Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Με δύο παράγοντες αβεβαιότητας να απειλούν ολόκληρο το οικονομικό αφήγημα -ο πρώτος είναι η εξέλιξη της πανδημίας και ο δεύτερος η τροπή της ενεργειακής κρίσης- κατατέθηκε στη Βουλή το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού για το 2022. Ένα προσχέδιο που θέτει υψηλούς στόχους, οι οποίοι με τη σειρά τους στηρίζονται στην πρόβλεψη ότι και το 2022 ο ρυθμός ανάπτυξης θα φτάσει στο 4,5%, με αποτέλεσμα το ΑΕΠ να διαμορφωθεί στα 186 δισ. ευρώ, δηλαδή κατά τρία δισ. ευρώ πάνω από το ΑΕΠ που είχαμε πριν από την πανδημία, το 2019.
Πρώτος στόχος η δημοσιονομική προσαρμογή της τάξεως των 11 δισ. ευρώ. Το πρωτογενές έλλειμμα προβλέπεται ότι θα συρρικνωθεί το 2022 στα 2,028 δισ. ευρώ, από 13 δισ. ευρώ που εκτιμάται ότι θα είναι το πρωτογενές έλλειμμα φέτος.
Δεύτερος στόχος η αύξηση των εσόδων -και δη των φορολογικών- κατά περισσότερα από 4 δισ. ευρώ, παρά τις νέες μειώσεις φορολογικών συντελεστών. Η πρόβλεψη στηρίζεται κυρίως στο ότι η ανάπτυξη θα φέρει περισσότερα έσοδα από τους έμμεσους φόρους αλλά και από τον φόρο εισοδήματος.
Τρίτος στόχος η διαμόρφωση της αναλογίας του χρέους ως προς το ΑΕΠ στο 190%, δηλαδή 15 μονάδες χαμηλότερα συγκριτικά με το 2020, όταν και καταγράφηκε το ιστορικό υψηλό του 205%. Στη βάση όλων αυτών των στόχων υπάρχει, πέρα από την εκτίμηση για τον ισχυρό ρυθμό ανάπτυξης, η πρόβλεψη ότι το 2022 δεν θα έχουμε νέα lockdowns λόγω πανδημίας. Η δημοσιονομική εξυγίανση ουσιαστικά στηρίζεται στην «απόσυρση» των μέτρων στήριξης και στην κατακόρυφη μείωση των δημοσίων δαπανών, οι οποίες από τα 70,6 δισ. ευρώ στο τέλος του 2021 θα διαμορφωθούν στα 64,335 δισ. ευρώ στο τέλος του 2022.
Οι εκτιμήσεις για την ενεργειακή κρίση
Επίσης, υπάρχει η εκτίμηση ότι η ενεργειακή κρίση θα έχει ημερομηνία λήξης χωρίς να δημιουργήσει πολύ μεγάλα προβλήματα στον κρατικό προϋπολογισμό. Βέβαια, ήδη έχει «διορθωθεί» η εκτίμηση για το πρωτογενές έλλειμμα στα 2 δισ. ευρώ, δηλαδή 1 δισ. ευρώ πάνω σε σχέση με την πρόβλεψη του μεσοπρόθεσμου και αυτό προκειμένου να «χωρέσουν» τα μέτρα στήριξης που ανακοινώθηκαν στη ΔΕΘ. Αυτή όμως η δημοσιονομική πρόβλεψη δεν έχει ενσωματώσει την πιθανότητα να συνεχιστεί η έκρηξη τιμών στην ενέργεια και μέσα στο 2022 με αποτέλεσμα να χρειαστούν δημόσιοι πόροι για να προστατευτούν τα νοικοκυριά. Το ότι το προσχέδιο του προϋπολογισμού στηρίζεται στην εκτίμηση ότι η κρίση τιμών στην ενέργεια θα είναι παροδική, προκύπτει και από τις προβλέψεις για την εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομίας. Για το 2022 προβλέπεται μείωση του πληθωρισμού στις προηγμένες οικονομίες από το 2,4% το 2021, στο 2,1% το 2022, ενώ για την τιμή του brent προβλέπεται διατήρηση στα επίπεδα των 68 δολαρίων και όχι περαιτέρω αύξηση.
