Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Σε αναθεώρηση του στόχου τόσο για τα φετινά φορολογικά έσοδα όσο και γι’ αυτά που αναμένεται να εισπραχθούν μέσα στο 2022 θα προχωρήσει τον Νοέμβριο το υπουργείο Οικονομικών, αποτυπώνοντας τις αναθεωρημένες προβλέψεις στο τελικό σχέδιο του προϋπολογισμού, το οποίο και αναμένεται να κατατεθεί στα μέσα του επόμενου μήνα. Για το 2021 ο «πήχης» των φορολογικών εσόδων αναμένεται να ανέβει πάνω από τα 46 δισ. ευρώ -αυτή τη στιγμή είναι στα 45,4 δισ. ευρώ-, ενώ για το 2022 τα φορολογικά έσοδα θα προβλεφθεί ότι θα ξεπεράσουν τα 50 δισ. ευρώ για πρώτη φορά ύστερα από πολλά χρόνια.
Στο πλαίσιο της κατάρτισης του προσχεδίου του προϋπολογισμού καταγράφηκε ένα «παράδοξο»: ενώ αναθεωρήθηκε ο πήχης της ανάπτυξης από το 3,6% που είχε καταγραφεί στο μεσοπρόθεσμο στο 6,1% -με αποτέλεσμα ο πήχης του ΑΕΠ να ανέβει από τα 172,089 δισ. ευρώ στα 176,855 δισ. ευρώ- δεν υπήρξε καμία αναθεώρηση όσον αφορά το ύψος των φορολογικών εσόδων: 45,53 δισ. ευρώ είχαν καταγραφεί στο μεσοπρόθεσμο, 45,44 δισ. ευρώ ήταν η επικαιροποιημένη εκτίμηση στο προσχέδιο του προϋπολογισμού.
Εισπράξεις Οκτωβρίου
Η πορεία των φορολογικών εσόδων τον Σεπτέμβριο και η αύξησή τους κατά 29% μέσα σε μόλις έναν μήνα εκτιμάται πλέον ότι θα έχει και συνέχεια ειδικά τον Οκτώβριο λόγω της είσπραξης δύο δόσεων ΕΝΦΙΑ, αλλά και της συλλογής του ΦΠΑ που αντιστοιχεί σε ένα τρίμηνο κατά το οποίο καταγράφηκε πολύ μεγάλη αύξηση των εσόδων όπως προκύπτει και από τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Αύξηση στα φορολογικά έσοδα προκαλεί ακόμη και το κύμα ακρίβειας στα ενεργειακά προϊόντα καθώς -στον βαθμό που δεν περιορίζεται η κατανάλωση- συγκεντρώνονται περισσότερα έσοδα από τον ΦΠΑ. Όλοι αυτοί οι παράγοντες συνεκτιμώνται ήδη από το οικονομικό επιτελείο προκειμένου να επικαιροποιηθεί η εκτίμηση για τα φορολογικά έσοδα. Η μεταβολή των εκτιμήσεων για τα φορολογικά έσοδα τόσο φέτος όσο και του χρόνου θα πρέπει πάντως να θεωρείται δεδομένη, καθώς, όπως υποστηρίζουν και ανώτατα στελέχη του οικονομικού επιτελείου, το γεγονός ότι θα υπάρχει υπέρβαση άνω των 900 εκατ. ευρώ στο 9μηνο ήταν εξέλιξη που δεν είχε προβλεφθεί.
Οι λόγοι της υπέρβασης
Οι λόγοι που οδήγησαν στην πολύ μεγάλη αύξηση των φορολογικών εσόδων κατά τον μήνα Σεπτέμβριο θα αποτυπωθούν στα αναλυτικά στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού που θα δημοσιευτούν στο τέλος του μήνα.
Ωστόσο, υπάρχουν ήδη σαφείς ενδείξεις για τους λόγους που προκαλέσαν την υπέρβαση. Είναι προφανές ότι το +29% του Σεπτεμβρίου -που μεταφράζεται σε είσπραξη άνω των 5 δισ. ευρώ- έχει έντονο το στοιχείο της συγκυρίας, καθώς τον συγκεκριμένο μήνα εισπράχθηκαν τρεις μαζεμένες δόσεις του φόρου εισοδήματος. Ωστόσο, σε επίπεδο 9μήνου αυτός ο παράγοντας δεν παίζει ρόλο.
Αν δεν είχε δοθεί η παράταση στην προθεσμία υποβολής των φορολογικών δηλώσεων, και πάλι μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου θα είχαν καταβληθεί τρεις δόσεις: του Ιουλίου, του Αυγούστου και του Σεπτεμβρίου.
Αντίθετα, λόγω… συγκυρίας, τα φορολογικά έσοδα του Σεπτεμβρίου μπορούν να θεωρηθούν και πρόσκαιρα μειωμένα κατά 400-450 εκατ. ευρώ καθώς παρατάθηκε η προθεσμία πληρωμής της πρώτης δόσης του ΕΝΦΙΑ, ώστε να καταβληθεί μαζί με τη 2η δόση στο τέλος Οκτωβρίου. Έτσι, τα στοιχεία για τα έσοδα αυτού του μήνα αναμένονται με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς θα είναι απαλλαγμένα από τις πρόσκαιρες επιπτώσεις που προκαλούν οι παρατάσεις.
