νέα προγραμματική περίοδο, το ΕΠΑνΕΚ έχει μειωμένους πόρους, 3,9 δισ. ευρώ έναντι 4,7 δισ., ευρώ του προηγούμενου. Υπάρχει περίπτωση να μεταφερθούν σε αυτό κονδύλια από άλλα προγράμματα;
«Στόχος του νέου ΕΠΑνΕΚ που πλέον ονομάζεται “Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα Καινοτομία” είναι οι προσκλήσεις που θα δημοσιευθούν -πέρα από την ουσιαστική χρηματοδότηση των μικρομεσαίων- να φέρουν αποτελέσματα σε επίπεδο παραγωγικών επενδύσεων με ταυτόχρονη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης. Δηλαδή, το νέο πρόγραμμα έχει ουσιαστικά αναπτυξιακό χαρακτήρα. Το πρόγραμμα ''Ανταγωνιστικότητα 2021-2027''° με προϋπολογισμό 3,885 δισ. ευρώ αποτελεί ολοκληρωμένη παρέμβαση που θα υποστηρίξει τους παραγωγικούς, ανταγωνιστικούς και εξωστρεφείς τομείς της οικονομίας στη μετάβασή τους σε ένα αναπτυξιακό πρότυπο που καθοδηγείται από την Οικονομία της Γνώσης. Το πρόγραμμα είναι το εργαλείο υλοποίησης της στρατηγικής της Έξυπνης Εξειδίκευσης που συνδέει την έρευνα και την καινοτομία με την επιχειρηματικότητα. Σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, στόχος του Προγράμματος είναι η μετατροπή των ελληνικών επιχειρήσεων σε εξωστρεφείς. H ανασύνταξή τους είναι σημαντική ως μοχλού ανάπτυξης της οικονομίας. Όπως αντιλαμβάνεστε, το ΕΠΑνΕΚ θέτει διαφορετικούς στόχους και δεν θα χρειαστεί διεύρυνση. Πάντως, αφουγκραζόμαστε την κοινωνία και την αγορά και είμαστε έτοιμοι να αντεπεξέλθουμε σε οποιαδήποτε ανάγκη και αν προκύψει».
Έχετε σχεδιάσει για το επόμενο διάστημα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία;
«Η πανδημία για την ΕΑΤ ήταν η απαρχή μιας περιόδου ιδιαίτερα παραγωγικής. Άλλαξαν οι διαδικασίες της, ενισχύθηκε το προσωπικό της, χρησιμοποιήθηκαν σύγχρονες τεχνολογίες και βελτιώθηκε η ταχύτητα απόδοσης. Τα χρηματοδοτικά προϊόντα με τα οποία θα “προμηθεύσει” η ΕΑΤ την αγορά τους επόμενους μήνες θα είναι έξυπνα και στοχευμένα. Πριν από λίγες ημέρες βγήκε σε συνεργασία με το ΤΜΕΔΕ ένα εγγυοδοτικό πρόγραμμα για μηχανικούς. Θα ακολουθήσει ένα ακόμα στοχευμένο πρόγραμμα χρηματοδότησης οπτικοακουστικών μέσων. Πρόσφατο είναι και το πρόγραμμα χρηματοδότησης μικρών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται μόνο στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας. Η ΕΑΤ όμως θα προχωρήσει και σε ένα μεγάλο χρηματοδοτικό πρόγραμμα περίπου 2 δισ. ευρώ σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Για το τελευταίο τρίμηνο του 2021 σε επεξεργασία είναι και ένα εγγυοδοτικό για τον πρωτογενή τομέα και χρηματοδοτικό εργαλείο για νησιωτική επιχειρηματικότητα, καθώς και ένα mezzanine χρηματοδοτικό προϊόν το οποίο θα λειτουργεί ως δανειακό χρηματοδοτικό εργαλείο. Επίσης αρκετά σημαντικά χρηματοδοτικά εργαλεία σχεδιάζονται στην Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων και αφορούν επενδύσεις επιχειρηματικού κεφαλαίου (private equity, venture capital) ειδικά για καινοτόμες και τεχνολογικές εταιρείες».
Το 2023 λήγει η προγραμματική περίοδος 2014-2020. Όταν τον Ιούλιο του 2019 αναλάβατε τα καθήκοντά σας ως υφυπουργός αρμόδιος για το ΕΣΠΑ, είχατε επισημάνει ότι χρειάζεται αγώνας δρόμου για να μην επιστραφούν κονδύλια. Εκτιμάτε ότι υπάρχει κίνδυνος μη αξιοποίησης του συνόλου των κοινοτικών πόρων που αντιστοιχούν στη χώρα μας;
«Γνωρίζω πολύ καλά ότι στο πρόσφατο παρελθόν οι επιδόσεις της χώρας σε αυτό το πεδίο, για μια σειρά από λόγους, δεν ήταν δυστυχώς οι επιθυμητές. Αν μάλιστα ανατρέξουμε στην περίοδο 2016-2019 θα δούμε πως οι συνολικές δαπάνες των προγραμμάτων ΕΣΠΑ δεν ξεπέρασαν τα 5 δισ. ευρώ. Όμως από τον Ιούλιο του 2019 που αναλάβαμε ως κυβέρνηση υπήρξε σημαντική πρόοδος, τόσο στην ενεργοποίηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, όπως αποτυπώνεται στις εντάξεις έργων, όσο και στην υλοποίηση αυτών με βάση τις συμβάσεις και τις δαπάνες. Συγκεκριμένα, τον Ιούλιο του 2019 παραλάβαμε το ΕΣΠΑ με εντάξεις έργων σε ποσοστό 84% και σήμερα που μιλάμε έχουμε ξεπεράσει το 140%, ενώ αντίστοιχα οι δαπάνες των ενταγμένων έργων ανέρχονται σε 12,6 δισ., ποσοστό πάνω από 60% έναντι του αντίστοιχου 23% τον Ιούλιο του 2019. Οι υψηλοί ρυθμοί απορρόφησης αντικατοπτρίζονται και στα αυξημένα αιτήματα πληρωμής προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αθροιστικά, μέχρι τον Ιούλιο του 2021, έχουν υποβληθεί αιτήματα πληρωμών συνολικού ύψους 11,8 δισ. ευρώ. Η Ελλάδα είναι σήμερα στην 3η θέση απορρόφησης πόρων ανάμεσα στα 28 κράτη - μέλη της Ε.Ε., με βάση τα επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ειδικότερα, στην απορρόφηση των πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ-ERDF) και του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ-ESF) κατατάσσεται στη 2η θέση».