Διαφορετικό το διάγραμμα
Το προσχέδιο του προϋπολογισμού προβλέπει ότι το ΑΕΠ στο τέλος του 2022 θα είναι κατά 1,7 μονάδα μεγαλύτερο συγκριτικά με το αντίστοιχο του 2019. Αυτό θα προκύψει εξαιτίας της αθροιστικής αύξησης κατά 10,8% στη διετία 2021-2022 (6,1% το 2021 και 4,5% το 2022). Η ανάκτηση όμως των επιπέδων που είχαμε πριν από την πανδημία φαίνεται ότι θα γίνει με διαφορετική «συνταγή». Ένα αποκαλυπτικό διάγραμμα που ενσωματώνεται στο προσχέδιο δείχνει ακριβώς τις διαφορές που θα έχει η σύνθεση του ΑΕΠ το 2022 συγκριτικά με αυτή του 2019, εφόσον βεβαίως επιτευχθούν οι στόχοι. Η ιδιωτική κατανάλωση θα επιστρέψει στα προ πανδημίας επίπεδα και θα είναι ελάχιστα αυξημένη κατά 0,4%. Αντίθετα, σημαντικά αυξημένη θα είναι η δημόσια κατανάλωση (κατά 3,9% το 2022 σε σχέση με το 2019). Η μεγάλη διαφορά εντοπίζεται στις επενδύσεις οι οποίες θα είναι αυξημένες κατά 36,1% σε σχέση με το 2019. Οι εξαγωγές προϊόντων θα είναι περισσότερες κατά 13%, αλλά ο τουρισμός δεν θα έχει ανακτήσει τα προ πανδημίας επίπεδα καθώς οι εξαγωγές υπηρεσιών θα υπολείπονται κατά 11,7% του αντίστοιχου επιπέδου του 2019. Θα έχουμε κατά 11,5% περισσότερες εισαγωγές αγαθών (εδώ μπαίνει και ο παράγοντας ακριβότερη ενέργεια), ενώ οι εισαγωγές υπηρεσιών θα είναι μειωμένες κατά 1,1%.
Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα
Με την αύξηση του λογαριασμού των μέτρων στήριξης για το 2022 στα 2,9 δισ. ευρώ -δηλαδή περίπου 900 εκατ. ευρώ πάνω από τα δύο δισ. ευρώ που είχαν προβλεφθεί με το μεσοπρόθεσμο- αντίστοιχα προσαρμόζεται και η πρόβλεψη για το πρωτογενές έλλειμμα το οποίο και θα διαμορφωθεί στα 2,028 δισ. ευρώ από 13,002 δισ. ευρώ το 2021. Αυτή η πρόβλεψη στηρίζεται στη μεθοδολογία ESA. Με βάση όμως το πρόγραμμα ενισχυμένης εποπτείας, το πρωτογενές έλλειμμα θα ανέλθει στο 1,656 δισ. ευρώ καθώς εξαιρείται δαπάνη 398 εκατ. ευρώ για τις μεταναστευτικές ροές. Σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης, το έλλειμμα θα φτάσει στα 6,755 δισ. ευρώ λόγω τόκων ύψους 4,7 δισ. ευρώ. Και πάλι το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται ότι θα είναι μειωμένο κατά 11 δισ. ευρώ το 2022 σε σχέση με το 2021. Για να επιτευχθεί αυτή η επίδοση πέρα από τη συγκράτηση των δαπανών στα 64,3 δισ. ευρώ (από 70,6 δισ. ευρώ το 2021) θα πρέπει και τα έσοδα να αυξηθούν στα 54,6 δισ. ευρώ από 50 δισ. ευρώ το 2021. Αυτή η επίδοση θα πρέπει να προέλθει από τα φορολογικά έσοδα τα οποία και εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 49,5 δισ. ευρώ από 45,44 δισ. ευρώ πέρυσι.
Οι κίνδυνοι για την ανάκαμψη
Το προσχέδιο το οποίο για πρώτη φορά φέτος θέτει τόσο έντονα και τον παράγοντα της κλιματικής κρίσης επισημαίνει και τους κινδύνους με τους οποίους θα έρθει αντιμέτωπη η πρόβλεψη για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας: «Πέραν των ως άνω προοπτικών ανάκαμψης, αυξημένοι είναι και οι εξωτερικοί κίνδυνοι για την ελληνική οικονομία, δεδομένων των αβεβαιοτήτων που συναρτώνται, πρώτον, με την εξέλιξη της πανδημίας (εμφάνιση μεταλλάξεων και συνθηκών υψηλότερης μετάδοσης του ιού, διατήρηση εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού), δεύτερον, με τον τυχόν πιο μόνιμο χαρακτήρα των τρεχουσών πληθωριστικών πιέσεων διεθνώς (που θα ανάγκαζε σε πρόωρη σύσφιγξη της επεκτατικής οικονομικής πολιτικής) και τρίτον, με τις γεωπολιτικές εντάσεις και μεταναστευτικές ροές στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Επιπρόσθετοι εξωγενείς κίνδυνοι για την ελληνική ανάκαμψη διαμορφώνονται δυνητικά από τον κλιματικό παράγοντα. Η όλο και συχνότερη επέλαση φυσικών καταστροφών επιδρά αρνητικά στην ελληνική οικονομία τόσο βραχυπρόθεσμα (όπως το οικονομικό και δημοσιονομικό κόστος των πυρκαγιών του Αυγούστου 2021) όσο και μακροπρόθεσμα, σε όρους διατηρησιμότητας των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης και δυνατοτήτων ανάπτυξης του τουριστικού προϊόντος».