Δεν βγαίνει η εκτίμηση
Με το προσχέδιο του προϋπολογισμού το οικονομικό επιτελείο αναθεώρησε προς τα κάτω τον στόχο συγκριτικά με το μεσοπρόθεσμο για τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων (στα 9,46 δισ. ευρώ από 9,585 δισ. ευρώ στο μεσοπρόθεσμο), ενώ τον άφησε ουσιαστικά αμετάβλητο για τα νομικά πρόσωπα (στα 2,348 δισ. ευρώ έναντι 2,309 δισ. ευρώ στο μεσοπρόθεσμο).
Επίσης, και για τις δύο κατηγορίες έχει εκτιμηθεί ότι τα έσοδα φέτος θα είναι λιγότερα σε σχέση με πέρυσι (12,952 δισ. ευρώ έναντι 13,871 δισ. ευρώ). Αυτή η εκτίμηση δεν «βγαίνει», καθώς ήδη από τον Αύγουστο (και παρά την αναβολή πληρωμής των τριών πρώτων δόσεων του φόρου εισοδήματος) και ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων και ο φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων κινήθηκαν πάνω από τα περσινά επίπεδα, κάτι που αναμένεται να αποτυπωθεί πολύ πιο έντονα στα στοιχεία εσόδων του Σεπτεμβρίου και του Οκτωβρίου.
Η επιβεβαίωση ότι τα φορολογικά έσοδα στο σύνολο της χρονιάς θα κινηθούν υψηλότερα σε σχέση με πέρυσι αλλά και σε σχέση με τις προβλέψεις που έχουν γίνει μέχρι τώρα, έχει ιδιαίτερη σημασία για την κυβέρνηση καθώς θα της δώσει τη δυνατότητα να επικαλεστεί το επιχείρημα ότι παρά τη μείωση των φορολογικών συντελεστών (τόσο στην έμμεση φορολογία όσο και στην άμεση) τα έσοδα μπορούν να κινηθούν υψηλότερα.
Ποιοι λόγοι συνετέλεσαν στην «υπέρβαση» του Σεπτεμβρίου
Στην καλή πορεία των εσόδων φαίνεται να έχει παίξει καθοριστικό ρόλο μια σειρά λόγων, κάποια χαρακτηριστικά των οποίων «ήρθαν για να μείνουν».
1. Ο πρώτος λόγος είναι τα αυξημένα έσοδα από τον ΦΠΑ των «λοιπών προϊόντων». Η καλύτερη του αναμενομένου πορεία των εσόδων των επιχειρήσεων στο 3ο τρίμηνο έχει ήδη αρχίσει να αποτυπώνεται στα συνολικά φορολογικά έσοδα, ενώ αναμένεται να γίνει ακόμη πιο έντονη μέσα στον Οκτώβριο. Τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής για την πορεία των εσόδων των επιχειρήσεων στο δίμηνο Ιουλίου-Αυγούστου έδειξαν αύξηση τζίρου από τα 37,794 δισ. ευρώ στο περσινό δίμηνο Ιουλίου-Αυγούστου, στα 48,415 δισ. ευρώ φέτος. Πρόκειται για αύξηση 28,1%. Αυτά τα στοιχεία αφορούν μόνο τις επιχειρήσεις με διπλογραφικά βιβλία. Μέσα στον Οκτώβριο θα φανεί και η πορεία των εκατοντάδων χιλιάδων επιχειρήσεων με τα απλογραφικά βιβλία. Ούτως ή άλλως αναμένεται πολύ μεγάλη αύξηση εσόδων και αυτόν τον μήνα, καθώς οι εταιρείες με διπλογραφικά βιβλία θα πληρώνουν τη δεύτερη δόση του ΦΠΑ για τις συναλλαγές του Αυγούστου, ενώ οι εταιρείες με απλογραφικά βιβλία θα καταβάλουν την 1η δόση για τον ΦΠΑ ολόκληρο του γ’ τριμήνου το οποίο, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, έχει πάει πολύ καλά από πλευράς εσόδων.
2. Ο δεύτερος λόγος είναι τα αυξημένα έσοδα από τον ΦΠΑ στα ενεργειακά προϊόντα. Προς το παρόν έχουμε πολύ μεγάλη αύξηση κατανάλωσης -όπως αποτυπώνεται και στα στοιχεία της κίνησης στους δρόμους των μεγάλων αστικών κέντρων- και ταυτόχρονη αύξηση τιμών που επηρεάζει προς τα πάνω τα έσοδα του ΦΠΑ.
3. Ο τρίτος λόγος είναι η καλύτερη του αναμενομένου πορεία των εισοδημάτων μέσα στο 2020. Τα στοιχεία από την εκκαθάριση των φορολογικών εσόδων ναι μεν έβγαλαν σημαντική μείωση στον φόρο εισοδήματος που βεβαιώθηκε συγκριτικά με το αντίστοιχο ποσό του 2020, ωστόσο τα συνολικά εισοδήματα δεν εμφάνισαν τη μείωση που αναμενόταν λόγω της πανδημίας.
Οι απώλειες από τις αναστολές των συμβάσεων εργασίας αναπληρώθηκαν σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις αυξήσεις σε άλλες πηγές εισοδήματος (π.χ. αναδρομικά συνταξιούχων, διάθεση αυτοαπασχολούμενων να δηλώσουν περισσότερα κέρδη μετά την κατακόρυφη μείωση του φορολογικού συντελεστή στο 9%), με αποτέλεσμα τα στοιχεία από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων αλλά και νομικών προσώπων να δείχνουν υπέρβαση έναντι των στόχων του μεσοπρόθεσμου. Σε αυτό το γεγονός συμβάλλει και η ταχύτερη του αναμενομένου μείωση της ανεργίας, καθώς μεγαλύτερος αριθμός απασχολούμενων συμβάλλει περισσότερα στην παρακράτηση φόρου.
